DI/100000/43/700/2015 - Uwzględnienie w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne kosztów udziału w wycieczce integracyjnej sfinansowanej przez pracodawcę swoim pracownikom ze środków Zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku z dnia 10 czerwca 2015 r. doręczonym dnia 15 czerwca 2015 r. (uzupełnionym pismem z dnia 13 lipca 2015 r. doręczonym dnia 20 lipca 2015 r. przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości (...) w przedmiocie wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne kosztów udziału w wycieczce integracyjnej sfinansowanej przez pracodawcę swoim pracownikom ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych.

Dnia 15 czerwca 2015 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 13 lipca 2015 r. doręczonym dnia 20 lipca 2015 r.

Wnioskodawca wskazał, że zatrudnia pracowników na podstawie umów o pracę. W spółce obowiązuje Regulamin Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Zgodnie z treścią Regulaminu ze świadczeń Funduszu mogą korzystać wszyscy pracownicy zatrudnieni w spółce. Środki Funduszu mogą być przeznaczone całkowicie lub częściowo m.in. na finansowanie wypoczynku w wolne dni od pracy organizowanego w formie turystyki grupowej (np. rajdu, wycieczki, festynu itp.). Finansowanie tego świadczenia następuje poprzez całkowite sfinansowanie kosztów poprzez Fundusz. Regulamin nie uzależnia uprawnienia do wzięcia przez pracownika udziału w wycieczce i sfinansowania tego udziału w całości ze środków z Funduszu od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika. Zgodnie z treścią regulaminu ustalenie sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika ma znaczenie wyłącznie w zakresie przyznawania z Funduszu świadczeń ulgowych i przy wysokości dopłat z Funduszu.

We własnym stanowisku w sprawie wnioskodawca wskazał, że zamierza zorganizować jednodniową wycieczkę integracyjną, na którą będzie mógł się zgłosić i wziąć w niej udział na identycznych zasadach każdy pracownik. Wydatki związane z organizacją wycieczki, w tym całkowity koszt uczestnictwa każdego pracownika, pokryte zostaną w całości z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Finansowanie wypoczynku w wolne dni od pracy organizowanego w formie turystyki grupowej jest formą działalności socjalnej w rozumieniu ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (art. 2 ust. 1 ustawy). Uczestnicy uzyskują przychód ze stosunku pracy, przy czym przychód ten korzysta z odpowiednich zwolnień podatkowych (do kwoty 380 zl rocznie). W opinii wnioskodawcy przychód uzyskany z tytułu uczestnictwa w imprezie zbiorowej (wycieczce) sfinansowanej z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych korzysta z wyłączenia z oskładkowania i nie podlega ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu, mimo że pracodawca nie stosuje w tym zakresie kryterium socjalnego, a pracownicy nie pokrywają swojego udziału w wycieczce we własnym zakresie i w różnym stopniu. Jak podkreśla przedsiębiorca, stanowisko to jest zgodne z wyrokiem Sądu Najwyższego z 23 października 2008 r. (II PK 74/08), Sąd Najwyższy w ww. wyroku stwierdził, że "przepis art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z późn. zm.) nie odnosi się do całości działalności socjalnej w rozumieniu art. 2 pkt 1 tej ustawy, a jedynie do ulgowych świadczeń i usług." Nadto Sąd Najwyższy w ww. orzeczeniu wskazał, iż "działalność w postaci imprez masowych, jak pikniki, andrzejki, organizowanie wycieczek - mieści się w pojęciu działalności socjalnej jako rodzaj działalności rekreacyjnej względnie działalności w postaci różnych form krajowego wypoczynku." Wnioskodawca wnosi o wydanie przez ZUS interpretacji indywidualnej w zakresie, czy przychód uzyskany z tytułu uczestnictwa w imprezie zbiorowej (wycieczce) sfinansowanej 2 zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie podlega ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu. Na potwierdzenie swojego stanowiska wnioskodawca przywołuje jedną z interpretacji wydanych przez Zakład w analogicznej sytuacji.

