DI/100000/43/65/2016 - Nieuwzględnienie w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wartości rekompensaty finansowej, która zostanie wypłacona pracownikom spółki w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, w ramach programu dobrowolnych odejść.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121, z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w (...) z dnia 12 stycznia 2016 r., doręczonym w dniu 18 stycznia 2016 r. (uzupełnionym pismem z dnia 12 lutego 2016 r., doręczonym 17 lutego 2016 r.). w przedmiocie uwzględniania w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wartości rekompensaty finansowej, która zostanie wypłacona pracownikom spółki w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, w ramach Programu Dobrowolnych Odejść.

Dnia 18 stycznia 2016 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek złożony przez przedsiębiorcę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem doręczonym dnia 17 lutego 2016 r.

Wnioskodawca wskazał, że na podstawie uchwały Zarządu (...) Sp. z o.o. w Spółce został uruchomiony Program Dobrowolnych Odejść (dalej "PDO" lub program). Program jest skierowany do pracowników Spółki, którzy zgodnie z Regulaminem PDO zostali podzieleni na trzy grupy w zależności od zajmowanego stanowiska pracy w strukturze organizacyjnej Spółki. Program polega na umożliwieniu pracownikom Spółki, którzy nie są zainteresowani kontynuowaniem zatrudnienia u Pracodawcy, rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem dokonanym przez pracownika w rozumieniu Kodeksu Pracy i w terminie wskazanym w decyzji Spółki o dopuszczeniu pracownika do Programu. Na wniosek pracownika i za zgodą Spółki może dojść do ustalenia wcześniejszego terminu rozwiązania umowy o pracę w ramach programu na podstawie art. 36 § 6 Kodeksu Pracy.

Następnie przedsiębiorca wskazuje, iż pracownik uczestniczący w PDO z tytułu rozwiązania umowy o pracę otrzymuje świadczenie pieniężne zwane w Regulaminie Programu "rekompensatą finansową" (której wysokość stanowi iloczyn miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego pracownika wraz z dodatkiem stażowym, funkcyjnym i premią miesięczną, pomnożonego przez miesięcy).

W piśmie z dnia 12 lutego 2016 r., stanowiącym uzupełnienie do wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, wnioskodawca jednoznacznie wskazał, iż świadczenie finansowe, o którym mowa we wniosku z dnia 12 stycznia 2016 r., przyznawane z tytułu rozwiązania umowy o pracę, zwane w Regulaminie Programu Dobrowolnych Odejść "rekompensatą finansową" stanowi dla pracownika przychód ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.).

Wątpliwości wnioskodawcy budzi kwestia czy świadczenie pieniężne z tytułu rozwiązania umowy o pracę, zwane w Regulaminie Programu "rekompensatą finansową", wypłacone w ramach PDO nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

We własnym stanowisku w sprawie, wnioskodawca wyraził pogląd, iż jego zdaniem świadczenie finansowe z tytułu rozwiązania umowy o prace, zwane w Regulaminie Programu "rekompensatą finansową", wypłacone w ramach PDO nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

Kontynuując wyjaśnianie swojego stanowiska, wnioskodawca wskazał, iż świadczenie finansowe jest przyznawane jego pracownikom z tytułu rozwiązania umowy o pracę. Do rozwiązania umowy dochodzi za wypowiedzeniem dokonanym przez pracownika, po upływie okresu wypowiedzenia. Na wniosek pracownika może dojść do ustalenia wcześniejszego terminu rozwiązania umowy o pracę w ramach Programu na podstawie art. 36 § 6 Kodeksu Pracy. Wcześniejsze rozwiązanie umowy, przed upływem okresu wypowiedzenia, nie zmienia zgodnie z Kodeksem Pracy, trybu rozwiązania umowy. Świadczenie finansowe stanowi natomiast dla pracownika przychód ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Powołując się na treść art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 21 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, wnioskodawca wskazał, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.). Według § 2 ust. 1 pkt 3 tego rozporządzenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników nie stanowią odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Wnioskodawca nadmienił, iż analizując powyższy przepis, ZUS Oddział w Lublinie w decyzji nr 1346/2013 z 25 października 2013 r. stwierdził, że "z podstawy wymiaru składek wyłączone są również rekompensaty ustalone np. w drodze porozumień zawartych między pracodawcą a pracownikiem. Ważne jest, aby istniała więź pomiędzy rozwiązaniem stosunku pracy, a powstaniem roszczenia o wypłatę odprawy, odszkodowania czy rekompensaty. Nie jest istotna ani nazwa przysługującego świadczenia, ani jego wysokość. Liczy się tylko bezpośredni związek z rozwiązaniem stosunku pracy. Wolne od obciążeń są wszystkie tego typu świadczenia pieniężne, bez względu na liczbę uzyskanych odpraw, ich wysokość, inicjatora rozstania, trybu zakończenia pracowniczej współpracy, czy datę wypłaty pieniędzy na odchodne."

Podobnie wypowiedział się również ZUS w decyzji nr 363/2011 r. z 15 czerwca 2011 r. w sprawie obowiązku opłacania składek od odprawy wypłacanej w związku z dobrowolnym odejściem pracownika z firmy. Sprawa dotyczyła pracodawcy, który w związku z przeprowadzaną w spółce restrukturyzacją zatrudnienia, wypłacał odprawy tym, którzy zgodzili się na dobrowolne odejście z firmy na podstawie "Programu Dobrowolnych Odejść Przedemerytalnych". Pracownicy ci otrzymali wówczas nieoskładkowane, dodatkowe świadczenie przedemerytalne. ZUS przyznał rację spółce, że świadczenia te są wyłączone z podstawy wymiaru składek na mocy § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego.

