DI/100000/43/671/2015 - Uwzględnienie w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wartości dofinansowania pracownikom pakietu medycznego.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r., o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r. poz. 121), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy (...) z dnia 2 czerwca 2015 r., doręczonym dnia 8 czerwca 2015 r. uzupełnionym dnia 3 lipca 2015 r. w przedmiocie wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wartości dofinansowania pracownikom pakietu medycznego.

Dnia 8 czerwca 2015 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 30 czerwca 2015 r. doręczonym dnia 3 lipca 2015 r.

Wnioskodawca wskazał, że rozważa wprowadzenie dla swoich pracowników korzyści materialnych w postaci pakietów świadczeń medycznych, obejmujących szerszy zakres niż tylko badania z zakresu medycyny pracy.

Pracodawca zatrudnia powyżej (...) pracowników. U pracodawcy wprowadzony został regulamin wynagradzania.

Stosowne postanowienia dotyczące zasad przyznawania i finansowania przez pracodawcę pakietów świadczeń medycznych, pracodawca zamierza wprowadzić w procedurze, stanowiącej odrębny od Regulaminu wynagrodzeń dokument, wewnętrznie obowiązujący u pracodawcy.

Przyznanie przez pracodawcę pakietu świadczeń medycznych miałoby mieć charakter uznaniowy, w tym znaczeniu, że to wyłącznie pracodawca będzie decydował, którym konkretnie pracownikom lub której określonej grupie pracowników przysługiwać będzie pakiet świadczeń medycznych, w jakim okresie, w jakim zakresie oraz w jakiej wysokości pracownik partycypować będzie w kosztach nabytej usługi - pakietu świadczeń medycznych, Pracownikowi nie będzie przysługiwało roszczenie o przyznanie pakietu świadczeń medycznych.

Pracownicy, którym przyznano by pakiety medyczne, partycypowaliby w kosztach nabycia usługi.

Zgodnie z postanowieniami § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z dnia 18 grudnia 1998 r. (Dz. U. Nr 161, poz. 1106), zwanego dalej "rozporządzeniem", podstawy wymiaru składek nie stanowią następujące przychody;

- korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.

We własnym stanowisku w sprawie wnioskodawca wskazał, że zgodnie z postanowieniami § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia podstawy wymiary składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią przychody (korzyści materialne) spełniające łącznie następujące warunki:

Jak podkreśla wnioskodawca stosowne regulacje dotyczące korzyści materialnych powinny być zawarte w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania lub przepisach o wynagradzaniu.

Zdaniem wnioskodawcy brak jest w tym zakresie dodatkowych warunków. Oznacza to, w ocenie wnioskodawcy, iż przedmiotowe regulacje mogą zostać zawarte w przepisach o wynagradzaniu, bez względu na to, czy u pracodawcy wprowadzony został regulamin wynagradzania. Przepisy nie stanowią, co należy rozumieć pod pojęciem "przepisów o wynagradzaniu". W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2010 r. (sygn. II UK 337/09) Sąd Najwyższy opowiedział się jednak za szerokim rozumieniem pojęcia "przepisy o wynagradzaniu". Procedura, w której pracodawca zamierza uregulować zasady przyznawania i finansowania przez pracodawcę pakietów medycznych stanowić będzie swoistego rodzaju zobowiązanie pracodawcy do świadczenia na rzecz pracowników i będzie ona stanowiła integralną część obowiązującego u Pracodawcy Systemu Zarządzania Jakością i Środowiskiem. U pracodawcy jest bowiem wieloletnią tradycją, że znakomita większość przepisów, dotyczących wynagradzania i świadczeń pozapłacowych (np. Samochodów służbowych, rozliczeń delegacji, rozdziału nagród) jest regulowana właśnie w procedurach systemu zarządzania jakością i środowiskiem.

Jak argumentuje wnioskodawca przepisy § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia wymagają, aby pracownik uprawniony był do zakupu usług po cenach niższych niż detaliczne. W ocenie zatem wnioskodawcy, nawet symboliczna odpłatność przez pracownika za otrzymany pakiet medyczny spełnia przesłankę, o której mowa w § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia.

W opisanym powyżej stanie faktycznym w ocenie wnioskodawcy zachodzić będą przesłanki do wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wartości pakietu świadczeń medycznych w części finansowanej przez pracodawcę.

W piśmie z dnia 30 czerwca 2015 r. stanowiącym uzupełnienie wniosku przedsiębiorca wskazał, iż korzyści materialne przyznane pracownikom w postaci pakietów medycznych w części finansowane przez pracodawcę będą stanowiły przychód pracownika ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko przedsiębiorcy we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji należy uznać za nieprawidłowe.

