DI/100000/43/710/2023 - Wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji wypłacanego byłemu członkowi zarządu po ustaniu umowy o świadczenie usług zarządzania

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221 z późn. zm.), w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy (...) złożonym dnia 18 lipca 2023 r. w przedmiocie wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji wypłacanego byłemu Członkowi Zarządu po ustaniu umowy o świadczenie usług zarządzania.

Dnia 18 lipca 2023 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek złożony przez przedsiębiorcę (...) o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustaw Prawo przedsiębiorców.

Wnioskodawca w treści wniosku wskazał, że Wolne Zgromadzenie Spółki (...) (obecnie: zwanej dalej "Spółką"), Uchwałą (...) nr z dnia (...) (z późniejszymi zmianami, dalej: "Uchwała") określiło zasady kształtowania wynagrodzeń Członków Zarządu Spółki, działając w oparciu o Ustawę z 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (zwaną dalej "Ustawą").

Na podstawie Uchwały Rada Nadzorcza zawiera z Członkiem Zarządu umowę o świadczenie usług w zakresie zarządzania (dalej: "Umowa") na czas pełnienia funkcji z obowiązkiem świadczenia osobistego. Umowy zawierane przez Spółkę z Członkiem Zarządu podlegają przepisom ww. Ustawy.

Stosownie do § (...) Uchwały Rada Nadzorczej zawiera z Członkiem Zarządu umowę o zakazie konkurencji obowiązującą po ustaniu pełnienia funkcji, przy czym Członkowi Zarządu przysługuje odszkodowanie za każdy miesiąc obowiązywania zakazu konkurencji, które nie może przekroczyć IDO% stałego wy nagrodzenia o kres Innego w Umowie.

Zgodnie z zapisami zawartymi w Umowie, Członek Zarządu (zwany w Umowie: Narządzającym") zobowiązuje się, iż po rozwiązaniu Umowy, w okresie 6 miesięcy od dnia ustania pełnienia przez niego funkcji nic będzie prowadził działalności konkurencyjnej w rozumieniu art. 4 pkt 14 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochranie konkurencji i konsumentów (Zakaz Konkurencji po ustaniu Funkcji}.

Z tytułu przestrzegania Zakazu Konkurencji po ustaniu Funkcji, Zarządzającemu przysługuje odszkodowanie w łącznej wysokości obliczanej jako 3-krotność miesięcznego wynagrodzenia stałego, pod warunkiem pełnienia przez Zarządzającego funkcji w Zarządzie przez okres cci najmniej 3 (trzech J miesięcy przed rozwiązaniem Umowy.

Odszkodowanie to, w części przypadającej na dany miesiąc, jest płatne w 6 miesięcznych ratach, w terminie do ostatniego dnia następnego miesiąca. Warunkiem dokonania wypłaty jest pisemne oświadczenie Zarządzającego o przestrzeganiu Zakazu Konkurencji po ustaniu Funkcji, składane Spółce na piśmie, w terminie do 5 (piątego) dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który odszkodowanie jest należność.

Wartość odszkodowania wypłaconego Członkowi Zarządu z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu Umowy stanowi dla byłego Członka Zarządu przychód z tytułu wynikający z Umowy o świadczenie usług zarządzania w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z faktem, że pojawiły się raźne interpretacje w tym zakresie, Spółka ma wątpliwość czy kwota odszkodowania z tytułu przestrzegania Zakazu Konkurencji wypłacanego po ustaniu pełnienia Funkcji na zasadach określonych powyżej, podlega składkom na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, czy jednak powinna być wyłączona z podstawy wymiaru składek na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

Wnioskodawca zadał pytania:

1. Czy odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu pełnienia funkcji ustalone w Umowie zawartej na podstawie przepisów ustawy z 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (art. 5 ust. l oraz 2 pkt 3 ww. z art. 8 ust. l ust. 2) podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne?

2. Czy odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu pełnienia funkcji ustalone w umowie zawartej na podstawie przepisów ustawy z 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (art. 5 ust. l oraz 2 pkt 3 ww. z art. 8 ust. l ust. 2 | podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia zdrowotne?

We własnym stanowisku w sprawie Wnioskodawca wskazał, że stosownie do art. 18 ust. 1 w zw. z art. 18 ust. 3 oraz art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób wykonujących swą pracę w oparciu o umowę o świadczenie usług, da której zastosowanie znajdują przepisy kodeksu cywilnego odnośnie umowy zlecenia {w tym w oparciu o umowy o zarządzenie) stanowi przychód z tytułu tej umowy, jeżeli w umowie zlecenia określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Jednocześnie zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z zastrzeżeniem art. 1b ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Stosownie do art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przychodami są przychody z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego 1 stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy oraz przychody z działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące do składu rad nadzorczych, niezależnie od sposobu ich powoływania.

Zgodnie z § 5 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia przepisy § 2-4 stosuje się odpowiednio przy ustaleniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Jak wynika z § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia, podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią m in. przychody osiągnięto z tytułu odszkodowania wypłaconego byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa wart. 101¹ Kodeksu pracy.

Wyżej wymieniono zapisy Kodeksu pracy co do zasady nie mają zastosowania do umów cywilnoprawnych bądź innych umów o świadczenie usług regulowanych przepisami Kodeksu cywilnego, z zastrzeżeniom poniższego:

Umowa z Członkiem Zarządu została zawarta zgodnie zapisami Uchwały NWZ oraz Rady Nadzorczej, które zastały podjęte z uwzględnieniem przepisów u stawy z 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami.

