DI/100000/43/128/2014 - Możliwość nieuwzględniania w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wartości świadczeń finansowanych przez pracodawcę z Zakładowego Fundusz Świadczeń Socjalnych.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku z dnia 22 stycznia 2014 r. doręczonym dnia 30 stycznia 2014 r. przez (...) dotyczące nieuwzględniania w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wartości świadczeń finansowanych przez pracodawcę z Zakładowego Fundusz Świadczeń Socjalnych.

W dniu 30 stycznia 2014 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 12 marca 2014 r. doręczonym dnia 17 marca 2014 r.

1. Wnioskodawca w treści złożonego wniosku wskazał, iż w dniu 1 stycznia 2015 r. na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych zamierza wprowadzić, w uzgodnieniu z działającymi u niego zakładowymi organizacjami związkowymi, Regulamin Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Celem wprowadzenia przedmiotowego Regulaminu ZFŚS będzie dążenie przez wnioskodawcę do zaspokajania potrzeb socjalnych swoich pracowników oraz członków ich rodzin, poprzez prowadzenie działalności socjalnej zgodnej z obowiązującą ustawową definicją działalności socjalnej. Została ona określona w treści art. 2 pkt 2 ustawy o ZFŚS, jako działalność socjalna - usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, udzielenie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową. W przedmiotowym Regulaminie ZFŚS w ramach prowadzenia działalności socjalnej wnioskodawca zamierza wprowadzić i uregulować między innymi, takie świadczenia na rzecz uprawnionych, jak:

2. Zgodnie z rozwiązaniami, które zostaną przyjęte w Regulaminie ZFŚS dofinansowanie do "wczasów pod gruszą" organizowanych we własnym zakresie będzie przysługiwało pracownikom, których łączny czas pracy u wnioskodawcy w roku 2014 będzie wynosić, co najmniej 6 miesięcy, a wskazani pracownicy pozostaną w zatrudnieniu do dnia 30 kwietnia 2015 r., z uwzględnieniem pracowników, z którymi umowa o pracę zostałaby rozwiązana przed dniem 30 kwietnia 2015 r., z przyczyn dotyczących zakładu pracy. W przepisach Regulaminu ZFŚS zostanie przyjęta zasada zróżnicowania wysokości dofinansowania ze środków ZFŚS "wczasów pod gruszą" w zależności od indywidualnej sytuacji danego uprawnionego. Zostaną przyjęte trzy różne kwoty możliwego dofinansowania: to jest (...) zł, (...) zł oraz (...) zł. Możliwość uzyskania przez uprawnionego do świadczeń z ZFŚS kwoty dofinansowania w jednej ze wskazanych powyżej wysokości zostanie uzależniona od wysokości średniego wynagrodzenia danego uprawnionego brutto z ostatnich trzech miesięcy z uwzględnieniem premii, dodatków systemowych, dodatków nocnych i stażowych bez uwzględnienia wynagrodzenia i dodatku za godziny nadliczbowe, 13-tej pensji, nagrody jubileuszowej, racjonalizacji, dodatku za szkolenie, bez diet i innych należności z tytułu rozliczenia delegacji służbowych. Zgodnie z tabelą stanowiącą integralną część Regulaminu ZFŚS dofinansowanie w wysokości zł będzie przysługiwało przy wynagrodzeniu średnim w wysokości do (...) zł, dofinansowanie w kwocie (...) zł przy średnim wynagrodzeniu mieszczącym się w przedziale między (...) zł a (...) zł, a najniższe dofinansowanie - w kwocie zł będzie przysługiwało tym uprawnionym, których, średnie wynagrodzenie przekraczało kwotę (...) zł.