Również - zdaniem wnioskodawcy - wykładnia literalna przytoczonego przepisu rozporządzenia pozwala na przyjęcie, że wypłacone świadczenie finansowe z tytułu rozwiązania umowy nie stanowi podstawy wymiaru składek. Choć rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem dokonanym przez pracownika nie jest wskazane wprost w treści przepisu, to jednak nie wyklucza to zastosowania wyłączenia z § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia. Prowadziłoby to zdaniem wnioskodawcy do sprzecznego z brzmieniem przepisu zawężenia zakresu jego stosowania. Spółka nadmienia, iż ZUS Oddział w Gdańsku w decyzji nr 161/2014 z 19 marca 2014 r. zauważa, że przywołane w przepisie wyliczenie ma charakter jedynie przykładowy. Kluczowe jest zatem ustalenie istnienia więzi pomiędzy rozwiązaniem umowy a wypłatą świadczenia.

Zgodnie z § 9 PDO: "Z tytułu rozwiązania umowy o pracę w ramach Programu Uprawniony Pracownik otrzyma Rekompensatę Finansową w wysokości i na zasadach określonych w Regulaminie".

Mając na uwadze powyższe, bezpośrednią przesłanką do wypłaty świadczenia finansowego jest rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika uczestniczącego w Programie. Istnieje zatem ścisły związek pomiędzy wypłatą świadczenia, a ustaniem stosunku pracy. Fakt, iż inicjatorem zakończenia stosunku pracy jest sam pracownik, nie ma znaczenia dla możliwości zastosowania zwolnienia.

W opinii Wnioskodawcy, nie jest również istotna nazwa otrzymanego świadczenia. Wnioskodawca mógł omyłkowo nazwać w Regulaminie PDO wypłacane świadczenie, jako "rekompensata finansowa". W świetle definicji odprawy zawartej w Słowniku Języka Polskiego PWN, zgodnie z którym jest to Jednorazowe wynagrodzenie udzielane pracownikowi w myśl umowy przy opuszczaniu posady, przechodzeniu na emeryturę lub w innych okolicznościach", świadczenie pieniężne otrzymywane przez pracownika bliższe jest właśnie odprawie. Zatem nawet jeśli charakter świadczenia i okoliczności wypłaty nie wskazują na funkcję rekompensacyjną, to nie zmienia faktu, iż wypłata świadczenia ma miejsce w związku z rozwiązaniem stosunku pracy. W konsekwencji nie powinna stanowić podstawy wymiaru składek emerytalnych i rentowych.

Ponadto zdaniem Wnioskodawcy z konstrukcji wyżej cytowanego przepisu wynika wprost, że ze składek na ubezpieczenia społeczne są zwolnione zarówno świadczenia przysługujące na podstawie prawa pracy, jak i inne odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacone pracownikom z tytułu rozwiązania umowy o pracę ustalone np. w drodze umowy, bądź uchwały.

Mając na uwadze powyższą argumentację Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż świadczenie finansowe z tytułu rozwiązania umowy o pracę, zwane w Regulaminie Programu "rekompensatą finansową", przyznane pracownikom Wnioskodawcy w ramach PDO, jest na mocy § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zwolnione z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje.

Stanowisko wyrażone przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej uznać należy za prawidłowe.

W myśl art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Zgodnie natomiast z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Z treści art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w odniesieniu do pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Zgodnie zaś z postanowieniami § 2 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 2236), z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyłączone są przychody uzyskane przez pracownika w związku z wypłatą odpraw, odszkodowań, rekompensat wypłacanych z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Wyłączenie z podstawy wymiaru składek przychodów uzyskanych przez pracownika znajduje zastosowanie zarówno w odniesieniu do tych odpraw mających swe źródło w ustawach szczególnych, w tym ustawie z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jak również tych wynikających z dobrowolnych porozumień zawartych między pracodawcą a pracownikiem (w sytuacjach przewidzianych przez umowę o pracę lub wewnątrzzakładowe regulaminy wynagradzania, jak również w późniejszych indywidualnych porozumieniach między pracodawcą a konkretnym pracownikiem).

Przywołany przepis znajduje zastosowanie jedynie w przypadku, gdy wypłata świadczenia pieniężnego pozostaje w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy. Jedyną przyczyną wypłaty przez pracodawcę takiego świadczenia winno być ustanie zatrudnienia. Oznacza to, iż tego typu świadczenia nie

mogą być wypłacane przez pracodawcę w innych okolicznościach niż pozostających w ścisłym związku z rozwiązaniem stosunku pracy.

Fakt, iż do wypłaty dodatkowego świadczenia pieniężnego dojdzie w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z pracownikiem, zaś świadczenie to, jak wielokrotnie wskazał we wniosku przedsiębiorca, będzie mieć charakter rekompensaty, oznacza, iż możliwe będzie nieuwzględnianie jego wartości w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Na marginesie dodać należy, iż bez znaczenia prawnego w kontekście wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pozostaje nazwa świadczenia użyta w porozumieniu o jego przyznaniu. Istotny jest jedynie ścisły związek jego wypłaty z utratą zatrudnienia.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.