DI/100000/43/756/2019

Ma podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2010 r. Prawo przedsiębiorców (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 646 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019. poz. 300 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku (...) z dnia 26 lipca 2019 r., złożonym w dniu 1 sierpnia 2019 r. w przedmiocie podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców spoza UE, zatrudnionych przez polskiego przedsiębiorcę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy o pracę, których pobyt w Polsce nie ma charakteru stałego.

Dnia 1 sierpnia 2019 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku, wpłynął wniosek z dnia 26 lipca 2018 r. złożony przez (...) o wydanie interpretacji indywidualnej.

Wnioskodawca w treści wniosku wskazuje, że zgodnie z przepisem art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba, że umowy międzynarodowe stanowią inaczej. Z powyższego przepisu wynika, że art. 5 ust. 2 obejmuje obywateli państw obcych zatrudnionych w placówkach oraz obywatel państw obcych niezatrudnionych w placówkach, jeżeli ich pobyt na obszarze kraju nie ma charakteru stałego. Tak stanowi między innymi Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2011 r., sygn. akt: III UK 215/10. W komentowanym przepisie mamy zatem do czynienia o dwóch kategoriach osób niepodlegających obowiązkowi ubezpieczeń społecznych. Kategorie te są niezależne od siebie. Taki sposób wykładni przedmiotowego przepisu wyrażonego w art. 5 ust. 2 został również wskazany w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2007, sygn. akt: UK 225/06; w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2008, sygn. Akt: I UK 303/07 oraz wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 stycznia 2018 r., sygn. akt: III Aua 461/17. Przepis art. 5 stanowi zatem wyjątek od zasady określonej w art. 6 ust. 1 (obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne, rentowe) i z tego powodu nie ma tutaj zastosowania dyspozycja przepisu art. 6, bo nie byłby wtedy wyjątku.

Stan faktyczny: Spółka zamierza zatrudnić obywateli państw obcych, w szczególności obywateli Ukrainy, Białorusi, Mołdawii, Armenii, Gruzji albo Rosji, których pobyt na obszarze kraju nie będzie miał charakteru stałego (nie zatrudnionych w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych)

Zdarzenie przyszłe: Spółka zamierza zatrudnić obywateli państw obcych, w szczególności obywateli Ukrainy, Białorusi, Mołdawii, Armenii, Gruzji albo Rosji których pobyt na obszarze kraju nie będzie miał charakteru stałego na podstawie umowy o pracę na czas określony, a umowy zlecenia.

Zdaniem spółki obywatele państw obcych zatrudnionych przez na terenie RP Polskiej w sytuacji opisanej w przedmiotowym wniosku nie podlegają ubezpieczeniom społecznym ze względu na to, że ich pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego, będą znajdować się w RP w celach zarobkowych i krótkotrwałych (do 180 dni w ciągu roku). Natomiast ośrodek interesów życiowych będzie na terenie kraju pochodzenia pracownika, w którym pracownik będzie dostawał emeryturę, rentę i inne.

Wnioskodawca powziął wątpliwość, czy zatrudnieni w ten sposób obywatele państw obcych, w szczególności, obywatele Ukrainy, Białorusi, Mołdawii, Armenii, Gruzji albo Rosji nie będą objęci ubezpieczeniem społecznym na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy systemowej.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko wyrażone przez przedsiębiorcę we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej w przedmiocie dotyczącym podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców spoza UE, zatrudnionych przez polskiego przedsiębiorcę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy o pracę, których pobyt w Polsce nie ma charakteru stałego, uznać należy za nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (art. 34 ust. 2 ustawy). Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym nie posługuje się kryterium obywatelstwa czy np. miejsca zamieszkania lub pobytu. Oznacza to, że obowiązkiem ubezpieczeń społecznych są objęci także cudzoziemcy, o ile spełniają warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym, a tak jest, gdy z cudzoziemcem zostaje zawarta umowa o pracę. Istotnym dla objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych jest więc:

- o fakt zawarcia z polskim podmiotem np. umowy o pracę, czyli umowy rodzącej zgodnie z przepisami obowiązek ubezpieczeń społecznych oraz

- wykonywanie pracy w ramach tej umowy na obszarze Polski.

Jedynie ratyfikowana umowa międzynarodowa, jako prawo nadrzędne, może wykluczyć zastosowanie polskich przepisów w tym zakresie. W opisanym stanie faktycznym taka sytuacja jednak nie zachodzi.

Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przywoływanym przez wnioskodawcę, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w tej ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Wymienione warunki powinny być spełnione łącznie, tzn.:

- osoba ta jest cudzoziemcem,

- jej pobyt w Polsce nie może mieć charakteru stałego,

- jest zatrudniona w obcym przedstawicielstwie dyplomatycznym, urzędzie

konsularnym, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych.

Taka sytuacja, jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego nie zachodzi w opisanym przypadku.

Nie sposób przyjąć, iż już spełnienie przez cudzoziemca jednego wymogu w postaci braku stałego pobytu na terytorium Polski miałoby być wystarczającą przesłanką do zwolnienia takiej osoby z podlegania ubezpieczeniom społecznym w Polsce. Po pierwsze literalne brzmienie treści art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który posługuje się kwantyfikatorem "i" oznaczającym koniunkcję, a więc konieczność łącznego spełnienia obu przesłanek przewidzianych tym przepisem. Jako pozbawione uzasadnienia prawnego, a także wbrew zasadom logiki formalnej uznać należy twierdzenie, iż wskazany przepis tworzy dwie niezależne od siebie kategorie określonych w nim osób, które obowiązkowi ubezpieczeń społecznych nie podlegają.

Po wtóre, dopuszczenie przeciwnego poglądu oznaczałoby, iż podważeniu uległoby domniemanie racjonalności ustawodawcy, który poprzez takie, a nie inne ukształtowanie treści danego przepisu zmierza do osiągnięcia konkretnego celu, który uznaje za istotny i pozostający w zgodzie z nadrzędnymi zasadami, którym dany akt prawny hołduje. Obalenie tego domniemania, choć hipotetycznie możliwe musiałoby znaleźć racjonalne uzasadnienie, którego nie sposób się tu doszukać.

Co więcej, wymagałoby to postawienia ustawodawcy zarzutu naruszenia podstawowych zasad legislacji przy tworzenia przepisów prawa. Zgodnie bowiem z § 56 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie "Zasad techniki prawodawczej" (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 283) "w obrębie artykułu (ustępu) zawierającego wyliczenie wyróżnia się dwie części: wprowadzenie do wyliczenia oraz punkty. Wyliczenie może kończyć się częścią wspólną, odnoszącą się do wszystkich punktów. W obrębie punktów można dokonać dalszego wyliczenia, wprowadzając litery. W obrębie liter można dokonać kolejnego wyliczenia, wprowadzając tiret."

W sytuacji więc, gdyby celem ustawodawcy było dokonanie rozróżnienia dwóch grup ubezpieczonych w obrębie danego artykułu, to uczyniłby to, poprzez wyliczenie dokonane w formie punktów, tak jak zresztą czyni to w innych miejscach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - przykładowo w art. 8 ust. 6 ustawy.

Przepis art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych winien podlegać ścisłej interpretacji. Także zastosowanie wykładni systemowej względem tego przepisu prowadzi do identycznego rezultatu. Celem ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest powszechne objęcie ubezpieczeniami społecznymi osób świadczących pracę w oparciu o taką umowę, która stanowi tytuł do ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...) Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w w terminie miesiąca od dnia decyzji.