DI/100000/43/1205/2015 - Nieuwzględnienie w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dodatkowego świadczenia pieniężnego wypłacanego pracownikom w związku z rozwiązaniem umowy o pracę.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku przedsiębiorcy z siedzibą w (...) z dnia 23 października 2015 r., złożonym w dniu 27 października 2015 r. w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dodatkowego świadczenia pieniężnego wypłacanego pracownikom w związku z rozwiązaniem umowy o pracę.

Dnia 27 października 2015 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek z dnia 23 października 2015 r. złożony przez przedsiębiorcę (...) z siedzibą w (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 6 listopada 2015 r. doręczonym dnia 10 listopada 2015 r. poprzez załączenie pełnomocnictwa dla (...).

Wnioskodawca w treści wniosku wskazał, że częstą praktyką spółki jest, że oprócz świadczeń należnych na podstawie przepisów prawa jak np. odprawy wypłacanie pracownikom na podstawie ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników czy odprawy emerytalne/rentowe, spółka wypłaca pracownikom na zasadzie pełnej dobrowolności dodatkowe świadczenia pieniężne, stanowiące z reguły krotność ich miesięcznych wynagrodzeń. Stosowny zapis o wypłaceniu pracownikowi dodatkowych pieniędzy zawsze znajduje odzwierciedlenie w treści wypowiedzenia albo porozumienia rozwiązującego umowy o pracę. Ów zapis przybiera zwykle postać jednego z trzech sformułowań:

Przedsiębiorca podkreśla, że wartość dodatkowych świadczeń pieniężnych, do których prawo uzyskują pracownicy Spółki, o których traktuje wniosek, stanowi przychód pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).

Ponadto wypłata dodatkowych świadczeń pieniężnych (odpraw) pozostaje w bezpośrednim i nierozerwalnym związku z rozwiązaniem stosunku pracy z pracownikiem w odniesieniu do każdego z trzech zaprezentowanych przez wnioskodawcę wariantów brzmienia klauzul zawartych w wypowiedzeniach albo porozumieniach rozwiązujących umowę o pracę.

Po przeanalizowaniu kilkunastu interpretacji wydanych przez ZUS w opinii wnioskodawcy nie ma żadnych przeszkód, aby zwolnić tego rodzaju dodatkowe świadczenia ze składek ZUS jednak spółka wnosi o potwierdzenie prawidłowości przedstawionego we wniosku stanowiska.

Dalej wnioskodawca wskazuje, że przepis § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego określa, że podstawy wymiaru składek nie stanowią następujące przychody: odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Użycie w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia zwrotu "w tym" sprawia, że przedmiotowym zwolnieniem objęte są również te odprawy, odszkodowania i rekompensaty, które są wypłacane na podstawie wewnątrzzakładowych przepisów płacowych, porozumienia pracodawcy ze. związkami zawodowymi czy też indywidualnego porozumienia pracownika z pracodawcą, pod warunkiem że ich wypłata pozostaje w związku z wygaśnięciem lub rozwiązaniem stosunku pracy. Na potrzeby ewentualnej kontroli ze strony ZUS czy też postępowania sądowego pracodawca powinien więc zadbać o stosowne udokumentowanie okoliczności, że wypłacona pracownikowi odprawa, odszkodowanie bądź rekompensata miała związek z wygaśnięciem bądź rozwiązaniem stosunku pracy. Do zastosowania omawianego zwolnienia nie ma natomiast znaczenia, jak doszło do wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy ani wysokość wypłaconej odprawy, odszkodowania bądź rekompensaty.

Wnioskodawca w przedmiotowym wniosku powołuje się na wydane interpretacje ZUS, które zdaniem przedsiębiorcy dotyczą podobnych stanów faktycznych w zakresie dotyczącym zwolnienia ze składek ZUS świadczeń pieniężnych wypłacanych pracownikowi z tytułu rozwiązania umowy o pracę:

1. Interpretacja indywidualna Oddziału ZUS w Gdańsku z 21 lutego 2013 r., znak: DI/100000/451/94/2013)

" (...) Wnioskodawca wskazał, iż zawarł porozumienia o rozwiązaniu stosunków pracy z dwoma pracownikami z przyczyn, o których mowa w art. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (...).

W związku z rozwiązaniem stosunku pracy, wnioskodawca zobowiązał się wypłacić pracownikom następujące świadczenia: odprawę, na podstawie art. 8 w zw. z art. 10 ww. ustawy, premię za rok (...), rekompensatę z tytułu rozwiązania stosunku pracy, dodatkową rekompensatę z tytułu rozwiązania stosunku pracy. (...)

Wnioskodawca wskazał, iż wszystkie świadczenia wymienione we wniosku stanowią przychód ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. (...) We wniosku o wydanie interpretacji przedsiębiorca zaprezentował stanowisko wskazujące na to, iż w myśl postanowień rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej (...) w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, odprawa, rekompensata oraz dodatkowa rekompensata, do wypłaty których wnioskodawca się zobowiązał na podstawie porozumień o rozwiązywaniu stosunków pracy zawartych z pracownikami, nie stanowią podstawy wymiaru składek emerytalnych i rentowych. (...)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył, co następuje: (...) Zgodnie (...) z postanowieniami § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (...), z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyłączone są odprawy, odszkodowania, rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Wyłączenie z podstawy wymiaru składek przychodów uzyskanych przez pracownika z tytułu odpraw znajduje zastosowanie zarówno w odniesieniu do tych odpraw mających swe źródło w ustawach szczególnych, w tym w ustawie z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jak również tych wynikających z dobrowolnych porozumień zawartych między pracodawcą a pracownikiem (w sytuacjach przewidzianych przez umowę o pracę lub w późniejszych porozumieniach między pracodawcą a konkretnym pracownikiem).

