DI/100000/43/866/2017

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1829 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy (...) prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...) z dnia 3 lipca 2017 r., doręczonym dnia 5 lipca 2017 r. w przedmiocie dotyczącym braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby, którym wypłacane są stypendia za udział w szkoleniu lub stażu, które jednocześnie pobierają emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, lub rentę rodzinną.

Dnia 5 lipca 2017 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek złożony przez przedsiębiorcę (...) prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawczym w treści wniosku wskazała, iż jako firma realizująca projekty współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach projektu RPO organizuje szkolenia i staże zawodowe. Ich uczestnicy (osoby bierne zawodowo) otrzymują stypendia szkoleniowe lub stażowe. Wśród uczestników są też osoby, które pobierają inne świadczenia np. rentę z tytułu niezdolności do pracy, rentę rodzinną oraz emeryturę. Do odbycia stażu uczestnicy zgłaszają się dobrowolnie czyli nie są na nie kierowani przez żadne instytucje.

Wnioskodawczyni zadała pytanie czy takie osoby, którym wypłacane są stypendia za udział w szkoleniu lub stażu i które jednocześnie pobierają rentę z tytułu niezdolności do pracy lub rodzinną albo emeryturę podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu.

Zdaniem Wnioskodawczyni osoby pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia lub stażu, na które zgłaszają się sami, a stypendium wypłaca im podmiot inny niż powiatowy urząd pracy w ramach projektów lub programów finansowanych z udziałem środków funduszy UE, nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu i zdrowotnemu jeśli mają innych tytułów do ubezpieczeń społecznych tzn. otrzymują emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy lub rodzinną.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko przedsiębiorcy zawarte we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji w przedmiocie dotyczącym braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby, którym wypłacane są stypendia za udział w szkoleniu lub stażu, które jednocześnie pobierają emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, lub rentę rodzinną uznać należy za nieprawidłowe.

W myśl art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Zgodnie z art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Podkreślenia Wymaga jednak fakt, iż zgodnie ze wskazaniami judykatury wydając interpretację organ nie ustanawia żadnej normy indywidualnej, lecz jedynie przedstawia swój pogląd dotyczący rozumienia treści przepisów prawa, z których wynika obowiązek świadczenia składek na ubezpieczenia społeczne i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do określonej sprawy indywidualnej, której zakres przedmiotowy jest zakreślony stanem faktycznym przedstawionym przez pytającego we wniosku. Pełną wiedzę o stanie faktycznym organ czerpie wyłącznie z wniosku uprawnionego podmiotu nie posiadając kompetencji do jego weryfikowania w oparciu o posiadane informacje czy gromadzony materiał dowodowy, W toku tego postępowania organ nie pełni roli kontrolnej, nie dokonuje oceny zachowania lub zaniechania przedsiębiorcy pod kątem jego prawidłowości. Celem interpretacji jest umożliwienie przedsiębiorcy uzyskania informacji w przedmiocie obowiązków wiążących się z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne i uchronienie w ten sposób takiego przedsiębiorcy przed ryzykiem błędnego zastosowania przez niego danego przepisu.

Odnosząc się do problematyki podniesionej w treści wniosku o wydanie pisemnej interpretacji wskazać należy, iż obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne spoczywa na płatniku składek i dotyczy osób, które podlegają tym ubezpieczeniom z uwagi na posiadanie odpowiedniego tytułu do tych ubezpieczeń.

Katalog takich osób określa art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Z przepisu tego wynika m.in., iż obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące, obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, od dnia nabycia prawa do stypendium do dnia utraty prawa do niego (art. 6 ust. 1 pkt 9a tej ustawy). Osoby te podlegają także obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ustawy). Nie podlegają natomiast ubezpieczeniu chorobowemu (art. 11 ustawy) ani obowiązkowo ani na zasadzie dobrowolności.

