DI/100000/43/1275/2022 - Nieuwzględnienie w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne wartości rekompensaty za zrzeczenie się roszczeń oraz złożenie oświadczeń przez pracownika, wypłaconej na podstawie ugody sądowej

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2021 r" poz. 162 z późn. zm.), w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 1009 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku złożonym dnia 2 grudnia 2022 r. w przedmiocie uwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne wartości rekompensaty za zrzeczenie się roszczeń oraz złożenie oświadczeń przez pracownika, wypłaconej na podstawie ugody sądowej.

Dnia 2 grudnia 2022 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek złożony przez (...) o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustaw Prawo przedsiębiorców. Wniosek został uzupełniony pismem złożonym dnia 21 grudnia 2022 r.

Wnioskodawca w treści wniosku wskazał, że jako pracodawca zwolnił pracownika (dalej Pracownik) zatrudnionego na czas nieokreślony z zachowaniem okresu wypowiedzenia ze skutkiem na dzień 31 grudnia 2021 r.

Zwolniony Pracownik wniósł do sądu pozew o uznanie za bezskuteczne rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem oraz o zasądzenie od Pracodawcy na rzecz Pracownika wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Pozew zawierał również żądanie ewentualne, tj. wniosek o zasądzenie od Pracodawcy na rzecz Pracownika odszkodowania za jego zdaniem niezgodne z prawem rozwiązanie umowy (odpowiadającej 3-krotności miesięcznego wynagrodzenia). W pozwie został także sformułowany zarzut mobbingu w miejscu pracy, który nie został odzwierciedlony w żądaniach Pracownika, ale zawarty w treści pozwu. Ponadto, Pracownik przedstawił swoje dodatkowe żądania finansowe wobec Pracodawcy w piśmie złożonym poza postępowaniem sądowym (wezwanie do zapłaty), w którym sformułował zarzut (i) mobbingu; (ii) dyskryminacji; (iii) naruszenia dóbr osobistych. Sąd, po otrzymaniu od Pracodawcy odpowiedzi na pozew, w której ten wnioskował o oddalenie powództwa w całości, skierował sprawę do mediacji. Strony przystąpiły do mediacji i zgodnie wyraziły chęć całościowego uregulowania zaistniałego sporu, także w zakresie żądań przedstawionych poza postępowaniem sądowym. Mediacja zakończyła się zawarciem w dniu 18 sierpnia 2022 r. porozumienia - Ugodą. Postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 24 sierpnia 2022 r. Ugoda została zatwierdzona, a następnie postępowanie w sprawie zostało umorzone.

W Ugodzie, której celem było polubowne zakończenie Postępowania, a także całościowe i ostateczne uregulowanie wszelkich wzajemnych roszczeń Stron zarówno zaistniałych, jak i też mogących powstać w przyszłości, w jakimkolwiek związku (choćby pośrednim) z umową o pracę, jej rozwiązaniem lub przy okazji jej wykonywania (co dotyczy także roszczeń Pracownika wobec pracowników Pracodawcy i/lub członków organów statutowych Pracodawcy) ("Osoby Powiązane"), niezależnie od trwania stosunku pracy/mandatu tych osób, żadna ze Stron nie uznała roszczeń i twierdzeń zgłaszanych przez drugą Stronę.

W ugodzie w § Pracownik oświadczył i zobowiązał się, że:

Pracodawca zobowiązał się, że zapłaci na rzecz Pracownika kwotę (...) złotych brutto tytułem rekompensaty za zrzeczenie się roszczeń (w czym w szczególności Roszczeń) oraz złożenie oświadczeń, o których mowa w § Ugody ("Rekompensata"). Strony oświadczyły także, że stosunek pracy wynikający z Umowy o Pracę powinien być traktowany jako rozwiązany za porozumieniem stron ze skutkiem na dzień rozwiązania umowy o pracę, a w związku z tym Pracodawca sporządzi i doręczy Pracownikowi sprostowanie świadectwa pracy. Wnioskodawca zadał pytanie czy od takiej Rekompensaty, w mysi przepisów wykonawczych dotyczących zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, należy odprowadzić składki na ubezpieczenie społeczne 1 zdrowotne czy też dana Rekompensata powinna być z nich zwolniona?

We własnym stanowisku w sprawie Wnioskodawca wskazał, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej i 13 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia, emerytalne i rontowe (Dz. U. 2017.1949} podstawy wymiaru składek nic stanowią, między innymi: "odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacano pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn lezących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia. skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy". Zgodnie jednak z powszechnie dostępnymi publikacjami oraz uprzednio wydanymi interpretacjami indywidualnymi ZUS. aby świadczenie tego rodzaju zwolniono było z os kład kowania, musi ściśle dotyczyć tylko i wyłącznic rozwiązania stosunku pracy, czyli sytuacji, kiedy tryb i okoliczności jogo rozwiązania naruszały przepisy prawa pracy. Także sama wykładnia językowa tego przepisu wskazuje, że rekompensata jest wypłacana z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, a nie "z tytułu zrzeczenia się roszczeń wynikających z wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że ustalona w Ugodzie Rekompensata jest rekompensatą za zrzeczenie się szeregu roszczeń (m.in. ewentualnych roszczeń ze stosunku pracy i jego rozwiązania, ewentualnych zarzutów mobbingowych, ewentualnych zarzutów naruszenia dóbr osobistych itd.), a rozwiązanie stosunku pracy nie jest jedyną przyczyną wypłaty tego świadczenia. Tym samym, w opinii Wnioskodawca powołany wyżej art. 2 ust, 1 pkt 3 rozporządzenia wyłączający rekompensatę z tytułu rozwiązania stosunku pracy z podstawy wymiaru składek, nie znajduje zastosowania w przypadku Rekompensaty za zrzeczenie się roszczeń.

