DI/100000/43/82/2014 - Obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672, z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wnioski) z dnia 17 stycznia 2014 r. doręczonym dnia 23 stycznia 2014 r. przez przedsiębiorcę (...) w przedmiocie dotyczącym obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym jedynie z tytułu pierwszej umowy zlecenia w zbiegu z drugą umową zlecenia zawartą z tym samym zleceniodawcą.

Dnia 23 stycznia 2014 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy c swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca w treści wniosku wskazał, iż jest przedsiębiorcą, który rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej między innymi w zakresie opieki nad osobami (podopiecznymi) w podeszłym wieku i osobami niepełnosprawnymi w miejscu ich zamieszkania (usługi opiekuńcze). W związku z prowadzoną działalnością i w celu prawidłowego świadczenia usług, Spółka zamierza współpracować z osobami fizycznymi w oparciu o umowy cywilnoprawne - umowy zlecenia.

Spółka zamierza podpisywać ze zleceniobiorcami cc do zasady dwie umowy zlecenia według poniżej opisanych zasad.

Pierwsza umowa zlecenia zawierana ze zleceniobiorcami będzie regulowała wykonywanie czynności o charakterze promocyjnym i reklamowym (dalej umowa na promocję), polegających na prezentowaniu usług świadczonych przez Spółkę oraz pozyskiwaniu osób zainteresowanych współpracą ze Spółką w charakterze opiekunów i opiekunek (kolejnych zleceniobiorców), a także poszukiwaniu osób zainteresowany h nabywaniem usług opiekuńczych (kolejnych-klientów). Celem zlecenia tych czynności jest pozyskiwanie nowych współpracowników, a także nowych klientów zainteresowanych nabywaniem usług opiekuńczych. Umowa będzie zawarta na czas nieokreślony, zaś czynności wynikające z urnowy na promocję wykonywane będą przez cały okres trwania urnowy.

Spółka przewiduje, że pierwsza umowa zlecenia może być wykonywana:

Druga umową którą Spółka planuje zawierać ze zleceniobiorcami jest umową na czynności opiekuńcze wykonywane nad osobami w podeszłym wieku i osobami niepełnosprawnymi w miejscu ich zamieszkania (dalej umowa na opiekę) - głównie w Niemczech. Druga umowa będzie również zawierana na czas nieokreślony, przy czym czynności opiekuńcze objęte zakresem tej umowy nie będą wykonywane przez cały czas jej trwania - tak jak ma to miejsce w przypadku pierwszej z umów zlecenia, czyli urna wy na promocję - lecz będą wykonywane okresowo, w sytuacji, gdy Spółka podpisze umowę z klientem, który zainteresowany będzie nabywaniem usług opiekuńczych. Po podpisani u takiej umowy z klientem Spółka wyśle zleceniobiorcę do podopiecznego w celu wykonania przez niego w określonym czasie - z reguły od 1 do 3 miesięcy - usługi opiekuńczej. Po tym okresie zleceniobiorca powróci do Polski, gdzie będzie wykonywał wyłącznie czynności wynikające z umowy na promocję, aż do czasu, gdy ponownie Spółka poleci mu wyjazd w celu świadczenia usług opiekuńczych w Niemczech.

Tym samym w okresie, gdy zleceniobiorca będzie przebywał w Polsce, będzie on wykonywał jedynie czynności na podstawie umowy na promocję. Z kolei w przypadku, gdy na polecenie Spółki zleceniobiorca wyjedzie do Niemiec w celu wykonywania czynności opiekuńczych - będzie on wykonywał na terytorium tego państwa czynności promocyjne na podstawie pierwszej umowy, jak również czynności opiekuńcze na podstawie drugiej umowy (na opiekę).

Umowa na promocję będzie zawierana chronologicznie w pierwszej kolejności, ponieważ Spółka w każdym czasie ma zapotrzebowanie na czynności promocyjne i może ich wykonywanie powierzyć zleceniobiorcy od razu. Druga umowa będzie zawierana chronologicznie później, najczęściej gdy Spółka będzie mogła już zaproponować zleceniobiorcy pierwszy wyjazd do konkretnego podopiecznego w celu wykonania dla niego usług opiekuńczych.