Należy przy tym mieć na uwadze, iż opisany wyżej schemat podlegania ubezpieczeniom społecznym znajduje zastosowanie w przypadku, gdy osoby pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące, nie posiadają innych tytułów obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym (art. 9 ust. 6a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). W tym miejscu należy wskazać, iż art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie wymienia wśród tytułów do ubezpieczeń społecznych świadczeń takich jak prawo do emerytury, renta z tytułu niezdolności do pracy, czy renta rodzinna.

Zgodnie z art. 4 pkt 2 lit. za) wyżej cytowanej ustawy, przez "inne niż powiatowe urzędy pracy podmioty kierujące" - w stosunku do osób pobierających stypendium w okresie szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego - należy rozumieć:

- jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne, z wyjątkiem wojewódzkich i powiatowych urzędów pracy,

- Ochotnicze Hufce Pracy,

- agencje zatrudnienia,

- instytucje szkoleniowe,

- instytucje dialogu społecznego,

- instytucje partnerstwa lokalnego,

- organizacje pozarządowe działające na rzecz rozwoju zasobów ludzkich i przeciwdziałania bezrobociu,

- jednostki naukowe,

- organizacje pracodawców,

- związki zawodowe,

- ośrodki doradztwa rolniczego,

- ośrodki poradnictwa zawodowego i psychologicznego

- korzystające z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych na podstawie umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. z 2014 r. poz. 1448 i 1856 oraz z 2015 r., poz. 1240) albo ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2016 r. poz. 383).

Dyspozycja treści art. 6 ust. 1 pkt 9a oraz art. 9 ust. 6a tej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych będzie miała w konsekwencji zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do tych osób, pobierających stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące, o których mowa w art. 4 pkt 2 lit. za) ww. ustawy.

Zatem w sytuacji, osób pobierających stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które nie zostały skierowane przez podmioty kierujące, o których mowa wyżej, a zgłosiły, się jedynie dobrowolnie (indywidulanie) nie znajdą zastosowania ww. przepisy ustawy' o systemie ubezpieczeń społecznych.

Osoby takie nie będą w konsekwencji podlegały ubezpieczeniom społecznym ani obowiązkowo ani dobrowolnie.

W odniesieniu do takich osób mających ustalone prawo do renty lub emerytury nic będzie więc miął zastosowanie także art, 9 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym osoby o których mowa w art. 6, niewymienione w ust. 4, 4a i 4c mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym.

Tym samym, stanowiska przedsiębiorcy wskazującego, iż osoby pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia lub stażu, na które zgłaszają się sami, a stypendium wypłaca im podmiot inny niż powiatowy urząd pracy w ramach projektów lub programów finansowanych z udziałem środków funduszy UE, nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu jeśli mają inne tytuły do ubezpieczeń społecznych tzn. otrzymują emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy lub rodzinną uznać należy za nieprawidłowe.

Pamiętać należy, że prawo do emerytury, renta z tytułu niezdolności do pracy lub renta rodzinna nie stanowi tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, Tym samym, dla ustalania czy osoby, o których mowa we wniosku (które same zgłaszają się do odbywania stażu lub szkolenia) podlegają lub nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym fakt, iż osoby te mają ustalone lub nie prawo do ww. świadczeń pozostaje bez znaczenia.

Równocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiadamia, iż nie wydaje interpretacji indywidualnych w zakresie podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego (a w konsekwencji obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne), gdyż ustawodawca nie przyznał mu kompetencji w tym zakresie, na co wskazuje treść ww. art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W związku z czym w oparciu o art. 66 § 1 i 2 Kodeksu postępowania administracyjnego organ zawiadamia, iż w przedmiotowej sprawie wnioskodawca jest uprawniony do wniesienia podania do właściwego miejscowo Dyrektora Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia (w zakresie dotyczącym obowiązku podlegania i opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne). Takie podania złożone zgodnie z niniejszym zawiadomieniem, w terminie 14 dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożone w dniu wniesienia pierwszego podania.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do (...) Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego we (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.