3. Zgodnie z Regulaminem ZFŚS wszyscy pracownicy wnioskodawcy zostaną w pierwszej kolejności podzieleni w zależności od swojej sytuacji życiowej na dwie grupy: pracowników posiadających dzieci urodzone między dniem 1 stycznia 1996 r. a dniem 31 października 2015 r. oraz na pracowników bezdzietnych. Wszyscy pracownicy, którzy posiadają dzieci urodzone w okresie od dnia 1 stycznia 1996 r. do dnia 31 października 2015 r. będą uprawnieni do otrzymania świątecznych bonów towarowych. Jednakże wysokość tego uprawnienia będzie w dwójnasób zróżnicowana:

4. W ramach dofinansowania do rekreacji oraz wypoczynku po pracy wnioskodawca w Regulaminie ZFŚS zamierza przewidzieć cztery rodzaje świadczeń:

5. W stosunku do wskazanych rodzajów świadczeń w ramach rekreacji oraz wypoczynku po pracy w Regulaminie ZFŚS nie zostaną w żaden sposób uszczegółowione bądź zindywidualizowane przesłanki uzależniające wysokość dopłat z ZFŚS. Jedynie w stosunku do wyjazdów turystycznych w Regulaminie ZFŚS wnioskodawca zamierza wskazać, że:

6. Ponadto wnioskodawca w treści Regulaminu ZFŚS, przed normatywnymi postanowieniami regulaminu precyzującymi rodzaje i formy prowadzonej przez niego działalności socjalnej, na które mogą zostać przeznaczone środki z ZFŚS wyraźnie zamierza wskazać, iż przy przyznawaniu świadczeń w ramach działalności socjalnej bierze się pod uwagę w pierwszej kolejności sytuację życiową, rodzinną i materialną osób uprawnionych.

Stanowi to wprost przeniesienie do Regulaminu ZFŚS dyspozycji art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS "Przyznawanie ulgowych usługi świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu". Zasada ta będzie stosowana w praktyce przez wnioskodawcę. Przestrzegane też będą wszystkie wytyczne uregulowane w przepisach Regulaminu ZFŚS np. ściśle przestrzegano wskazanych w treści Regulaminu ZFŚS limitów kwotowych.

7. Należy podkreślić, iż przy przyznawaniu wskazanych świadczeń i ustalaniu ich wysokości wnioskodawca w celu spełnienia obowiązku wynikającego z przepisów rangi ustawowej oraz powołanego Regulaminu ZFŚS będącego przeniesieniem na grunt zakładowy art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS każdorazowo zamierza badać sytuację życiową, rodzinną i materialną uprawnionych. Odbywać się to będzie w postaci analizy posiadanej przez wnioskodawcę wiedzy w zakresie sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej uprawnionego. Jednakże w przypadku wskazanych świadczeń wnioskodawca nie zamierza obligować uprawnionych do przedstawiania stosownych zaświadczeń, ani składania odrębnych oświadczeń. Natomiast wnioskodawca w procesie badania sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej uprawnionych będzie opierał się na posiadaniu całokształtu wiedzy na temat sytuacji uprawnionego, w tym w szczególności wiedzy o:

8. W procesie przyznawania świadczeń z ZFŚS w ramach struktur organizacyjnych wnioskodawcy podstawową rolę w ocenie sytuacji socjalnej (życiowej, rodzinnej i materialnej) uprawnionych będzie odgrywać Serwis Personalny (Dział Zasobów Ludzkich) wnioskodawcy, jak też wiedza bezpośrednich przełożonych pracowników odnośnie ich sytuacji socjalnej uzyskiwanej w wyniku częstych rozmów o sytuacjach socjalnych, w jakich pracownicy się znajdują. Nie bez znaczenia pozostaje także fakt, iż wnioskodawca prowadzi działalności na terenie województwa (...) które trwale i strukturalnie zagrożone jest bezrobociem, co w znaczący sposób zwiększa np. statystycznie liczbę bezrobotnych. Dlatego też ocena wskazanych powyżej determinantów w zestawieniu z twardą posiadaną przez wnioskodawcę wiedzą w zakresie wysokości wynagrodzeń otrzymywanych przez pracowników oraz wiedzą o ogólnej sytuacji socjalnej obszaru terytorialnego, na jakim działa wnioskodawca umożliwi mu właściwą ocenę sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej uprawnionych, którym przyznał bądź nie, wyżej wskazane świadczenia z ZFŚS.

