DI/100000/43/147/2016 - Brak obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w związku z zatrudnieniem osób na podstawie umów o dzieło.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121, z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w (...) z dnia 29 stycznia 2016 r. doręczonym dnia 4 lutego 2016 r. (uzupełnionym pismem z dnia 23 lutego 2016 r. doręczonym dnia 26 lutego 2016 r.) w przedmiocie braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w związku z zatrudnieniem osób na podstawie umów o dzieło.

W dniu 4 lutego 2016 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 23 lutego 2016 r. doręczonym dnia 26 lutego 2016 r.

Wnioskodawca w treści złożonego wniosku wskazał, iż rozważa zatrudnienie osób na podstawie umowy o dzieło. Przedmiotem umowy będzie stworzenie ekspozycji, za każdym razem wykonawca otrzyma instrukcje co do wykonywanej umowy, a po jej zakończeniu zamawiający będzie sprawdzał czy dzieło zostało wykonane zgodnie z zamówieniem. Zamawiający każdorazowo przekaże wykonawcy instrukcje dotyczące terminu i miejsca wykonania dzieła. Za prawidłowe wykonanie dzieła zamawiający zapłaci wykonawcy wynagrodzenie po sporządzeniu protokołu odbioru dzieła i przedstawieniu rachunku.

We własnym stanowisku w sprawie przedsiębiorca stwierdził, iż w polskim systemie prawnym obowiązuje zasada swobody umów. Oznacza to, że strony same decydują jaką umowę chcą zawrzeć. Dokonując takiego wyboru muszą jedynie uwzględniać obowiązujące' przepisy kodeksu pracy oraz kodeksu cywilnego.

Powołując się na treść art. 627 k.c., wnioskodawca wskazał iż przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Istotą umowy o dzieło jest osiągnięcie określonego, zindywidualizowanego rezultatu w postaci materialnej lub niematerialnej. Umowa taka jest bez wątpienia umową rezultatu, co odróżnia ją od umowy zlecenia oraz od umowy o świadczenie usług. Z kolei umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania, zatem jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu.

W dalszej części swoich rozważań wnioskodawca stwierdza, że wobec różnych cech charakterystycznych wykonywania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę i umów cywilnoprawnych, dla oceny rodzaju skutku prawnego decydujące jest ustalenie, które z tych cech mają charakter przeważający. Od umowy zlecenia umowę o dzieło odróżnia konieczność jej sfinalizowania w każdym wypadku konkretnym i sprawdzalnym rezultatem. Obowiązek osobistego wykonania dzieła przez przyjmującego zamówienie będzie miał w odniesieniu do umowy o dzieło mniejsze znaczenie, jeśli rezultat końcowy zostanie osiągnięty. W wypadku umowy zlecenia rezultat nie jest elementem koniecznym, występuje jednak jako zasada obowiązek osobistego spełnienia świadczenia przez zleceniobiorcę, z uwagi na osobiste zaufanie między stronami. Dodatkowo wskazuje, że inaczej niż w ramach umowy o dzieło, dołożenie przez zleceniobiorcę należytej staranności i mimo tego nie osiągnięcie przezeń zamierzonego skutku nie może stanowić przypadku niewykonania zobowiązania.

Jak wskazuje wnioskodawca, umowa o dzieło jest umową rezultatu; przyjmujący zamówienie (wykonawca) zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, za którego wykonanie jest odpowiedzialny, a zamawiający - do zapłaty wynagrodzenia i odbioru dzieła. Przedmiotem świadczenia jest wykonanie dzieła, które może polegać na jego stworzeniu lub przetworzeniu do postaci, w jakiej poprzednio nie istniało. Przepisy kodeksu cywilnego nie zawierają definicji dzieła.

Podsumowując swoje stanowisko w sprawie, wnioskodawca stwierdził iż tytuły rodzące obowiązek ubezpieczeń zostały wymienione w art. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121, z późn. zm.). W związku z tym, że w powołanym przepisie taki tytuł do ubezpieczeń nie został wymieniony, od^ zawartej przez spółkę umowy nie powinny być zdaniem wnioskodawcy opłacane żadne składki.

W związku z wątpliwościami powziętymi przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych co do intencji wnioskodawcy, w piśmie z dnia 23 lutego 2016 r. przedsiębiorca jednoznacznie wskazał, iż charakter zawieranej przez niego umowy nie budzi jego wątpliwości i jest to umowa o dzieło, a jego wątpliwości dotyczą jedynie przesądzenia czy leży po jego stronie obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od tej umowy. Ponadto wnioskodawca wskazał, iż osoby z którymi zamierza zawrzeć umowy o dzieło nie są jego pracownikami.

Mając na uwadze treść wniosku, jak również obowiązujące w tym przedmiocie przepisy prawa Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej, lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne, lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie, zaś w ust. 2, że wniosek o wydanie interpretacji może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych.

Zgodnie natomiast z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Nadmienić w tym miejscu należy, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego. Ocena stanowiska przedsiębiorcy, dokonywana pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego zawarty w treści wniosku o wydanie pisemnej interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga, iż procedując nad wnioskiem o wydanie pisemnej interpretacji Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Granice sprawy wszczętej wniesieniem wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego. Wydając pisemną interpretację Zakład przyjmuje więc jako prawdziwe złożone przez wnioskodawcę oświadczenia, zwracając jednocześnie uwagę na fakt, iż wiążący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Ryzyko podania nieprawdziwych informacji w opisie stanu faktycznego bądź też poczynienie przez terenowe jednostki organizacyjne Zakładu (np. w toku czynności kontrolnych) ustaleń odmiennych od tych zaprezentowanych przez wnioskodawcę, obciąża jedynie przedsiębiorcę.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym regulują przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Ubezpieczeniom społecznym podlegają obowiązkowo osoby, które posiadają określony tytuł do ubezpieczeń wskazany przez pracodawcę. Przepisy art. 6 oraz art. 6a i 6b ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych zawierają zamknięty katalog osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Jak słusznie wskazał wnioskodawca, wyżej wymienione artykuły nie wskazują umowy o dzieło jako samoistnego tytułu do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Jednocześnie wobec brzmienia art. 11 i 12 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, które uzależniają podleganie odpowiednio ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu od posiadania tytułu do podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, osoby wykonujące umowę o dzieło nie podlegają także ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu.

Jednocześnie wobec wskazania, że osoby, z którymi wnioskodawca zamierza zawrzeć umowy o dzieło nie są pracownikami wnioskodawcy, należy wskazać że nie znajdzie również zastosowanie przepis art. 9 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, z którego wynika obowiązek podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu umowy o dzieło w sytuacji gdy dana osoba jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę z podmiotem, z którym dodatkowo zawiera umowę o dzieło. Treść tego przepisu stanowi bowiem, iż pracownicy spełniający jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowani ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie.

W związku z jednoznacznym stwierdzeniem wnioskodawcy, iż charakter umów cywilnoprawnych jakie zamierza zawrzeć nie budzi jego wątpliwości (są to umowy o dzieło), a także iż osoby, z którymi zamierza niniejsze umowy zawrzeć nie są jego pracownikami, stanowisko zaprezentowane we wniosku przedsiębiorcy o wydanie pisemnej interpretacji należało uznać za prawidłowe.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.