DI/100000/43/536/2015 - Niepodleganie ubezpieczeniom społecznym przez prokurenta powołanego mocą uchwały zarządu spółki.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w (...) z dnia 29 kwietnia 2015 r., złożonym w dniu 4 maja 2015 r., dotyczącym niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez prokurenta powołanego mocą uchwały zarządu spółki.

Dnia 4 maja 2015 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek z dnia 29 kwietnia 2015 r. złożony przez przedsiębiorcę (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedziba w (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki prawa handlowego-spółki komandytowej. W niedalekiej przyszłości, zarząd spółki zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa cywilnego zamierza na mocy uchwały ustanowić prokurenta (bez zawierania odrębnej umowy ze spółką). Do zadań prokurenta będzie należał szereg czynności z zakresu obsługi bieżącej działalności spółki. Uchwała zarządu określi również wysokość odpłatności za wykonywanie czynności prokurenta (wynagrodzenie z tytułu pełnionej funkcji). Przedsiębiorca podkreśla, iż nie zostanie zawarta żadna dodatkowa umowa związana z wykonywaniem czynności związanych z prokurą. Oznacza to, iż zakres obowiązków prokurenta nie będzie wynikał ze stosunku pracy, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. Prokurent zostanie ustanowiony wyłącznie na podstawie uchwały zarządu spółki. Prokurentem ustanowionym na podstawie uchwały zarządu zostanie osoba mająca ustalone prawo do emerytury (emeryt).

Wątpliwości przedsiębiorcy budzi to, czy wynagrodzenie otrzymywane z tytułu bycia prokurentem (osoby, która jest emerytem) ustanowionego na podstawie uchwały zarządu spółki, będzie stanowiło tytuł do obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

We własnym stanowisku w sprawie przedsiębiorca wskazał że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: 1) pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów". Z kolei, stosownie do art. 8 tej ustawy "Za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a". Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy "za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, łub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Spółka zaznacza, iż art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych określa krąg osób fizycznych, dla których ubezpieczenia emerytalne i rentowe mają charakter obowiązkowy. Wyżej wymieniony przepis określa w sposób wyczerpujący wszystkie podmioty objęte obowiązkiem ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych. Oznacza to, iż jest to katalog zamknięty. Podkreślenia, w ocenie wnioskodawcy, wymaga także to, iż powołane przepisy nie zaliczają do kręgu ubezpieczonych prokurenta powołanego na to stanowisko uchwałą zarządu bez zawierania odrębnej umowy ze spółką. W rezultacie, prokurent powołany uchwałą zarządu nie będzie obowiązkowo podlegał ubezpieczeniom społecznym, a jego przychód w tytułu wynagrodzenia za pełnienie tej funkcji nie będzie stanowił podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Zgodnie z art. 109¹ § 1 Kodeksu cywilnego prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. W konsekwencji, prokura jako szczególna forma pełnomocnictwa, wynika z oświadczenia woli mocodawcy, natomiast nie musi wynikać z umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Należy zaznaczyć, iż samo powołanie prokurenta uchwałą zarządu nie oznacza, że powstaje w tym zakresie jakikolwiek stosunek prawny między spółką, a prokurentem (oprócz stosunku pełnomocnictwa). Wykonywania obowiązków prokurenta nie można utożsamiać z zawarciem umowy o pracę ani umowy cywilnoprawnej ze spółką.

Przedsiębiorca na potwierdzenie swojego stanowiska przywołuje wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 5 marca 2008 r., sygn. akt III AUa 651/07, w którym sąd ten zauważył, że "sama prokura (...) stanowi szczególny rodzaj pełnomocnictwa i nie skutkuje obowiązkami przewidzianymi w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych". Przywołaniu podlega także szereg decyzji interpretacyjnych Zakładu, w których ZUS zajął stanowisko zgodne z prezentowanym przez przedsiębiorcę we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko przedsiębiorcy zawarte we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, w zakresie przedstawionego zdarzenia przyszłego, uznać należy za prawidłowe.

W myśl art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Doprecyzowanie zakresu przedmiotowego spraw, w których przedsiębiorca może żądać od Zakładu wydania pisemnej interpretacji nastąpiło w art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r. Zgodnie z tym przepisem Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlega osoba, która posiada określony tytuł do ubezpieczeń wskazany przez ustawodawcę. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym uregulowane zostały w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121).

Dyspozycja treści art. 6 ust. 1 ww. ustawy, zawiera katalog podmiotów objętych obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Wyliczenie zawarte we wskazanym przepisie jest wyczerpujące i ma charakter zamknięty.

Prokurent spółki może wykonywać swoje obowiązki zarówno na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej, jak i na podstawie innego stosunku prawnego (pp. na podstawie samego wyboru przez właściwy organ spółki). O powyższym decydują strony umowy, poprzez złożenie oświadczeń woli o stosownej treści, bądź organ spółki w formie uchwały podjętej w tym zakresie.

Zatem, w odniesieniu do prokurenta otrzymującego wynagrodzenie za pełnienie tej funkcji wyłącznie na podstawie uchwały np. zarządu spółki, nie powstaje obowiązek opłacania z tego tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Taki bowiem tytuł nie został wymieniony w treści dyspozycji wyżej cytowanego art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Tym samym wynagrodzenie wypłacone prokurentowi z tytułu pełnionej funkcji na podstawie samego powołania nie będzie podlegało obowiązkowi opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.

Bez znaczenia prawnego w kontekście braku obowiązku opłacania składek z tytułu pełnienia funkcji prokurenta na podstawie aktu powołania ma fakt, że osoba taka ma ustalone prawo do emerytury. Zatem z tytułu pełnienia funkcji prokurenta, osoba ta nie podlega ubezpieczeniom społecznym, co w konsekwencji oznacza, iż od wypłaconego takiej osobie z tego tytułu wynagrodzenia nie istnieje obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Wydziału Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.