DI/100000/43/463/2017 - Możliwość nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne wartości składki grupowego ubezpieczenia na życie współfinansowanej przez pracodawcę pracownikom.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1829 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku przedsiębiorcy (...) z siedzibą w (...) z dnia 28 marca 2017 r., złożonym w dniu 31 marca 2017 r. w przedmiocie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne wartości składki grupowego ubezpieczenia na życie współfinansowanej przez pracodawcę pracownikom.

Dnia 31 marca 2017 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek z dnia 28 marca 2017 r. złożony przez przedsiębiorcę (...) z siedzibą w (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem - z dnia 9 maja 2017 r., doręczonym w dniu 10 maja 2017 r.

Wnioskodawca w treści wniosku wskazał, że jako ubezpieczający, od lat zawiera umowę grupowego ubezpieczenia pracowniczego na rzecz swoich pracowników i ich rodzin. Grupowym ubezpieczeniem są objęci tylko ci pracownicy, którzy zadeklarowali chęć przystąpienia do tego ubezpieczenia. Polisa przewiduje wypłatę odszkodowania m.in. w razie śmierci: ubezpieczonego, małżonka ubezpieczonego, dziecka ubezpieczonego, członków rodziny ubezpieczonego, za leczenie szpitalne i operację chirurgiczną. Uposażonymi są pracownicy lub wskazane przez nich osoby.

Przedsiębiorca zaznacza, że uprawnienia do korzystania z ubezpieczenia wynikają z zapisu w regulaminie wynagradzania obowiązującym w spółce.

Wnioskodawca dodaje, że planuje wprowadzić zapis zawierający również refundowanie przez pracodawcę części wartości składki z zachowaniem częściowej odpłatności za ubezpieczenie pracownika (partycypacji pracownika w kosztach ubezpieczenia).

Wnioskodawca podkreśla, że składka na opisane wyżej ubezpieczenie w wysokości (...) zł, pomniejszona o (...) zł, którą zapłaci pracownik, finansowana będzie przez pracodawcę. Wartość kwot płaconych przez pracodawcę i pracownika może w przyszłości ulegać zmianie w zakresie proporcji, jak również w zakresie łącznej wysokości składki przekazywanej przez pracodawcę do towarzystwa ubezpieczeniowego, zgodnie z obowiązującym w zakładzie pracy regulaminem wynagradzania.

Przedsiębiorca dodaje, że składka z tytułu umowy ubezpieczenia grupowego opłacana jest w okresach miesięcznych z góry w całości przez Spółkę, a następnie w części finansowanej przez pracownika będzie potrącana z jego wynagrodzenia.

Wnioskodawca wskazuje, iż ta część świadczenia, która będzie pokrywana przez Spółkę, stanowić będzie przychód pracownika podlegający opodatkowaniu, zaś Wnioskodawca - jako płatnik, będzie odprowadzać zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Przedsiębiorca zaznacza, że z racji zatrudniania w poprzednich latach, powyżej 20 pracowników obowiązany był ustalić regulamin pracy i wynagradzania.

W świetle aktualnie obowiązujących przepisów regulamin pracy i wynagradzania ustala pracodawca zatrudniający co najmniej 50 pracowników (art. 772 i art. 104 k.p.). Wnioskodawca zatrudnia mniej niż 50 pracowników, więc posiadanie regulaminu pracy i wynagradzania w odniesieniu do aktualnych przepisów ma charakter nieobowiązkowy.

Wobec powyższego Wnioskodawca kieruje pytanie czy korzyść materialna polegająca na częściowym zrefundowaniu przez pracodawcę składki na polisę grupowego ubezpieczenia pracowników, stanowiąca przychód ze stosunku pracy oraz wynikająca z nieobowiązkowego regulaminu wynagradzania, a także częściowo opłacana przez pracownika, w części opłacanej przez pracodawcę nie będzie stanowić podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż w oparciu o art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 ustaw) o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz. U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) część składki grupowego ubezpieczenia pracowniczego, która będzie refundowana przez pracodawcę zgodnie z zapisami regulaminu wynagradzania uwzględniającego częściową odpłatność za to ubezpieczenie przez pracownika (partycypacja pracownika w kosztach nabycia świadczenia w formie zakupu po cenach niższych niż detaliczne) podlegać będzie wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.

W opinii przedsiębiorcy korzyść materialna w postaci częściowo zrefundowanej przez pracodawcę składki na grupowe ubezpieczenie pracowników, spełnia wymogi przywołanego wyżej przepisu rozporządzenia. Wartość tej korzyści stanowi bowiem przychód pracownika ze stosunku pracy, a prawo do jej uzyskania wynika z zapisów regulaminu wynagradzania, zaś pracownicy będą ponosili za to ubezpieczenie częściową odpłatność.