Wnioskodawca posiada wątpliwości:

i

1. W opinii wnioskodawcy:

2. Wnioskodawca wskazuje, iż fakt finansowania wypoczynku pracowników, pomocy dla dzieci pracowników i rekreacji oraz wypoczynku po pracy ze środków ZFŚS będzie powodować, iż przy ustalaniu obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i innych składek, do których pobierania zobowiązany jest ZUS zastosowanie ma § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zgodnie, z którym podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, nie są świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

3. W związku z okolicznością, iż podstawę wymiaru składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na ubezpieczenie zdrowotne stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, co wynika odpowiednio z art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy oraz art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, od świadczeń finansowanych z ZFŚS nie odprowadza się także pozostałych składek, do których pobierania zobowiązany jest ZUS.

4. Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż wszystkie świadczenia wskazane przez niego w trzech pytaniach spełniają przesłanki do stosowania § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia. Świadczenia w postaci "wczasów pod gruszą", pomocy dla dzieci pracowników w postaci świątecznych bonów towarowych, jak też rekreacja oraz wypoczynek po pracy niewątpliwie wchodzą w zakres działalności socjalnej w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy o ZFŚS. Ponadto przyznawane przez wnioskodawcę ulgowe usługi i świadczenia z ZFŚS oraz ich wartości są uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS, co wprost wynika z Regulaminu ZFŚS. Sposób badania sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej uprawnionych przyjęty przez wnioskodawcę będzie pozwalał mu na możliwie dokładną ocenę sytuacji socjalnej pracowników, takie działania wskazują na zgodne z ustawą o ZFŚS prowadzenie działalności socjalnej wnioskodawcy, co nie pozostawia ryzyka uznania, iż wnioskodawca zmierza do wypłaty środków z ZFŚS na świadczenia, które nie mogą być z niego finansowane lub dofinansowane.

Uzupełniając wniosek pismem z dnia 12 marca 2014 r. doręczonym dnia 17 marca 2014 r. wnioskodawca - w odpowiedzi na pytanie czy intencją wnioskodawcy jest uzyskanie potwierdzenia prawidłowości przyjętego przez spółkę rozumienia § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) w odniesieniu do opisanego zdarzenia przyszłego czy też również potwierdzenie, iż przyjęty w spółce sposób badania sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej wnioskodawcy jest prawidłowy i pozwala na zastosowanie zwolnienia przewidzianego na podstawie ww. przepisu rozporządzenia - wskazał, iż oczekuje wydania interpretacji w zakresie i sposobie zastosowania przepisu § 2 ust. 1 pkt 19 ww. rozporządzenia, które to w ocenie wnioskodawcy w przedstawionym przyszłym stanie faktycznym winno skutkować brakiem obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne, składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i składek na ubezpieczenie zdrowotne. W ocenie wnioskodawcy nie jest możliwe wydanie interpretacji ww. przepisu bez ustalenia czy dyspozycja niniejszego przepisu będzie właściwie spełniona. Przepis § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia stanowi, iż "świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych". W ocenie wnioskodawcy nie jest możliwe wydanie interpretacji zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, to jest wydania interpretacji odnoszącej się do "zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie" bez zbadania czy w przyszłym stanie faktycznym rzeczywiście dojdzie do spełnienia dyspozycji § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia, to jest czy świadczenia przyznane przez pracodawcę z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych były przyznane na cele socjalne. Intencją wnioskodawcy nie jest uzyskanie potwierdzenia, iż przyjęty w spółce sposób badania sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej jest prawidłowy i pozwala na zastosowanie przewidzianego na podstawie § 2 ust 1 pkt 19 rozporządzenia, intencją wnioskodawcy, zgodną z art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jest uzyskanie interpretacji odnośnie prawidłowości sposobu zastosowania dyspozycji § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia w stosunku do planowanego przyszłego stanu faktycznego.

Wnioskodawca informuje, iż zgodnie z dyspozycją art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych "za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych". W związku z powyższym, przychodem pracowników są także świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Przedsiębiorca informuje, iż mimo stanowienia wskazanych świadczeń przychodu pracownika otrzymywanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych to na podstawie art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych świadczenia otrzymywane z zakładowego funduszu świadczeń społecznych są zwolnione z podatku dochodowego.

