DI/100000/43/735/2014 - Obowiązek ubezpieczenia społecznego dla członków zarządu.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku stanowisko zawarte we wniosku z dnia 04 czerwca 2014 r., doręczony m dnia 10 czerwca 2 014 r. uzupełnionym dnia 2 lipca 2014 r. przez przedsiębiorcę (...) o wydanie pisemnej interpretacji uznaje za nieprawidłowe w przedmiocie braku obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zawartego z członkiem zarządu spółki kontraktu menedżerskiego, który jest wykonywany w ramach prowadzonej przez tą osobę działalności gospodarczej; w sytuacji kiedy kontrakt ten jest jedynym źródłem dochodów dla tej osoby.

Dnia 10 czerwca 2014 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek złożony przez przedsiębiorcę (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 27 czerwca 2014 r. doręczonym dnia 2 lipca 2014 r.

Wnioskodawcą zawarł z członkiem zarządu urnowe o świadczenie usług - kontrakt menedżerski (w skrócie umowa kontraktu menedżerskiego). Członek zarządu wykonuje swoje usługi jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, a więc jako podmiot posiadający status przedsiębiorcy. Usługi menedżerskie objęte zostały wpisem do ewidencji działalności gospodarczej. Zgodnie z punktem umowy kontraktu menedżerskiego członek zarządu zobowiązuje się, że nie będzie prowadzić działalności konkurencyjnej wobec Spółki oraz podmiotów należących do (...). Za działalność konkurencyjną w myśl umowy rozumie się działalność prowadzoną w kraju przez jakikolwiek podmiot niezależnie od jego formy prawnej, która wchodzi w zakres przedmiotu działalności Spółki oraz podmiotów należących do (...) albo jest sprzeczna z interesami Spółki.

Wynagrodzenie członka zarządu z tytułu zawartej umowy kontraktu menedżerskiego jest wyższe od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiary składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność.

Wnioskodawca powziął wątpliwości czy w opisanym stanie faktycznym jest podmiotem obowiązanym do obliczania i przekazywania składek na ubezpieczenie społeczne oraz zgłaszania do ubezpieczenia społecznego z tytułu zawarcia umowy kor traktu menedżerskiego z członkiem zarządu wykonującym go w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

W ocenie Wnioskodawcy członek zarządu podlega ubezpieczeniu społecznemu w oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, a więc jako osoba prowadząca działalność gospodarce; w konsekwencji, na Wnioskodawcy nie ciąży obowiązek obliczania i przekazywania składek na ubezpieczenie społeczne do ZUS oraz zgłaszania do ubezpieczenia społecznego.

Stanowisko Wnioskodawcy opiera się na następującej argumentacji.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność. Z kolei w myśl art. 8 ust. 6 pkt 1 tej ustawy za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. W opisanym w stanie faktycznym przypadku, właśnie na podstawie przepisów z zakresu działalności gospodarczej członek zarządu prowadzi swoją pozarolniczą działalność gospodarczą.

Zdaniem wnioskodawcy biorąc pod uwagę literalne brzmienie wyżej powołanych przepisów nie ulega wątpliwości, że członek zarządu, który wykonuje na podstawie kontraktu menedżerskiego usługi, które zawierają się w zakresie prowadzonej przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej, wykonywanej na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, podlega ubezpieczeniu emerytalnemu oraz rentowemu na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej. Na zasadzie art. 12 ust. 1 ustawy systemowej podlega on również obowiązkowemu ubezpieczeniu wypadkowemu.

Wyżej wyrażonego poglądu nie mogą zmienić regulacje z zakresu podatku dochodowego od osób fizycznych. Zgodnie bowiem z art. 13 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się m.in. przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej - z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7.

Jak dalej argumentuje wnioskodawca z powyższego przepisu wynika, że nawet w przypadku, gdy kontrakt menedżerski jest wykonywany przez podmioty posiadające status przedsiębiorcy, a więc wykonywane w ramach działalności gospodarczej, to dla celów rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych przychody z tego tytułu będą traktowane nie jako pochodzące ze źródła przychodów jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza, ale ze źródła przychodów jakim jest działalność wykonywana osobiście.

Przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz przepisy podatkowe regulują różne sfery obciążeń publicznoprawnych podmiotów i są w stosunku do siebie autonomiczne. Tym samym okoliczność, że dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychody z tytułu umów o zarządzanie przedsiębiorstwem lub kontraktów menedżerskich wykonywanych w ramach działalności gospodarczej są traktowane jako działalność wykonywana osobiście nie wpływa na kwalifikację dla celów podlegania ubezpieczeniom społecznym. Uszczegóławiając, kwalifikacja podatkowa umów o zarządzanie przedsiębiorstwem lub kontraktów menedżerskich wykonywanych w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej nie powoduje, że z punktu widzenia ustawy systemowej członek zarządu podlega ubezpieczeniu na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 tej ustawy, a więc jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy oświadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Wnioskodawca podkreśla, że pogląd przez niego wyrażany w zaprezentowanej sprawie jest w pełni zgodny z zapatrywaniami prawnymi wyrażonymi w wyroku Sądu Najwyższego -Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 9 grudnia 2008 r. W jego uzasadnieniu stwierdzono m.in., że "Ustawy o działalności gospodarczej właściwe dla spornego okresu (z 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej i kolejna z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej) nie wskazują, iżby umowy menedżerskie byty wyłączone z działalności gospodarczej. Przeciwnie działalność gospodarcza dozwolona jest każdemu i na równych prawach. Nie jest więc już oparta na reglamentacji, lecz tylko na jej ewidencji (art. 7 i art. 14 wskazanych ustaw o działalności gospodarczej). W szczególności więc przy braku definicji na czym ma polegać usługowa działalność gospodarcza nie można wprowadzać ograniczenia, które nie wynika z ustawy. Gospodarcza działalność usługowa nie pozwala też przyjąć, że stałe wykonywanie rodzajowo jednej umowy (usługi) i dla jednego podmiotu nie może być działalnością gospodarczą. Brak jest też podstaw do ingerowania w sposób prowadzenia i wykonywania tej działalności, w szczególności do stwierdzenia, że umowy menedżerskie mają być wykonywane tylko osobiście i wówczas nie stanowią już prowadzenia działalności gospodarczej.

W zaskarżonym wyroku (a wcześniej w decyzji) z przepisu art. 13 pkt 9 ustawy podatkowej wyprowadzono zatem nieuprawnione wnioski i skarżący zasadnie to kwestionuje, gdyż chodzi w nim jedynie o kwalifikację przychodu z tej działalności, jako przychodu z działalności wykonywanej osobiście dla celów podatkowych.

W sprawie należało więc oddzielić opodatkowanie od podstawy ubezpieczeń społecznych. Kwalifikacja ustawodawcy, że przychód z umów menedżerskich stanowi przychód z działalności wykonywanej osobiście nie znosiła podstawy ubezpieczeń społecznych którym była działalność gospodarcza zainteresowanego, w ramach której zawarł i realizował umowy menedżerskie.

Ubezpieczenie społeczne jest pochodne od działalności (zatrudnienia) wybranej przez ubezpieczonego. Zainteresowany wybrał działalność gospodarczą i podstawy tej w istocie się nie podważa, jedynie wydziela się z niej umowy menedżerskie, co w oparciu o przepis art. 13 pkt 9 ustawy podatkowej nie było zasadne (..,).

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie wymienia kontraktu menedżerskiego (umowy o zarządzanie) jako odrębnej (samodzielnej) podstawy ubezpieczenia. Rozstrzygniecie sprawy sprowadza się zatem do stwierdzenia, że umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem (spółką) lub kontrakt menedżerski ujęte w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych jako źródła przychodu z działalności wykonywanej osobiście nie stanowią samodzielnej podstawy podlegania ubezpieczeniom społecznym z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej. Jeżeli są realizowane w ramach prowadzonej przez przedsiębiorcę (podatnika) pozarolniczej działalności gospodarczej.

Z tych motywów Sąd Najwyższy przyjął, że zainteresowany miał podstawę do ubezpieczenia społecznego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, którą obejmował również umowy menedżerskie, czyli z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej."

Biorąc powyższe pod uwagę, członek zarządu, który wykonuje usługi w oparciu o kontrakt menedżerski, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, dla celów ubezpieczenia społecznego powinien być traktowany jako osoba prowadząca działalność pozarolniczą.

Tym samym Wnioskodawca nie jest podmiotem obowiązanym do obliczania i przekazywania składek na ubezpieczenie społeczne ani zgłaszania do ubezpieczenia społecznego z tytułu zawarcia umowy kontraktu menedżerskiego z członkiem zarządu wykonującym go w ramach prowadzonej przez siebie pozarolniczej działalności gospodarczej. Do obliczenia i przekazania składki oraz zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego obowiązana jest bowiem osoba prowadząca pozarolniczą działalność (art. 17 i 36 ustawy systemowej).

