DI/100000/43/770/2014 - Wyłączenie odszkodowań z podstawy wymiaru składek.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy (...) z siedzibą w (...), złożonym w dniu 20 czerwca 2014 r., a dotyczącym wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wypłaconego pracownikowi odszkodowania zasądzonego wyrokiem sądu pracy z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia zmieniającego warunki umowy o pracę.

Dnia 20 czerwca 2014 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek z dnia 16 czerwca 2014 r. złożony przez przedsiębiorcę (...), z siedzibą w (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, iż jego pracownik otrzymał wypowiedzenie warunków umowy o pracę w trybie i na zasadach wskazanych w art. 42 § 1-3 Kodeksu pracy. Pracownik ten nie złożył oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych w wypowiedzeniu warunków zatrudnienia, w konsekwencji zatrudnienie u wnioskodawcy jest kontynuowane. Jednocześnie pracownik odwołał się od wskazanego wypowiedzenia zmieniającego do sądu procy, który zasądził na jego rzecz od pracodawcy odszkodowanie z art. 45 § 1 Kodeksu pracy w wysokości określonej zgodnie z art. 47¹ Kodeksu pracy za niezgodne z prawem wypowiedzenie zmieniające warunki umowy o pracę. Przedsiębiorca podkreśla, iż wartość przedmiotowego świadczenia stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przedsiębiorca wskazuje, iż zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych stanowi przychód z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku procy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, przy czym, zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe nie stanowią następujące przychody: odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku procy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. Z uwagi na użyte w cytowanym przepisie zwrot "z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku procy", zdaniem wnioskodawcy ma on zastosowanie jedynie w przypadku, gdy wypłata odszkodowań i rekompensat pozostaje w bezpośrednim i nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem.

Skoro we wskazanym przypadku mamy do czynienia z sytuacją, gdy stosunek pracy z pracownikiem nie uległ rozwiązaniu, o został jedynie przekształcony w trybie art. 42 § 1-3 Kodeksu procy, to przedsiębiorca wyraża stanowisko, iż odszkodowanie przyznane pracownikowi przez sąd pracy z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia zmieniającego warunki umowy o pracę nie podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko przedsiębiorcy w przedmiocie wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne odszkodowania nakazanego wyrokiem sądu pracy z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia zmieniającego warunki umowy o pracę należy uznać za prawidłowe.

Artykuł 10 ust. 1 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Zgodnie natomiast z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 r. Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zgodnie z treścią art. 18 ust 1 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 361, późn. zm.). Za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników nie stanowią natomiast przychody wymienione w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106, późn. zm.), gdzie w § 2 ust. 1 pkt 3 zawarte jest wyłączenie określonych należności, jako nie wchodzących do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, tj. "odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w rym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy". Należy przy tym podkreślić, iż wyłączenie z podstawy wymiaru składek przychodów uzyskanych przez pracownika z tytułu odszkodowań i rekompensat znajduje zastosowanie zarówno w odniesieniu do tych odpraw mających swe źródło w ustawach szczególnych, w tym w ustawie z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2003 r. Nr 90, poz. 844 z późn. zm.), jak również tych wynikających z dobrowolnych porozumień zawartych między pracodawcą a pracownikiem (w sytuacjach przewidzianych przez umowę o pracę lub w późniejszych porozumieniach między pracodawcą a konkretnym pracownikiem) jak również porozumień zawartych pomiędzy pracodawcą, a reprezentującą pracowników związku zawodowego.

Jednakże przywołany przepis ww. rozporządzenia znajduje zastosowanie jedynie w przypadku, gdy wypłata odszkodowań i rekompensat pozostaje w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy. Z powyższego wywieść należy, iż decydujące znaczenie w kontekście zwolnienia tego typu świadczeń pieniężnych z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne ustawodawca przypisał istnieniu nierozerwalnej więzi pomiędzy rozwiązaniem stosunku pracy a powstaniem roszczenia o wypłatę pracownikowi świadczenia (bez względu na jego nazwę). O braku takiej więzi można mówić, gdy w konkretnej sytuacji możliwe jest uzyskanie przez pracownika takiego samego świadczenia (odprawy, zadośćuczynienia, odszkodowania, rekompensaty) także w przypadku trwania jego stosunku pracy. Jedyną przyczyną wypłaty przez pracodawcę takiej odprawy winno być ustanie zatrudnienia. Oznacza to, iż tego typu świadczenia, o których stanowi wniosek, aby mogły nie stanowić podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, nie mogą być wypłacane przez pracodawcę w innych okolicznościach, niż pozostających w ścisłym związku z ustaniem stosunku pracy. W przypadku więc, gdy pracownikom wypłacono odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie zmieniające warunki umowy o pracę, które nie doprowadziło do ustania zatrudnienia, to wartość tego świadczenia podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Sądu Okręgowego - Wydziału Ubezpieczeń Społecznych w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez te jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.