W opinii wnioskodawcy założenie, iż brak jest możliwości przyznawania wszystkim uprawnionym świadczeń socjalnych w jednakowej wysokości jest błędne. Przepis art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych stosuje się do przyznawania ulgowych usług i świadczeń oraz wysokości dopłat z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Zdaniem przedsiębiorcy błędnym jest uznanie, iż na podstawie wskazanego przepisu konieczne jest badanie sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej uprawnionego w stosunku do wszystkich świadczeń socjalnych z pominięciem okoliczności czy są to świadczenia ulgowe czy też w pełni finansowane przez pracodawcę z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Przedsiębiorca zwraca uwagę na treść orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2008 r. (sygn. akt II PK 74/08)"art. 8 ust. 1 ustawy, określający zasady przyznawania usług i świadczeń, nie odnosi się do całości działalności socjalnej zakładu pracy. Według jego wyraźnego brzmienia odnosi się on wyłącznie do przyznawania ulgowych usług i świadczeń, co powinno być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania ze środków Funduszu. Oczywiście, jest dopuszczalne przeznaczenie regulaminem zakładowym całości środków Funduszu na usługi (świadczenia) przyznawane na zasadach ulgowych i wówczas znajduje zastosowanie zasada przyznawania świadczeń wedle kryteriów określonych w art. 8 ust. 1, czyli według tzw. kryterium socjalnego. Natomiast w wypadku, kiedy regulamin przewiduje wydatkowanie środków na inne jeszcze cele, mieszczące się w ramach działalności socjalnej - może on ustalać inne zasady korzystania z tych świadczeń, np. powszechnej dostępności na równych zasadach imprez integracyjnych. Interpretacja taka znajduje uzasadnienie nie tylko w wyraźnym brzmieniu art. 8 ust. 1, ale wynika również z wykładni językowo-logicznej ustępu drugiego tego przepisu. Ustęp drugi ma szerszy zakres znaczeniowy niż ustęp pierwszy. Nie odnosi się on, bowiem wyłącznie do przyznawania ulgowych świadczeń i usług, ale dotyczy "korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu", to znaczy dotyczy on wszystkich świadczeń (usług), które może finansować Fundusz. Zasady korzystania z nich określa regulamin "z uwzględnieniem ust. 1", co oznacza, że odnośnie do innych świadczeń niż wymienione w ustępie 1, regulamin może określać odmienne zasady korzystania z nich. Na rzecz prezentowanego stanowiska przemawia też wykładnia funkcjonalna. Trudno, bowiem przyjąć, że korzystanie z takich form działalności socjalnej, jak spotkania integracyjne, miałoby być uzależnione od tzw. kryterium socjalnego, czyli od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu. Zaprzeczałoby to istocie tej usługi. Gdyby jednak w ramach tej usługi przewidziano na rzecz uczestników dodatkowo ulgowe świadczenia (usługi), to powinny one zostać uzależnione od kryterium socjalnego. Strona skarżąca nie wskazałaby, przeznaczając środki Funduszu na kwestionowane imprezy integracyjne, przewidziano w ich ramach przyznawanie ulgowych świadczeń i usług." Wnioskodawca wskazuje, iż stanowisko Sądu Najwyższego zostało potwierdzone w najnowszym orzecznictwie sądów apelacyjnych, między innymi w wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 7 lutego 2013 r. (sygn. akt III AUa 1160/12)"przepis art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie odnosi się do całości działalności socjalnej w rozumieniu art. 2 pkt 1 tej ustawy, a jedynie do ulgowych świadczeń i usług. Dopuszczalne jest finansowanie przez pracodawców z funduszu wycieczek, pikników, festynów, imprez sportowo-kulturalnych i innych podobnych form działalności socjalnej", czy też wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 20 czerwca 2013 r. (sygn. akt III AUa 79/13)"Regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych może ograniczać się jedynie do przyznawania ulgowych świadczeń z funduszu z zastosowaniem kryteriów socjalnych, ale może też wymienić inne sposoby wydatkowania środków w ramach działalności socjalnej. W regulaminie takim celowym jest ustalanie zasad powszechnej dostępności do innych świadczeń niż ulgowych, na równych zasadach dla wszystkich uprawnionych."

Wnioskodawca powołuje się również na decyzję z dnia 10 stycznia 2014 r. Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie - WPI/200000/451/1627/2013.

