DI/100000/43/521/2017

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1829 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku: uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku przedsiębiorcy (...) z siedzibą w (...) z dnia 28 lutego 2017 r., złożonym w dniu 13 kwietnia 2017 r. w przedmiocie:

- nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wartości pakietów medycznych współfinansowanych przez pracodawcę pracownikom spółki,

- nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wartości pakietu medycznego finansowanego pracownikowi przez pracodawcę w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego;

uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione w ww. wniosku w przedmiocie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne wartości pakietu medycznego finansowanego pracownikowi przez pracodawcę w okresie przebywania na urlopie bezpłatnym.

Dnia 13 kwietnia 2017 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek z dnia 28 lutego 2017 r. złożony przez przedsiębiorcę (...) z siedzibą w (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wnioskodawca w treści wniosku wskazał, że podpisał Grupowe Ubezpieczenie Medicover opieka zdrowotna (tzw. pakiet medyczny). Pracownicy, którzy przystąpili do ubezpieczenia mogą korzystać z usług medycznych. Składka miesięczna jest współfinansowana przez Wnioskodawcę (zakład pracy) i pracownika. W zależności jaki wariant ubezpieczenia zostanie wybrany, pracownik opłaca składkę w wysokości (...) zł (złotych), a różnicę pokrywa Wnioskodawca (zakład pracy).

Przedsiębiorca zaznacza, że zgodnie z Regulaminem Wynagradzania obowiązującym w spółce -"Pracodawca może finansować pracownikom ubezpieczenie grupowe lub dodatkowe świadczenia medyczne w ramach programu opieki medycznej (pakiety medyczne) lub inne świadczenia przewidziane odrębnymi przepisami, w wysokości i na zasadach określonych w niniejszym Regulaminie lub w porozumieniu z przedstawicielami pracowników oraz w umowie z dostawcą usług."

Wnioskodawca podkreśla, że każdy pracownik uprawniony do korzystania z ubezpieczenia medycznego ma prawo do zakupu pakietu medycznego po cenie (wartości) niższej niż detaliczna.

Przedsiębiorca dodaje, że pakiet może być udostępniany również pracownikowi w okresie pobierania przez niego wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz świadczenia rehabilitacyjnego albo w okresie przebywania na urlopie tylko płatnym.

Wnioskodawca wskazuje, że wartość dofinansowania pracownika do świadczeń z tytułu pakietu medycznego, do którego prawo uzyska pracownik, stanowić będzie dla pracownika przychód z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).

Wobec powyższego wnioskodawca kieruje pytanie czy wartość świadczenia należy każdorazowo uwzględnić w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

We własnym stanowisku w sprawie wnioskodawca wskazał, że zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 26 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), dalej: rozporządzenie składkowa, podstawy wymiaru składek nie stanowią następujące przychody, korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów lub przepisów o wynagradzaniu, a polegających na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych-, lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.

Zdaniem wnioskodawcy różnica którą opłaca za pracownika w prawdzie jest przychodem ze stosunku pracy, ale wolnym od składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Przedsiębiorca dodaje, że podobne stanowisko zajął ZUS Oddział w Gdańsku w decyzji z dnia 13 lutego 2013 r. (sygn. DI/100000/451/64/2013).

Ponadto w opinii wnioskodawcy nie podlega oskładkowaniu wartość pakietów medycznych sfinansowanych przez pracodawcę, przysługujących pracownikowi za okres przebywania na urlopie macierzyńskim i urlopie wychowawczym. W tym przypadku bez znaczenia jest, czy pracownicy ponoszą za te świadczenia częściową odpłatność, a prawo do nich wynika z przepisów płacowych.