Przywołany przepis znajduje zastosowanie jedynie w przypadku, gdy wypłata odprawy - mającej charakter odprawy pieniężnej - pozostaje (podobnie jak wypłata rekompensaty) w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy. Jedyną przyczyną wypłaty przez pracodawcę takiej odprawy, jak i rekompensaty, winno być ustanie zatrudnienia. Oznacza to, iż tego typu świadczenia nie mogą być wypłacane przez pracodawcę w innych okolicznościach niż pozostających w ścisłym związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Fakt, iż (...) wypłata odprawy pieniężnej czy rekompensaty następuje na podstawie dobrowolnego porozumienia między pracodawcą a pracownikiem, nie wyklucza zastosowania wyłączenia przewidzianego w § 2 ust. 1 pkt 3 cytowanego rozporządzenia. Powyższe należy również odnieść do dodatkowej rekompensaty z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy. Jedynym warunkiem wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tego świadczenia jest istnienie bezpośredniego związku między jego wypłatą a rozwiązaniem stosunku pracy

W związku z tym, iż wnioskodawca wskazał w treści wniosku, iż odprawa, rekompensata i dodatkowa rekompensata wypłacone zostały w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z pracownikami na podstawie porozumienia stron, stanowisko wnioskodawcy w przedmiocie wyłączenia tych świadczeń z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uznać należy za prawidłowe (...)".

2. Interpretacja indywidualna Oddziału ZUS w Lublinie z 5 kwietnia 2013 r., znak: WPI/200000/451/430/2013

" (...) Z konstrukcji powołanego przepisu § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego wynika, że wyłączeniu z podstawy wymiaru składek podlegają zarówno świadczenia przysługujące na podstawie przepisów prawa pracy, jak i inne odprawy, odszkodowania, rekompensaty wypłacone pracownikowi z tego tytułu, ustalone drogą dobrowolnych porozumień pomiędzy pracodawcą a organizacjami związkowymi, te, które wynikają z układów zbiorowych pracy, oraz ustalone na podstawie umowy z konkretnym pracownikiem. Koniecznym warunkiem wyłączenia takiego świadczenia z podstawy wymiaru składek jest bezpośredni związek pomiędzy wypłatą świadczenia a rozwiązaniem stosunku pracy, natomiast bez znaczenia pozostaje ich wysokość

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko przedstawione przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej uznać należy za prawidłowe.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Zgodnie natomiast z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 r. Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Nadmienić w tym miejscu należy, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Tym samym nie podlega ocenie organu treść przepisów prawa wewnętrznego wnioskodawcy (umów, porozumień). Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego. Niniejsza interpretacja dotyczy tylko i wyłącznie indywidualnej sprawy wnioskodawcy będącego przedsiębiorcą.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Z przepisu § 2 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) wynika, iż podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią przychody uzyskane przez pracownika w zw. z wypłatą odpraw, odszkodowań, rekompensat z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Powyższe wyłączenie określonych należności, jako niestanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zostało skonstruowane w sposób ogólny, bez wskazywania konkretnych przepisów prawa pracy, przyznających określone prawo do takich świadczeń. Jedynie przykładowo wymieniono, że chodzi o odprawy, odszkodowania i rekompensaty z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę, rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu wypowiedzenia, czy wreszcie niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. W związku z powyższym przyjmuje się, że katalog świadczeń wyłączonych z podstawy wymiaru składek zawartych w komentowanym przepisie ma charakter otwarty, a powyższe wyłączenie nie dotyczy tylko odpraw czy odszkodowań przysługujących na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących, ale również wynikających z porozumień negocjowanych ze związkami zawodowymi na poziomie zakładu pracy lub indywidualnych porozumień zawieranych ze zwalnianymi pracownikami w ramach obowiązującej zasady swobody umów, która to zasada w prawie pracy oznacza dopuszczalność regulowania w umowie wszystkich innych spraw, jeśli nie pogarsza to sytuacji pracownika w porównaniu z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.

Zatem, wyłączenie z podstawy wymiaru składek przychodów uzyskanych przez pracownika z tytułu odpraw znajduje zastosowanie zarówno w odniesieniu do tych świadczeń mających swe źródło w ustawach szczególnych, w tym ustawie z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pijacy z przyczyn niedotyczących pracowników, jak również tych wynikających z dobrowolnych porozumień zawartych między pracodawcą a pracownikiem (w sytuacjach przewidzianych przez umowę o pracę lub w późniejszych porozumieniach między pracodawcą a konkretnym pracownikiem) lub w sytuacjach kiedy doszło do wygaśnięcia umowy o pracę.

Przywołany przepis § 2 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia znajduje zastosowanie jedynie w przypadku, gdy wypłata np. odprawy, odszkodowania, rekompensaty - pozostaje w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy.

Warunkiem zastosowania wskazanego przepisu jest to, aby wypłata świadczenia pieniężnego (odprawy) pozostawała w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy. Jedyną przyczyną wypłaty przez pracodawcę takiego świadczenia winno być ustanie zatrudnienia. Oznacza to, iż tego typu świadczenia nie mogą być wypłacane przez pracodawcę w innych okolicznościach niż pozostających w ścisłym związku z rozwiązaniem stosunku pracy.

Wobec oświadczenia wnioskodawcy, iż świadczenia pieniężne (odprawy), o których stanowi wniosek stanowią przychód pracowników ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy

z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) oraz, że będą wypłacane z tytułu wygaśnięcia stosunku pracy i ich wypłata będzie miała ścisły i nierozerwany związek z faktem ustania stosunku pracy, stanowisko wnioskodawcy, uznać należy za prawidłowe.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.