Ponadto w dotychczasowym stanie prawnym w literaturze prawa pracy wyrażane były poglądy, że ani regulamin wynagradzania, ani regulamin pracy nie tracą mocy prawnej w razie spadku zatrudnienia poniżej 20 pracowników (m.in. "Kodeks pracy 2010. Komentarz" pod red. prof. dr hab. B. Wagner, Gdańsk 2010; "Kodeks pracy. Komentarz" M. Gersdorf, K Rączka, M. Raczkowski, Warszawa 2010; "Kodeks pracy. Komentarz" pod red. prof. dr hab. KW. Barana, WK 2016). Skutku takiego nie przewidują bowiem przepisy Kodeksu pracy.

Zdaniem wnioskodawcy należy przyjąć, że także wejście w życie wyżej opisanych zmian w Kodeksie pracy od 1 stycznia 2017 r. nie spowodowało, że regulaminy wynagradzania i regulaminy pracy obowiązujące u pracodawców zatrudniających mniej niż 50 pracowników, utraciły swoją moc prawną. W opinii Wnioskodawcy jego stanowisko odnośnie opisanego wyżej zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Uzupełniając wniosek pismem z dnia 9 maja 2017 r., doręczonym w dniu 10 maja 2017 r. wnioskodawca wskazał, że z regulaminu wynagradzania lub przepisów o wynagrodzeniu obowiązujących u wnioskodawcy wynikać będzie uprawnienie pracowników do zakupu grupowego ubezpieczenia na życie (składki miesięcznej) po cenie niższej niż detaliczna.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko przedsiębiorcy przedstawione we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji w przedmiocie dotyczącym nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne wartości składki grupowego ubezpieczenia na życie współfinansowanej przez pracodawcę pracownikom uznać należy za prawidłowe.

W myśl art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Doprecyzowanie zakresu przedmiotowego spraw, w których przedsiębiorca może żądać od Zakładu wydania pisemnej interpretacji nastąpiło w art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r. Zgodnie z tym przepisem Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Na wstępie należy zaznaczyć, iż we wskazanym powyżej trybie Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie dokonuje interpretacji przepisów wewnętrznych. obowiązujących u przedsiębiorcy (nie wynika z nich bowiem obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne), jak również nie ocenia przyjętych rozwiązań oraz zachowań płatnika składek pod kątem ich poprawności. Wynika to z braku możliwości prowadzenia postępowania dowodowego czy wyjaśniającego. W trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej Zakład nie kształtuje prawa, nie ustanawia żadnej normy indywidualnej, lecz przedstawia swój pogląd dotyczący rozumienia treści przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia składek na ubezpieczenia społeczne i jest związany okolicznościami przedstawionymi przez wnioskodawcę we wniosku.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia I998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 2236 z późn. zm.), jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Z treści § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia wynika natomiast, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

W myśl zaś § 2 ust. 1 pkt 26 ww. rozporządzenia podstawy wymiaru składek nie stanowią korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.

Z literalnego brzmienia § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia wynika, iż z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe korzystają jedynie te przychody, które:

- wynikają z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu,

- przybierają postać niepieniężną (formę zakupu po cenach niższych, niż detaliczne lub formę usługi).

W świetle powyższego składki na ubezpieczenia społeczne nie powinny być naliczane od przychodu pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy stanowiącego korzyść materialną wynikającą z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegającą na umożliwieniu pracownikowi skorzystania z artykułów, przedmiotów lub usług jedynie za częściową odpłatnością. Częściowa odpłatność polega w tym przypadku na partycypowaniu pracownika (choćby symbolicznym) w pokryciu kosztów zakupu niektórych artykułów, przedmiotów lub usług. Pracownik uzyska efekt, o którym mowa w przepisie rozporządzenia wówczas, gdy pracodawca dokona zakupu towarów lub udostępni korzystanie z usług po cenie niższej od tej, do której uiszczenia pracownik zobowiązany byłby w przypadku osobistego (uzyskanego w oderwaniu od zatrudnienia) nabycia tychże dóbr.

W praktyce oznacza to, że wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne będzie podlegała wartość różnicy pomiędzy ceną nabycia usługi, a ponoszoną przez pracownika odpłatnością. Jest to równoznaczne z brakiem obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od ww. wartości.

Stosownie natomiast do art. 81 ust. 1 ustaw) z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1793 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.

Tym samym powyższe wyłączenie, przewidziane w § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, będzie miało zastosowanie również do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Konkludując, w przypadku więc, gdy wartość składki grupowego ubezpieczenia na zdrowie i życie w części współfinansowanej przez pracodawcę, stanowić będzie przychód pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy zaś prawo do uzyskania tej korzyści wynikać będzie z postanowień regulaminu wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu obowiązujących w spółce, przewidujących partycypację pracownika (choćby symboliczną) w poniesieniu kosztów nabycia tego świadczenia, to kwota ta nie będzie podlegać uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.