W piśmie z dnia 13 lipca 2015 r. stanowiącym uzupełnienie wniosku przedsiębiorca wskazał, iż wartość uczestnictwa w imprezie zbiorowej (wycieczce) sfinansowanej przez wnioskodawcę swoim pracownikom ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych stanowi przychód tych osób z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko przedsiębiorcy we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji należy uznać za nieprawidłowe.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Zgodnie natomiast z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Zasady tworzenia przez pracodawców zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, gospodarowania środkami tego funduszu, przeznaczonego na finansowanie dziajalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz na tworzenie zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego określa ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 111).

Aby świadczenia finansowane ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych korzystały z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, muszą posiadać cechy działalności socjalnej, o których mowa w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Zakres działalności socjalnej obejmuje m.in. usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku (np. wczasów, kolonii, obozów, tzw. "wczasów pod gruszą"), działalności kulturalno-o światowej (np. zakup biletów do kina, teatru, opery), działalności sportowo-rekreacyjnej (np. zakup biletów na basen, na siłownię, pokrycie kosztów wyjazdu integracyjnego), opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych ustawą.

Osobami uprawnionymi do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych są pracownicy ich rodziny, emeryci i renciści (byli pracownicy wraz z rodzinami) oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał w regulaminie działalności socjalnej prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Dla zwolnienia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przyznawanych świadczeń należy mieć na uwadze generalną zasadę, wynikającą z art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, w myśl której przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Powyższe oznacza wykluczenie możliwości przyznawania wszystkim uprawnionym świadczeń socjalnych w jednakowej wysokości. Znajduje to potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2001 r. sygn. akt I PKN 579/00, w którym sąd wskazał, iż przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu zostało uzależnione wyłącznie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu. Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie upoważnia do tworzenia takich zasad podziału funduszu socjalnego, które pozostawałyby w sprzeczności z jej art. 8 ust. 1, ten zaś przepis wyraźnie powiązał zasady korzystania z ulgowych usług i świadczeń z sytuacją życiową, rodzinną i materialną osób uprawnionych. Jest to tzw. kryterium socjalne, którego przyjęcie przez ustawodawcę prowadzi do wniosku, że jest wykluczone przyznawanie ulgowych usług i świadczeń z funduszu ogółowi zatrudnionych w tej samej wysokości, według zasady "każdemu po równo". Doświadczenie życiowe pokazuje zarazem, że jest mało prawdopodobne, by dwie osoby uprawnione pozostawały w jednakowej sytuacji materialnej, życiowej i rodzinnej, a tylko taka (lub bardzo zbliżona) pozwalałaby na przyznanie świadczeń w tej samej wysokości. Tym bardziej więc możliwość taką należy wyłączyć, gdy uprawnionymi jest kilka, kilkanaście czy kilkadziesiąt osób.

Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 września 2009 r. (sygn. akt IUK 121/09), w którym sąd stwierdził, iż przyznawanie ulgowych świadczeń i wysokość dopłat z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych powinna być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby korzystającej z funduszu. Nie ma w tym zakresie wyjątków. Nawet regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie może zmienić tej zasady. Stąd świadczenia wypłacone przez pracodawcę z pominięciem owej zasady podstawowej nie mogą być ocenione w sensie prawnym jako świadczenia socjalne, a jeżeli tale, to nie mogą korzystać z uprawnień przyznanych tym świadczeniom przez system ubezpieczeń społecznych. Pomoc z funduszu może być dokonywana jedynie wówczas, gdy uzależnia się jej przyznawanie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika.

Poglądy wyrażone powyżej dominują w orzecznictwie sądowym i są podzielane przez Zakład. W konsekwencji przyjąć należy, iż pomoc z ZFŚS może być udzielana wyłącznie z uwzględnieniem kryterium socjalnego. W sytuacji więc, gdy pracodawca wykorzystuje środki z tego Funduszu na udostępnienie świadczeń pracownikom w jednakowej wysokości, to ich wartość nie będzie podlegała wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Powyższe dotyczy także pokrycia pracownikom kosztów uczestnictwa w imprezie zbiorowej (np. w wycieczce).

Zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się

przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób. Zatem wartość świadczenia, o którym traktuje wniosek, będzie podlegać uwzględnieniu także w podstawie wymiaru sktadek na ubezpieczenie zdrowotne.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.