Jak wynika z art. 5 ust. 2 pkt 3 Ustawy, projekty uchwał w sprawie wynagrodzeń mogą określać w szczególności wysokość i warunki przyznania członkom organu zarządzającego odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu pełnienia funkcji, określa przepis art. S ust. 1 ustawy natomiast w świetle ust. 2 tego artykułu, w sprawach określonych w jego ust. 1 przepisy art. 1011 § 1 oraz art. 1012-1014 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy stosuje się odpowiednio. Przy czym odszkodowanie za każdy miesiąc nie może być wyższe niż 100% wynagrodzenia miesięcznego podstawowego otrzymanego przez członka organu zarządzającego przed ustaniem pełnienia funkcji. Według powyższego, kwestia odszkodowań z tytułu zakazu konkurencji w odniesieniu do osób świadczących usługi zarządzania w oparciu o Ustawę z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami została uregulowana w szczególny sposób, tj. poprzez odesłanie do przepisów Kodeksu pracy regulujących zakaz konkurencji.

Według stanowiska Wnioskodawcy odszkodowanie wypłacono Zarządzającemu z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu pełnienia funkcji w przypadku, gdy do jogo wynagrodzenia mają zastosowanie przepisy Ustawy z 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Ustawodawca bowiem w art. 8 ust. 2 Ustawy jednoznacznie w tym zakresie odesłał do przepisów Kodeksu pracy regulujących zakaz konkurencji ze stosunku pracy.

Spółka w odniesieniu do składki zdrowotnej ma analogiczne stanowisko, iż odszkodowanie z ww. tytułu powinno być wyłączone z podstawy składki zdrowotnej.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku, zważył co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego Indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (art. 34 ust. 2 ustawy). Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Stanowisko wyrażono przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie Interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców uznać należy za prawidłowe.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 w zw. z art. 18 ust. 3 oraz art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób wykonujących swą pracę w oparciu o umowę o świadczenie usług, do której zastosowanie znajdują przepisy kodeksu cywilnego odnośnie umowy zlecenia (w tym w oparciu o umowy o zarządzenie) stanowi przychód z tytułu tej umowy, jeżeli w umowie zlecenia określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

W myśl § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 728), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Przychodami na gruncie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych są zaś zgodnie z brzmieniom art. 4 pkt 9, przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy_r pracy nakładczej, służby wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy oraz przychody z działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące do składu rad nadzorczych, niezależnie od sposobu ich powoływania.

Z dniem 1 sierpnia 2010 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lipca 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 12 r. poz. 860). Według brzmienia § 5 ust. 2 pkt 2 cytowanego rozporządzenia przepisy paragrafów 2-4 togo rozporządzenia stosuje się odpowiednio przy ustaleniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Powyższe oznacza, iż zastosowanie włączeń przewidzianych w tym rozporządzeniu w odniesieniu do umów zlecenia lub innych umowo świadczenie usług uzależniane jest od ich charakteru oraz dopuszczalności zawarcia poszczególnych instytucji w tego typu umowach. Nie każde więc wyłączenie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przewidziane dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę znajdzie zastosowanie do umów zlecenia lub innych umowo świadczenie usług.

Należy przy tym mieć na względzie, iż przepisy wyżej wskazanego rozporządzenia należy interpretować ściśle z uwagi na fakt, iż regulacja ta ma charakter wyjątku od zasady ogólnej wyrażonej w art. 18 ust. Iw zw. z ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Nie każde więc wyłączenie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe znajdzie zastosowanie do umów zlecenia/umów o świadczenie usług (w tym w odniesieniu do umowy o zarządzanie spółką).

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 4 wyżej cytowanego rozporządzenia, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączone są odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101 Kodeksu pracy.

Z uwagi na fakt, iż zakaz konkurencji został uregulowany w Kodeksie pracy (art. 101¹ - 101⁴) to powołane przepisy nie znajdą zastosowania do umów cywilnoprawnych podlegających rządom Kodeksu cywilnego, czy też innych umów o świadczenie usług.

W związku z faktem, iż ustawodawca w § 2 ust. 1 pkt 4 przywołanego wyżej rozporządzenia wyłącza z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wartość jedynie tych odszkodowań wypłaconych po ustaniu stosunku pracy, które zawarte zostały na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101² Kodeksu pracy brak jest podstaw do rozciągnięcia zastosowania tego wyłączenia na umowy o zarządzanie spółką.

Jednak co istotne, z opisu stanu faktycznego wniosku o wydanie interpretacji wynika, że:

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy z członkiem organu zarządzającego spółka zawiera umowę o świadczenie usług zarządzania na czas pełnienia funkcji. Zapisy dotyczące odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu stosunku będącego podstawą pełnienia funkcji zawarte są w art. 8 ust. 1 powyższej ustawy. Natomiast z treści art. 8 ust. 2 ww. ustawy wynika, że w sprawach określonych w ust. 1, przepisy art. 101¹-101⁴ Kodeksu pracy stosuje się odpowiednio.

Z powyższych przepisów wynika, że kwestia odszkodowań z tytułu zakazu konkurencji w odniesieniu do osób świadczących usługi zarządzania w oparciu o ustawę z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, została uregulowana w szczególny sposób dla tej grupy osób, tj. poprzez odesłanie do przepisów Kodeksu pracy regulujących zakaz konkurencji.

W związku z powyższym należy przyjąć, że wartość odszkodowania wypłaconego z tytułu zawartej umowy o zakazie konkurencji dla osób, zatrudnionych na podstawie umowy oświadczenie usług, do których stosuje się przepisy ustawy o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.

Jednocześnie należy podkreślić, że zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne reguluje art. 81 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 81 ust. 1 ww. ustawy do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorców, stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób. Tym samym powyższe znajdzie zastosowanie również w odniesieniu do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy opisu stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest więżąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest więżąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu Jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnoś się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.