Kwestie wyłączenia z oskładkowania ponoszonych przez pracodawcę kosztów tzw. pakietów medycznych za pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim i urlopie wychowawczym wyjaśnił podobnie w interpretacji indywidualnej z dnia 27 kwietnia 2011 r. Oddział ZUS w Gdańsku (sygn. akt: DI/100000/451/205/2011). W ocenie spółki stanowisko to powinno obowiązywać również przy urlopie bezpłatnym, gdyż wspólnym dla tych trzech urlopów: wychowawczego, macierzyńskiego i bezpłatnego jest to, że w trakcie każdego z nich pracownik nie podlega ubezpieczeniom ze stosunku pracy. Ten argument jest w ocenie spółki decydujący przy uznaniu, że od wartości pakietów medycznych w okresie tych urlopów składki nie powinny być opłacane. Stąd jeżeli pracodawca sfinansuje pracownikowi przebywającemu na urlopie bezpłatnym pakiet medyczny, to od wartości takiego świadczenia nie powinny być opłacane składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej, lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne, lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie, zaś w ust. 2, że wniosek o wydanie interpretacji może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych.

Zgodnie natomiast z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Nadmienić w tym miejscu należy, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego.

Stanowisko przedsiębiorcy zawarte we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji w części dotyczącej nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wartości pakietu medycznego współfinansowanego pracownikowi przez pracodawcę uznać należy za prawidłowe.

Na wstępie należy zaznaczyć, iż we wskazanym powyżej trybie Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie dokonuje interpretacji przepisów wewnętrznych obowiązujących u przedsiębiorcy (nie wynika z nich bowiem obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne), jak również nie ocenia przyjętych rozwiązań oraz zachowań płatnika składek pod kątem ich poprawności. Wynika to z braku możliwości prowadzenia postępowania dowodowego czy wyjaśniającego. W trybie art. 10 ustawy, o swobodzie działalności gospodarczej Zakład nie kształtuje prawa, nie ustanawia żadnej normy indywidualnej, lecz przedstawia swój pogląd dotyczący rozumienia treści przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia składek na ubezpieczenia społeczne i jest związany okolicznościami przedstawionymi przez wnioskodawcę we wniosku.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 2236 z późn. zm.), jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Z treści § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia wynika natomiast, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

W myśl zaś § 2 ust. 1 pkt 26 ww. rozporządzenia podstawy wymiaru składek nie stanowią korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.

Z literalnego brzmienia § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia wynika, iż z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe korzystają jedynie te przychody, które:

- wynikają z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu,

- przybierają postać niepieniężną (formę zakupu po cenach niższych, niż detaliczne lub formę usługi).

W świetle powyższego składki na ubezpieczenia społeczne nie powinny być naliczane od przychodu pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy stanowiącego korzyść materialną wynikającą z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegającą na umożliwieniu pracownikowi skorzystania z artykułów, przedmiotów lub usług jedynie za częściową odpłatnością. Częściowa odpłatność polega w tym przypadku na partycypowaniu pracownika (choćby symbolicznym) w pokryciu kosztów zakupu niektórych artykułów, przedmiotów lub usług. Pracownik uzyska efekt, o którym mowa w przepisie rozporządzenia wówczas, gdy pracodawca dokona zakupu towarów lub udostępni korzystanie z usług po cenie niższej od tej, do której uiszczenia pracownik zobowiązany byłby w przypadku osobistego (uzyskanego w oderwaniu od zatrudnienia) nabycia tychże dóbr.

W praktyce oznacza to, że wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne będzie podlegała wartość różnicy pomiędzy ceną nabycia usługi, ą ponoszoną przez pracownika odpłatnością. Jest to równoznaczne z brakiem obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od ww. wartości.

Wobec opisu stanu faktycznego przedstawionego w treści wniosku, z którego wynika, że wartość pakietów medycznych współfinansowanych przez pracodawcę pracownikom spółki, stanowi przychód pracowników ze stosunku pracy oraz, że zapis o ww. korzyściach został umieszczony w regulaminie wynagradzania, a pracownicy ponoszą częściową odpłatność za te świadczenia, stanowisko wnioskodawcy, iż wartość ww. świadczenia należy wyłączyć z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, należy uznać za prawidłowe.

Dodatkowo, stosownie do art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1793 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób. Tym samym wyłączenie, przewidziane w § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, znajdzie również zastosowanie do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne. Stanowisko przedsiębiorcy zawarte we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji w części dotyczącej nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wartości pakietu medycznego finansowanego pracownikowi przez pracodawcę w okresie pobierania przez niego zasiłku macierzyńskiego, uznać należy za prawidłowe.

