DI/100000/43/75/2015 - Możliwość wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne kompensaty wypłaconej pracownikom w związku z likwidacją odpraw przyznawanych z tytułu rozwiązania stosunku pracy.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy (...) z siedzibą w (...) z dnia 21 stycznia 2015 r., doręczonym dnia 22 stycznia 2015 r. uzupełnionym dnia 20 lutego 2015 r. uznaje za nieprawidłowe w przedmiocie dotyczącym wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne kompensaty wypłaconej pracownikom w związku z likwidacją odpraw przyznawanych z tytułu rozwiązania stosunku pracy.

Dnia 22 stycznia 2015 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek złożony przez spółkę (...) z siedzibą w (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 18 lutego 2015 r. doręczonym dnia 20 lutego 2015 r.

Wnioskodawca wskazał, iż w umowach o pracę pracownicy mają zagwarantowane odprawy z tytułu rozwiązania umowy o pracę po (...) latach pracy.

Odprawa w przypadku rozwiązania umowy o pracę: po latach zatrudnienia w przysługuje w wysokości równowartości miesięcznych pensji brutto, po (...) latach zatrudnienia w (...) równowartość miesięcznych pensji brutto, po (...) latach zatrudnienia w (...) równowartość miesięcznych pensji brutto.

Odprawa jest należna i płatna jedynie pracownikowi, a w przypadku jego śmierci zostanie wypłacona jego spadkobiercom (wdowa/wdowiec/dzieci) w wysokości (...). Należna odprawa zostanie pomniejszona o kwotę wszelkich płatności należnych pracownikowi zgodnie z polskim prawem pracy jako kompensata w przypadku rozwiązania umowy o pracę.

Ponieważ odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy nie są wliczane do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998, ich wyplata przez spółkę nie rodziła nigdy obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne.

Na skutek zmian organizacyjnych spółka zaproponowała wszystkim pracownikom nowe umowy o pracę, likwidujące obecny system, odpraw, jednocześnie podpisując z nimi porozumienia zmieniające warunki pracy i płacy (aneks do umowy o pracę).

W związku z podpisaniem porozumienia i pod warunkiem tego podpisania, Pracownik otrzyma kwotę brutto w wysokości... tytułem kompensaty z powodu likwidacji (wynikającej ze zmiany warunków pracy/płacy) dotychczasowej, dobrowolnej odprawy należnej Pracownikowi w przypadku rozwiązania umowy o pracę.

W związku z powyższym wnioskodawca zwrócił się z zapytaniem czy wyplata kompensaty (odszkodowania) za odprawy dla pracowników, którzy otrzymaliby taką odprawę na podstawie poprzednich warunków pracy i płacy, podlega zwolnieniu z opłacania składek na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

Według spółki, ze zwolnienia korzysta każda wypłacona pracownikom rekompensata, jeśli nastąpiła likwidacja składnika wynagrodzenia, który był wyłączony z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.

Wypłata takiego odszkodowania w ocenie wnioskodawcy nie może spowodować dodatkowych kosztów także dla pracodawcy, skoro wyplata tego składnika tych kosztów by nie rodziła.

W piśmie z dnia 18 lutego 2015 r. stanowiącym uzupełnienie wniosku przedsiębiorca wskazał, iż kompensata wypłacona w związku z likwidacją dotychczasowego systemu odpraw będzie stanowiła przychód pracowników ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ponadto, przedsiębiorca wskazał, iż wypłata odpraw po (...) latach pracy, zagwarantowana w dotychczasowych umowach o pracę (przed zmianą warunków pracy i płacy z dnia (...) miała ścisły i nierozerwalny związek z faktem ustania stosunku pracy i podlegała zwolnieniu z opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Jednocześnie w porozumieniu zmieniającym treść dotychczasowych umów o pracę pracodawca zobowiązał się dokonać jednorazowych wypłat kompensat z powodu likwidacji ww. odpraw w terminie wcześniejszym niż termin ustania stosunku pracy a nawet nabycia do nich prawa przez poszczególnych pracowników.