W związku z powyższym, zgodnie i ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285 z póżn. zm), do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno i rentowe tych osób, W wyniku zastosowania ww. przepisu Pracodawca powinien naliczyć składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie zdrowotne od ustalonej z Pracownikiem kwoty brutto Rekompensaty.

W piśmie złożonym dnia 21 grudnia 2022 r. stanowiącym odpowiedź na wezwanie Zakładu do uzupełnienia wniosku Wnioskodawca wskazał, że rekompensata za zrzeczenie się roszczeń oraz złożenie oświadczeń przez pracownika, o której mowa we wniosku będzie stanowić przychód w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2021 poz. 1128 z późn. zm.) osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku, zważył co następuje: Nadmienić w tym miejscu należy, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego. W postępowaniu wszczętym wskutek wniesienia wniosku Zakład zobligowany jest wydać Interpretację treści przepisów prawa co do zakresu i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do indywidualnej sytuacji wskazanej we wniosku, nie może podważać stanu faktycznego, uzupełniać go, zmieniać w oparciu o inne źródła, czy toż wiedzę znaną organowi z urzędu. Podkreślenia przy tym wymaga, iż procedując nad wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego.

Granico sprawy wszczętej wniesieniem wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego. Wydając interpretację indywidualną Zakład przyjmuje więc jako prawdziwe złożone przez wnioskodawcę oświadczenia, którymi jest związany.

Stanowisko wyrażono przez Wnioskodawcę we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców uznać należy za prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć de właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczno lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna}. Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (art. 34 ust. 2 ustawy). Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa wart. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w 5 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1999r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 1949 z późn. zm.), jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Z przepisu § 2 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynika, iż podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią przychody uzyskane przez pracownika w zw. z wypłatą odpraw, odszkodowań, rekompensat z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Powyższe wyłączenie określonych należności, jako niestanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zostało skonstruowane w sposób ogólny, bez wskazywania konkretnych przepisów prawa pracy, przyznających określone prawo do takich świadczeń. Jedynie przykładowo wymieniono, że chodzi o odprawy, odszkodowania i rekompensaty z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę, rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu wypowiedzenia, czy wreszcie niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. W związku z powyższym przyjmuje się, że katalog świadczeń wyłączonych z podstawy wymiaru składek zawartych w komentowanym przepisie ma charakter otwarty, a powyższe wyłączenie nie dotyczy tylko odpraw czy odszkodowań przysługujących na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących, ale również wynikających z porozumień negocjowanych ze związkami zawodowymi na poziomie zakładu pracy lub indywidualnych porozumień zawieranych ze zwalnianymi pracownikami w ramach obowiązującej zasady swobody umów, która to zasada w prawie pracy oznacza dopuszczalność regulowania w umowie wszystkich innych spraw, jeśli nie pogarsza to sytuacji pracownika w porównaniu z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.

Przywołany przepis § 2 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia znajduje zastosowanie jedynie w przypadku, gdy wypłata np. odprawy, odszkodowania, rekompensaty - pozostaje w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy.

Jedyną przyczyną wypłaty przez pracodawcę takiego świadczenia winno być ustanie zatrudnienia. Oznacza to, iż tego typu świadczenia nie mogą być wypłacane przez pracodawcę w innych okolicznościach niż pozostających w ścisłym związku z rozwiązaniem stosunku pracy.

Z wniosku o wydanie interpretacji wynika, że Wnioskodawca zobowiązał się, że zapłaci na rzecz Pracownika kwotę (i złotych brutto tytułem rekompensaty za zrzeczenie się roszczeń (m.in, ewentualnych roszczeń ze stosunku pracy i jego rozwiązania, ewentualnych zarzutów mobbingowych, ewentualnych zarzutów naruszenia dóbr osobistych itd.), o których mowa w ugodzie oraz złożenie oświadczeń, o których mowa w i Ugody ("Rekompensata").

Świadczenie, opisane we wniosku ma co prawda związek z ustaniem stosunku pracy, ale wynikająca z ugody kwota dotyczy innych roszczeń niż odszkodowanie, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia.

Należy wskazać, że roszczenie odszkodowawcze musi ściśle dotyczyć tylko i wyłącznie rozwiązania stosunku pracy, czyli sytuacji kiedy tryb i okoliczności jego rozwiązania naruszały przepisy prawa pracy. Odszkodowanie nie może obejmować innych roszczeń, poza rozwiązaniem stosunku pracy, wynikających z prawa pracy. Do tych innych roszczeń nie można zastosować przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Ze zwolnienia w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne nie można zatem skorzystać w sytuacji, gdy przyznano pracownikowi na podstawie ugody sądowej rekompensatę za zrzeczenie się roszczeń oraz złożenie oświadczeń przez pracownika, o których mowa we wniosku.

W związku z powyższym wskazane we wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji rekompensata za zrzeczenie się roszczeń oraz złożenie oświadczeń przez pracownika, które będzie wypłacone pracownikowi na podstawie ugody sądowej będzie stanowić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika.

Jednocześnie z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561 z późn. zm.) wynika, iż do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób. Tym samym powyższe znajdzie zastosowanie również w odniesieniu do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy opisu zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie ˇej wydania. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 38 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest więżąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest więżąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odwołanie do właściwego Wydziału Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.