Artykuł 10 ust. 1 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Przez pojęcie "indywidualnej sprawy" należy rozumieć wykładnię przepisów dokonywaną w oparciu wyłącznie o zawarty we wniosku przedsiębiorcy opis istniejącego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Zgodnie natomiast z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 r., Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych. Zgodnie zaś z § 1 ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Jednocześnie zgodnie z przywołanym przez wnioskodawcę § 2 ust. 1 pkt 26 ww. rozporządzenia podstawy wymiaru składek nie stanowią korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji. Wyłączenie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, określonych kategorii przychodów zawarte w ww. rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi wyjątek od ogólnej zasady, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód, dlatego przepisy te muszą być interpretowane ściśle.

Z literalnego brzmienia § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia wynika, iż z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne korzystają jedynie te przychody, które:

* wynikają z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu,

* przybierają postać niepieniężną (formę zakupu po cenach niższych, niż detaliczne lub formę usługi).

W świetle powyższego składki na ubezpieczenia społeczne nie powinny być naliczane od przychodu pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy stanowiącego korzyść materialną wynikającą z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegającą na umożliwieniu pracownikowi skorzystania z artykułów, przedmiotów lub usług jedynie za częściową odpłatnością. Częściowa odpłatność polega w tym przypadku na partycypowaniu pracownika (choćby symbolicznym) w pokryciu kosztów zakupu niektórych artykułów, przedmiotów lub usług.

Pracownik uzyska efekt, o którym mowa w przepisie rozporządzenia wówczas, gdy pracodawca dokona zakupu towarów, przedmiotów lub udostępni korzystanie z usług po cenie niższej od tej, do której uiszczenia pracownik zobowiązany byłby w przypadku osobistego (uzyskanego w oderwaniu od zatrudnienia) nabycia tychże dóbr.

W przypadku więc, gdy wartość określonego świadczenia stanowić będzie przychód pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy zaś prawo do uzyskania tych korzyści wynikać będzie z postanowień przepisów o wynagradzaniu przewidujących partycypację pracownika (choćby symboliczną) w poniesieniu kosztów nabycia tych świadczeń, to kwota taka nie będzie podlegać uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w oparciu o § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia nie będzie natomiast podlegało świadczenie o charakterze uznaniowym.

Przyznanie oraz wysokość takiego świadczenia o charakterze uznaniowym zależy bowiem od woli pracodawcy i z racji jej uznaniowości, nie stanowi ona składnika wynagrodzenia.

Brak jest zapisów dotyczących obiektywnych kryteriów, których spełnienie powodowałoby powstanie po stronie pracodawcy obowiązku przyznania takiego świadczenia, a po stronie pracownika roszczenia o przyznanie tego świadczenia.

Takie świadczenie, z racji jej uznaniowości, nie stanowi składnika wynagrodzenia, a pracownik nie ma roszczenia o jego przyznanie.

Tym samym, w odniesieniu do świadczenia o charakterze uznaniowym nie będzie miała zastosowania dyspozycja treści § 2 ust. 1 pkt 26 ww. rozporządzenia, która dotyczy kategorii tych świadczeń co do których pracownicy mają prawo wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, i mają roszczenie o jego przyznanie/wypłatę.

Jak podkreśla we wniosku przedsiębiorca, przyznanie przez pracodawcę pakietu świadczeń medycznych miałoby mieć charakter uznaniowy, w tym znaczeniu, że to wyłącznie pracodawca będzie decydował, którym konkretnie pracownikom lub której określonej grupie pracowników przysługiwać będzie pakiet świadczeń medycznych, w jakim okresie, w jakim zakresie oraz w jakiej wysokości pracownik partycypować będzie w kosztach nabytej usługi - pakietu świadczeń medycznych. Wnioskodawca wskazał, że pracownikowi nie będzie przysługiwało roszczenie o przyznanie pakietu świadczeń medycznych.

Wobec oświadczenia wnioskodawcy, iż kwota dofinansowania przez pracodawcę wartości pakietu medycznego będzie stanowiła przychód pracowników ze stosunku pracy oraz, że świadczenia te będą miały charakter uznaniowy i pracownikom nie będzie przysługiwało roszczenie o jego wypłatę stanowisko wnioskodawcy wskazujące, iż wartość pakietów medycznych dofinansowanych przez wnioskodawcę jego pracownikom będzie wyłączona z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uznać należy za nieprawidłowe.

Na marginesie Zakład wskazuje, iż w ramach pisemnej interpretacji nie posiada kompetencji do dokonywania oceny, czy dane regulacje wewnętrzne obowiązujące u pracodawcy noszą znamiona "przepisów o wynagradzaniu", o których traktuje przepis § 2 ust. 1 pkt 26 przywołanego wyżej rozporządzenia. Ocena w tym zakresie, powinna zostać dokonana samodzielnie przez przedsiębiorcę występującego z wnioskiem o wydanie pisemnej interpretacji i powinna każdorazowo znaleźć swój wyraz w opisie stanu faktycznego bądź opisie zdarzenia przyszłego przedstawianego we wniosku.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Sądu Okręgowego - Wydziału Ubezpieczeń Społecznych w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.