Według spółki wypłata rekompensująca pracownikom likwidację odprawy związanej z rozwiązaniem umów o pracę nie stanowi podstawy wymiaru składek, gdyż, w przypadku braku takiego porozumienia i tak nastąpiłaby wypłata odpraw zwolniona z obowiązkowych składek.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko wyrażone przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej uznać należy za nieprawidłowe. Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Zgodnie natomiast z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

W myśl zaś art. 18 ust. 1 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.). Za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Z wyłączenia, przewidzianego § 2 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynika, iż podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią przychody uzyskane przez pracownika w zw. z wypłatą odpraw, odszkodowań, rekompensat wypłacanych z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Należy mieć jednak na uwadze, iż wyłączenie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, określonych kategorii przychodów zawarte w ww. rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi wyjątek od ogólnej zasady, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód, dlatego też przepisy te muszą być interpretowane ściśle.

Istotnym jest również to, że ustawodawca w wyżej cytowanym rozporządzeniu szczegółowo różnicuje przychody, które podlegają wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Jeżeli więc racjonalny ustawodawca określił szczegółowo katalog zróżnicowanych świadczeń, które podlegają wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, to dlatego, że świadczenia te mają odmienny od siebie charakter i przyznawane są w odmiennych okolicznościach, O wyłączeniu określonego świadczenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na podstawie stosownego przepisu ww. rozporządzenia decyduję więc charakter tego świadczenia.

W przeciwnym wypadku dochodziłoby do sytuacji, gdzie dowolne świadczenie podlegałoby wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na podstawie dowolnego przepisu.

Przepis § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia znajduje zastosowanie w przypadku odpraw, odszkodowań, rekompensat wypłacanych z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy. Przepis ten ma więc zastosowanie do tych świadczeń, których cechą jest to, że przyznawane są wyłącznie w związku z rozwiązaniem stosunku pracy tj, mają bezpośredni związek z ustaniem stosunku pracy.

Z opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że przedsiębiorca ma zamiar wypłacić pracownikom kompensatę w związku z likwidacją odpraw z tytułu rozwiązania stosunku pracy.

Jednakże ani we wniosku, ani w piśmie z dnia 18 lutego 2015 r. stanowiącym uzupełnienie do wniosku przedsiębiorca nie wskazał, czy kompensata, która ma być wypłacona w związku z likwidacją odpraw z tytułu rozwiązalna stosunku pracy, będzie miała ścisły i nierozerwalny związek z ustaniem stosunku pracy.

Co więcej w piśmie z dnia 18 lutego 2015 r., stanowiącym uzupełnienie do wniosku przedsiębiorca wskazał, iż w porozumieniu zmieniającym treść dotychczasowych umów o pracę pracodawca zobowiązał się dokonać jednorazowych wypłat kompensat z powodu likwidacji ww. odpraw w terminie wcześniejszym niż termin ustania stosunku pracy a nawet nabycia do nich prawa przez poszczególnych pracowników.

W istocie rzeczy zakres przedmiotowy wniosku dotyczy zgoła odmiennego świadczenia, niż świadczenia określonego w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia, a który zdaniem wnioskodawcy winien mieć zastosowanie w niniejszej sprawie.

Skoro wnioskodawca nie wskazał, czy świadczenie, o którym stanowi wniosek ma ścisły i nierozerwalny związek z ustaniem stosunku pracy, to nie można wyłączyć tego świadczenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na podstawie dowolnego przepisu ww. rozporządzenia. Świadczenie takie jako nie mające związku z ustaniem stosunku pracy przyznawane jest bowiem w innych okolicznościach, niż świadczenie przewidziane w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia.

Ze zwolnienia w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne nie można zatem skorzystać w sytuacji, gdy przyznano pracownikowi świadczenie zamienne, jakim w rzeczonym przypadku jest kompensata z tytułu likwidacji odprawy z tytułu ustania stosunku pracy, gdyż ww. rozporządzenie takiego świadczenia nie przewiduje. Bez znaczenia prawnego w kontekście zwolnienia z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, jest okoliczność, iż same odprawy z tytułu ustania stosunku pracy, korzystają zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia ze zwolnienia z obowiązku opłacania składek na te ubezpieczenia. Nie do zaakceptowania jest takie rozumienie przepisów ww. Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społeczne, które prowadziłoby do wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne kompensaty wypłaconej w zamian za każdą modyfikację świadczeń, które w myśl przepisów powyższego rozporządzenia korzystały ze zwolnienia z opłacania składek na te ubezpieczenia.

Zgodnie z powyższymi stanowisko przedsiębiorcy, iż wartość wypłaconej pracownikom kompensaty w związku z likwidacją odpraw z tytułu rozwiązania stosunku pracy, o której stanowi wniosek podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uznać należy za nieprawidłowe.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.