Źródłem istnienia obowiązku ubezpieczeń społecznych jest posiadanie tytułu do objęcia tymi ubezpieczeniami. Ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne co do zasady możliwe jest więc wyłącznie wówczas gdy dana osoba posiada tytuł do ubezpieczeń lub gdy przychód osiągany przez tę osobę pozostaje w bezpośrednim związku z takim tytułem.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej są pracownikami.

Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na terenie Rzeczpospolitej Polskiej są osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Z brzmienia przepisów art. 11 ust. 1 oraz 12 ust. 2 tej ustawy wynika, że osoby te nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu ani ubezpieczeniu wypadkowemu.

Z treści art. 29a ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2016 r. poz. 372 z późn. zm.) wynika, że zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz okres urlopu ojcowskiego.

Zgodnie natomiast z art. 18 ust. 6 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego stanowi kwota tego zasiłku.

Pobieranie zasiłku macierzyńskiego albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego w okresie przebywania na urlopie macierzyńskim, dodatkowym urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie rodzicielskim oraz urlopie ojcowskim stanowi odrębny tytuł (niż stosunek pracy) do ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych.

Powyższe oznacza, że wartość pakietu medycznego uzyskanego przez pracownika w okresie przebywania przez niego na urlopie macierzyńskim nie ustanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu stosunku pracy, ponieważ prawo do tych świadczeń nie przysługuje za okres świadczenia pracy tylko z racji przebywania na ww. urlopie.

W odniesieniu do ubezpieczenia zdrowotnego wskazać należy, iż zasiłek macierzyński nie stanowi podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, w związku z czym od wartości pakietu medycznego przysługującego pracownikom za okres pobierania zasiłku macierzyńskiego nie opłaca się składki na ubezpieczenie zdrowotne, argument a contrario z art. 81 w zw. z art. 66 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Stanowisko przedsiębiorcy w części dotyczącej nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wartości pakietów medycznych finansowanych pracownikom przez pracodawcę w okresie przebywania na urlopie bezpłatnym uznać należy za nieprawidłowe.

W kwestii obowiązku odprowadzania składek od wartości pakietów medycznych finansowanych pracownikom przez pracodawcę w okresie przebywania pracownika na urlopie bezpłatnym, Zakład wskazuje, że zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, na pisemny wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego (art. 174 § 1). Okres urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu, od którego zależą uprawnienia pracownicze (art. 174 § 2). Urlop bezpłatny to okres zawieszenia stosunku pracy, w którym pracownik nie świadczy pracy na rzecz pracodawcy. W związku z powyższym, w powyższym okresie pracownik nie podlega ubezpieczeniom społecznym i brak jest obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne. Urlop bezpłatny nie został również wymieniony w art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jako obowiązkowy tytuł do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych co potwierdza powyższe.

Jednak w sytuacji, gdy wartość danego świadczenia, z którego korzysta pracownik w trakcie urlopu bezpłatnego stanowi przychód z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, to wartość takiego świadczenia nie korzysta z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Zastosowanie bowiem znajdzie generalna zasada wynikająca ze wskazanych powyżej przepisów art. 18 ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, gdyż wartość świadczeń, które w okresie przebywania pracownika na urlopie bezpłatnym są finansowane przez pracodawcę i stanowią przychód pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy nie korzystają z wyłączeń, o których mowa w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

W świetle powyższego należy podkreślić, iż bez znaczenia prawnego jest okoliczność, iż dane świadczenie zostało przedstawione do dyspozycji uprawnionej osobie w trakcie urlopu bezpłatnego, bowiem o tym czy należne świadczenie stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie decyduje okoliczność braku świadczenia stosunku pracy w momencie uzyskania przychodu. Miarodajnym tutaj jest okoliczność, że świadczenie takie wynika ze stosunku pracy.

Stosownie natomiast do art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób. Powyższe znajdzie zatem zastosowanie do ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanów faktycznych przedstawionych przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę/w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.