Z uwagi na fakt, iż Spółka planuje, że co najmniej część klientów (podopiecznych, nad którymi Spółka będzie sprawować opiekę) będzie mieszkała poza terytorium Polski (najczęściej na terytorium Niemiec), konieczne będzie wykonywanie przez zleceniobiorców czynności na terytorium Niemiec. Osoby, z którymi Spółka będzie zawierała umowy zlecenia podlegają ubezpieczeniom społecznym (ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, i wypadkowemu) oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu na terytorium Polski. W związku z wykonywaniem zleconych czynności na terytorium Niemiec. Spółka będzie występowała dla tych osób o wydanie dokumentu Al - Spółka oraz osoby, z którymi Spółka zawrze umowy zlecenia spełniają i będą spełniały warunki, do uzyskania dokumentu Al poświadczającego podleganie ubezpieczeniom społecznym na terytorium Polski.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego wnioskodawca powziął wątpliwości;

Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż jako zleceniodawca jest płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne od umów zlecenia zawieranych z osobami z nim współpracującymi. W związku z tym na Spółce spoczywają obowiązki prawidłowego obliczenia, potrącenia i odprowadzenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kwot składek z tytułu poszczególnych ubezpieczeń.

Określenie, od której umowy Spółka - jako płatnik - powinna odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne uzależnione jest od odpowiedzi z jakich tytułów zleceniobiorcy, z którym współpracuje Spółka, podlegają ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym. W szczególności konieczne jest odpowiedzenie na pytanie, czy zleceniobiorcy podlegają ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym od obu zawartych ze Spółką umów zlecenia (w takim przypadku opłacają składki od wynagrodzeń określonych w obu umowach), czy też podlegają ubezpieczeniom tylko od jednej z umowy (w takim przypadku Spółka oblicza składki tylko od tej ustawy, z tytułu której zleceniobiorca podlega ubezpieczeniom).

Zdaniem Spółki sytuacja w tym zakresie przedstawia się w ten sposób, że:

Uzasadnienia swojego stanowiska wnioskodawca w tym zakresie upatruje w treści art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 9 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Z regulacji tych przepisów wynika, że w przypadku, gdy zleceniobiorca (o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) zawrze ze Spółką dwie umowy zlecenia, to podstawą do objęcia go ubezpieczeniem społecznym będzie ta z umów zlecenia, która została zawarta najwcześniej - czyli w analizowanym przypadku umowa na czynności promocyjne. Innymi słowy, Spółka zobowiązana jest do odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe) od wynagrodzeń określonych w pierwszej z chronologicznie zawartych umów, chyba, że zleceniobiorca złoży Spółce oświadczenie o objęcie go ubezpieczeniem społecznym z innego tytułu, czy też objęciem go ubezpieczeniem społecznym z obu tytułów (obu umów zlecenia).

Podobnie jak w przypadku ubezpieczeń społecznych, tak również w przypadku ubezpieczeń zdrowotnych płatnikiem składek na to ubezpieczenie jest zleceniodawca, a więc w analizowanym przypadku Spółka (art. 85 ust. 1 ustawy o Finansowaniu opieki zdrowotnej).

Zgodnie z art. 66 pkt 1 lit. e ustawy o finansowaniu opieki zdrowotnej, obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają "osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia lub osobami z nimi współpracującymi." Tak więc podstawą do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym są także umowy zlecenia zawierane przez Spółkę ze zleceniobiorcami.

Przytoczony powyżej przepis nie określa jednak zbiegu tytułów ubezpieczeniowych, czyli sytuacji, gdy zleceniobiorca ma zawarte dwie umowy zlecenia. Kwestie zbiegu tytułów do ubezpieczenia zdrowotnego reguluje z kolei art. 82 ust. 2 ustawy zgodnie z którym "w przypadku gdy w ramach jednego z tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego wymienionych w art. 66 ust. 1 ubezpieczony uzyskuje więcej niż jeden przychód, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana od każdego z uzyskanych przychodów odrębnie".

Z powyższego przepisu wynika więc, że w przypadku gdy Spółka zawiera dwie umowy zlecenia ze zleceniobiorcami, to składki na ubezpieczenie zdrowotne Spółka jako płatnik powinna odprowadzać od wynagrodzeń wypłacanych z obu umów zlecenia.