Jednocześnie przedsiębiorca podkreśla, iż w pkt 5 wniosku wskazał, że w ramach rekreacji oraz wypoczynku po pracy w Regulaminie ZFŚS nie zostaną w żaden sposób uszczegółowione bądź zindywidualizowane przesłanki uzależniające wysokość dopłat z ZFŚS. Niniejsze oznacza, iż wnioskodawca nie będzie wprowadzał progów kwotowych, jakie mogą być przyznane uprawnionemu z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w wyniku przyszeregowania danego uprawnionego do jednej z grup, jak ma to miejsce np. w przypadku świadczenia "wczasy pod gruszą". Wnioskodawca we wniosku zaznaczył, iż zostaną w stosunku do konkretnych świadczeń przyznawanych jako dofinansowanie rekreacji i wypoczynku po pracy wprowadzone wyjątkowe progi kwotowe i szczegółowe zasady przyznawania tych świadczeń. Niniejsze nie stoi natomiast w sprzeczności z pkt 7, który opisuje sposób badania przez wnioskodawcę sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej uprawnionych. Wskazać należy, iż pkt 7 opisuje generalną zasadę ustalania okoliczności przyznania świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, nie odnosi się natomiast to szczególnych zasad przyznawania świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, jak np. powszechnie stosowany i dopuszczalny przez Głównego Inspektoratu Pracy sygn. GPP-517-4560-23-1/11/PE/RP obowiązek wykorzystania 14 kolejnych dni urlopu wypoczynkowego, warunkujące przyznanie świadczenia "wczasów pod gruszą".

Przedsiębiorca konkluduje, iż zarówno przyznawanie świadczeń, jak i ustalanie ich wysokości będzie, zgodnie z ogólną zasadą zapisaną w przyszłym Regulaminie ZFŚS, uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej uprawnionego. Jednak w stosunku do części świadczeń wnioskodawca przewidział także dodatkowe opisane we wniosku warunki przyznania poszczególnych świadczeń.

Mając na uwadze treść wniosku, jak również obowiązujące w tym przedmiocie przepisy prawa Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko wyrażone przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie pisemnej interpretację w trybie art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej uznać należy za nieprawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106, późn. zm.) podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Zasady tworzenia przez pracodawców zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, gospodarowania środkami tego funduszu, przeznaczonego na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz na tworzenie zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego określa ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 592 z późn. zm.).

Aby świadczenia finansowane ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych korzystały z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, muszą posiadać cechy działalności socjalnej, o których mowa w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Zakres działalności socjalnej obejmuje m.in. usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku (np. wczasów, kolonii, obozów, tzw. "wczasów pod gruszą"), działalności kulturalno-oświatowej (np. zakup biletów do kina, teatru, opery), działalności sportowo-rekreacyjnej (np. zakup biletów na basen, na siłownię), opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych ustawą.

Osobami uprawnionymi do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych są pracownicy ich rodziny, emeryci i renciści (byli pracownicy wraz z rodzinami) oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał w regulaminie działalności socjalnej prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Dla zwolnienia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przyznawanych świadczeń należy mieć na uwadze generalną zasadę, wynikającą z art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, w myśl której przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Powyższe oznacza wykluczenie możliwości przyznawania wszystkim uprawnionym świadczeń socjalnych w jednakowej wysokości. Znajduje to potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2001 r. sygn. akt I PKN 579/00, w którym sąd wskazał, iż przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu zostało uzależnione wyłącznie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu. Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie upoważnia do tworzenia takich zasad podziału funduszu socjalnego, które pozostawałyby w sprzeczności z jej art. 8 ust. 1, ten zaś przepis wyraźnie powiązał zasady korzystania z ulgowych usług i świadczeń z sytuacją życiową, rodzinną i materialną osób uprawnionych. Jest to tzw. kryterium socjalne, którego przyjęcie przez ustawodawcę prowadzi do wniosku, że jest wykluczone przyznawanie ulgowych usług i świadczeń z funduszu ogółowi zatrudnionych w tej samej wysokości, według zasady "każdemu po równo". Doświadczenie życiowe pokazuje zarazem, że jest mało prawdopodobne, by dwie osoby uprawnione pozostawały w jednakowej sytuacji materialnej, życiowej i rodzinnej, a tylko taka (lub bardzo zbliżona) pozwalałaby na przyznanie świadczeń w tej samej wysokości. Tym bardziej więc możliwość taką należy wyłączyć, gdy uprawnionymi jest kilka, kilkanaście czy kilkadziesiąt osób.

Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 września 2009 r. o sygn. akt I UK 121/09, w którym sąd stwierdził, iż przyznawanie ulgowych świadczeń i wysokość dopłat z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych powinno być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby korzystającej z funduszu. Nie ma w tym zakresie wyjątków. Nawet regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie może zmienić tej zasady. Stąd świadczenia wypłacone przez pracodawcę z pominięciem owej zasady podstawowej nie mogą być ocenione w sensie prawnym jako świadczenia socjalne, a jeżeli tak, to nie mogą korzystać z uprawnień przyznanych tym świadczeniom przez system ubezpieczeń społecznych. Pomoc z funduszu może być dokonywana jedynie wówczas, gdy uzależnia się jej przyznawanie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika.

W tym miejscu można uwagę zwrócić na treść wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 5 listopada 2013 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 1063/13, gdzie sąd wskazał, iż prawidłowa interpretacja art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie zezwala na przyznanie przez pracodawcę świadczeń z ZFŚS pracownikom, z pominięciem indywidualnej analizy ich sytuacji pod kątem wskazanego w tym przepisie kryterium socjalnego. Takie przyzwolenie byłoby bowiem traktowane - jak trafnie wskazuje doktryna - jako przyznanie dodatków do wynagrodzenia. Przepis ten wyraźnie bowiem określa związek pomiędzy wartością przyznawanego świadczenia łącznie rozpatrywaną sytuacją życiową, rodzinną i materialną osoby uprawnionej. To powiązanie może oznaczać tylko jedno: im gorsza jest sytuacja osoby uprawnionej, tym wyższe powinno być świadczenie. Nakłada to na przyznających świadczenia obowiązek indywidualnej (w żadnym przypadku zbiorowej) kwalifikacji wniosków (A.Martuszewicz, Komentarz do art. 8 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, stan prawny na dzień 1 października 2011 r.).

W opinii wnioskodawcy: "Zakład niesłusznie wnioskuje, iż na podstawie wskazanego przepisu konieczne jest badanie sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej uprawnionego w stosunku do wszystkich świadczeń socjalnych."

Zakład Ubezpieczeń Społecznych pragnie podkreślić, iż w żaden sposób nie ocenia czy wnioskodawca słusznie finansuje wszystkie wyszczególnione formy działalności z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz nie odnosi się do prawidłowości badania sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej rodziny, gdyż nie posiada do tego kompetencji na gruncie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Wprowadzony art. 7 ustawy z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz. U. z 2012 r. poz. 1342) art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, iż Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Treść powyższych przepisów wyklucza odniesienie się do powyższej kwestii, organ zauważa jedynie, iż art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, który należy stosować łącznie z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi, iż przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu. Organ nie zgadza się, iż powyższy zapis wyklucza pewne, wybrane przez wnioskodawcę formy działalności, z obowiązku badania sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej, ograniczając konieczność badania do usług ulgowych. Takie rozumienie ww. przepisu mogłoby prowadzić do sytuacji dowolnego decydowania przez przedsiębiorcę, kiedy istnieje konieczność badania sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej uprawnionego.

Niejako na marginesie wnioskodawca pragnie zauważyć, iż przytoczone powyżej orzeczenia zwracają również uwagę na okoliczność, której wnioskodawca zdaje się nie uwzględniać, iż oceniając sytuację materialną pracownika należy brać pod uwagę jego dochody osiągane w zakładzie i poza nim, a także dochody członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym.

Jednocześnie z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) wynika, iż do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób. Analogicznie - wobec treści art. 104 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.:Dz. U. z 2013 r. poz. 674 z późn. zm.) oraz art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych (Dz. U. z 2006 r. Nr 158, poz. l 121 z późn. zm.) przedstawia się kwestia ustalania podstawy wymiaru składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Tym samym powyższe będzie miało

zastosowanie również do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.