W piśmie z dnia 27 czerwca 2014 r. stanowiącym uzupełnienie do wniosku przedsiębiorca wskazał, że jego intencją jest uzyskanie interpretacji w przedmiocie obowiązku obliczania i przekazywania składek na ubezpieczenia społeczne oraz zgłaszania do ubezpieczenia społecznego z tytułu zawarcia umowy kontraktu, menedżerskiego z członkiem zarządu, który tą umowę wykonuje w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Ponadto, wnioskodawca wskazał, że członek zarządu nie uzyskuje z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej innych przychodów oprócz dochodów z tytułu zawartego kontraktu menedżerskiego.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko przedsiębiorcy zawarte we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji należy uznać za nieprawidłowe.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Zgodnie natomiast z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlega osoba, która posiada określony tytuł do ubezpieczeń wskazany przez ustawodawcę. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym uregulowane zostały w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.). W art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ustawodawca wskazał katalog podmiotów objętych obowiązkiem ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych. Wyliczenie zawarte we wskazanym przepisie jest wyczerpujące i ma charakter zamknięty. W przedstawionym stanie faktycznym osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą świadczy usługi zarządcze na podstawie zawartej umowy o świadczenie usług, przy czym należy również wyjaśnić, iż co do zasady umowa o zarządzanie spółką jest w istocie umową nienazwaną o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia. W myśl postanowień art. 6 ust. 1 pkt 4 powyższej ustawy, osoby fizyczne, które na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej świadczą pracę na postawie umowy agencyjnej, lub umowy zlecenia podlegają z tego tytułu obowiązkowemu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, o ile nie są uczniami gimnazjów, szkół ponadpodstawowych oraz studentami do ukończenia 26 roku życia.

Z uwagi na fakt, iż osoba świadcząca usługi zarządzania w ramach działalności gospodarczej uzyskuje przychody z działalności wykonywanej osobiście to umowa kontraktu menedżerskiego jest tytułem do ubezpieczeń społecznych, a nie jest umową wykonywaną w ramach działalności gospodarczej. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku, gdy jedynym przedmiotem działalności jest świadczenie usług tego typu na rzecz innego podmiotu, przy czym prowadzący działalność nie uzyskuje jakichkolwiek innych przychodów poza tymi wynikającymi z zawartej umowy o zarządzanie. Z tego powodu nieadekwatne jest powołanie się przez Wnioskodawcę na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2008 r. (I UK 138/2008), bowiem został wydany w innej sprawie, w oparciu o inny stan faktyczny, w którym prowadzący działalność oprócz umowy o zarządzanie spółką świadczył w ramach swej działalności inne usługi także niezwiązane z doradztwem gospodarczym (obejmujące wynajmowanie pomieszczeń) uzyskując z tego tytułu przychód. Zakład stoi na stanowisku, iż przywołane orzeczenia wiążą jedynie strony i inne organy w tej konkretnej sprawie, w której zostały wydane i nie znajdują przełożenia do stanu faktycznego przedstawionego we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji.

Osoba zarządzająca z tytułu wykonywania kontraktu menedżerskiego stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 12 ust. 3 w związku z art. 13 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - w okresie od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia wykonywania zarządu do dnia jej rozwiązania lub wygaśnięcia, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu. Ubezpieczenie chorobowe jest dla tej osoby dobrowolne o czym stanowi art. 11 ust. 2 wskazanej ustawy.

Dyspozycja art. 17 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1-3, 5, 6 i 9-12, a więc m.in. za zleceniobiorców obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek. W przypadku umowy zlecenia są to zleceniodawcy.

Zgodnie z ust. 2 cytowanego wyżej przepisu płatnicy składek, o których mowa w ust. 1, obliczają części składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe finansowane przez ubezpieczonych i po potrąceniu ich ze środków ubezpieczonych przekazują do Zakładu.

W świetle powyższych stanowisko wnioskodawcy, iż w opisanym przez niego stanie faktycznym nie jest zobowiązany do opłacania i rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne od wypłaconego członkowi zarządu spółki wynagrodzenia z tytułu świadczenia przez niego usług zarządzania, uznać należało za nieprawidłowe.

Jednocześnie, zgodnie z cytowanym art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład nie jest władny do rozstrzygania kwestii związanych z obowiązkiem zgłaszania danej osoby do ubezpieczeń społecznych, (która to czynność jest de facto następstwem ustalenia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym), gdyż prawodawca nie przyznał w ww. przepisie Zakładowi takiej kompetencji.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy 2 dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie 2 art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Sądu Okręgowego - Wydziału Ubezpieczeń Społecznych w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.