Reasumując wnioskodawca uważa, że w przypadku zawarcia dwóch umów zlecenia ze zleceniobiorcą Spółka jako płatnik składek na ubezpieczenie społeczne zdrowotne zobowiązana jest:

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko wyrażone przez przedsiębiorcę we wniosku o wydanie interpretacji w przedmiocie dotyczącym obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym jedynie z tytułu pierwszej umowy zlecenia w zbiegu z drugą umową zlecenia zawartą z tym samym zleceniodawcą uznać należy za prawidłowe.

Artykuł 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej, lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z który cl wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne, lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie, zaś w ust. 2, że wniosek o wydanie interpretacji może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych.

Natomiast w myśl art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. i 2013 r., poz. 1442 z późn. zm.) Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r., poz. 672, z późn. zm.), w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo Innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osobami z nimi współpracujący ni (o ile nie są uczniami gimnazjów, szkół ponadgimazjalnych, szkół ponadpodstawowych praż studentami do ukończenia 26 roku życia).

Osoba wykopująca pracę na podstawie umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęć a jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Bez znaczenia prawnego i' świetle art. 13 pkt 2 przywołanej ustawy pozostaje więc data zawarcia tej umowy.

Należy podkreślić, że osoby wykonujące umowę zlecenia w myśl art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu na swój wniosek w sytuacji gdy zostały objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi.

W przypadku, gdy zleceniobiorca posiada inny właściwy tytuł do ubezpieczeń społecznych (np. w postaci kolejnej umowy zlecenia zawartej z tym samym podmiotem) pozostaje zbieg tytułów podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 2 ww. ustawy osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z dwóch umów zlecenia jest objęta obowiązkowo tymi ubezpieczeniami ze zlecenia, które rozpoczęła wykonywać najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z drugiej umowy zlecenia lub zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń.

Tym samym, biorąc pod uwagę przedstawione zdarzenie przyszłe, należy uznać, iż obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu umowy zlecenia zawartej i wykonywanej jako pierwsza istnieje do momentu, aż sam zleceniobiorca zdecyduje, iż jego wolą jest zmiana tytułu ubezpieczeń i złoży stosowny wniosek. Należy zaznaczyć, iż istotnym jest okoliczność, iż przedstawiając zdarzenie przyszłe wnioskodawca wskazał, iż umowy zlecenia dotyczą wykonywania różnych zakresów prac.

Bez znaczenia prawnego w kontekście podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu zawartych umów zleceń pozostaje w tym przypadku wysokość wynagrodzeń przysługujących zleceniobiorcy z tytułu świadczenia pracy w ramach tych umów, a także fakt, iż z tytułu umowy zlecenia, która zawarta została najwcześniej zleceniobiorca nie otrzymał (nie otrzymuje) wynagrodzenia. Osoba taka obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlega jedynie z tytułu pierwszej umowy zlecenia,

Natomiast jednoznacznie ujęty przez ustawodawcę w art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zakres przedmiotowy wniosków o wydanie pisemnych interpretacji uniemożliwia, Zakładowi wydanie interpretacji w kwestii związanej z obowiązkiem odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Zgodnie z dyspozycją ww. przepisu, Zakład wydaje interpretacji indywidualne jedynie w sprawach zasad obliczania składek na ubezpieczenie zdrowotne.

W związku z powyższym, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zawiadamia zgodnie z art. 66 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, iż nie jest właściwy rzeczowo do ustalania obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu co wynika z treści art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W zakresie ustaleń a obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu (a w konsekwencji obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne) przedsiębiorca winien zwrócić się do właściwego miejscowo Dyrektora Oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia, co wynika z art. 109a ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.).

Zgodnie z treścią art. 68 ust. 1 lit. c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenie zdrowotne należy do zadań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z art. 66 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego odrębne podanie złożone zgodnie z zawiadomieniem, o którym mowa w art. 66 § 1, w terminie czternastu dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożone w dniu wniesienia pierwszego podania.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Wydziału Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca oddania doręczenia decyzji.