DI/100000/43/1166/2023 - Ustalenie prawa do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30 % kwoty minimalnego wynagrodzenia z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221 z późn. zm.), w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 ze zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku (...) złożonym dnia 6 grudnia 2023 r. dotyczące prawa do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Dnia 6 grudnia 2023 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Wniosek został uzupełniony pismem złożonym dnia 23 grudnia 2023 r.

Wnioskodawca w treści wniosku wskazał, że wnosi o interpretację indywidualną czy biorąc pod uwagę przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Z 2023 r. poz. 1230, 1429, 1672, 1941) przysługuje mu możliwość do skorzystania z obliczania składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe według tzw. stawki preferencyjnej, która opisana jest w art. 18a ust. 1 ww. Ustawy gdy kontynuuje pracę u tego samego pracodawcy po zakończeniu stażu podyplomowego.

Wnioskodawca wskazał, że jest lekarzem dentystą o nr Prawa Wykonywania Zawodu, które uzyskał po ukończeniu stażu podyplomowego odbywanego w

terminie 1 października 2022 r. do 30 września 2023 r. na podstawie umowy o pracę. 3 listopada 2023 r. założył jednoosobową działalność gospodarczą a 9 listopada 2023 r. uzyskał wpis do rejestru indywidualnych praktyk lekarskich. Od tego dnia także podjął współpracę z podmiotem leczniczym, z którym związany był w ramach odbywania stażu podyplomowego. Obecnie, będąc lekarzem dentystą jego praca znacznie odbiega od tych obowiązków, które wykonywał podczas stażu podyplomowego nie mając jeszcze tego tytułu. Odmienność ich wynika z tego, że miały one na celu szkolenie oraz przygotowanie stażysty do samodzielnego leczenia pacjentów.

Wnioskodawca wskazał, że również w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia jednoosobowej działalności gospodarczej nie prowadził innej działalności pozarolniczej.

W opinii Wnioskodawcy biorąc pod uwagę przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych przysługuje mu możliwość do skorzystania z obliczania składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe według tzw. stawki preferencyjnej, która opisana jest w art. 18a ust. 1 ww. Ustawy. Nie spełnia żadnych kryteriów wyłączenia wskazanych w art. 18a ust. 2 ww. Ustawy.

Wnioskodawca wskazał, że w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadził pozarolniczej działalności.

Nie wykonuje działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Zgodnie z artykułem 5 ust. 3 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty celem uzyskania prawa wykonywania zawodu lekarza dentysty odbył staż podyplomowy na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony.

Podczas stażu podejmował czynności zawarte w ramowym programie stażu podyplomowego. Wszystkie czynności odbywały się pod nadzorem i kierunkiem opiekuna. Czynności te miały jedynie charakter szkoleniowy i ich celem było przygotowanie Wnioskodawcy do samodzielnej pracy, przez co nie miał autonomii w kierowaniu leczeniem pacjentów, którą otrzymał dopiero po uzyskaniu pełnego prawa wykonywania zawodu, czyli po zakończeniu stażu podyplomowego. Czynności jakie będzie podejmować w ramach działalności gospodarczej niewątpliwie odbiegają od tych zawartych w ramowym programie stażu podyplomowego.

Ponadto ze względu na art. 15a ust. 1 o zawodzie lekarza i lekarza dentysty cechy stosunku pracy łączącego Wnioskodawcę z pracodawcą, u którego odbywał staż podyplomowy nie są tożsame z cechami stosunku pracy wskazanymi w art. 22 ust. 1 kodeksu pracy.

Ze względu na ściśle określone przez ustawodawcę warunki odbywania stażu Wnioskodawca chciałby zwrócić uwagę na fakt braku swobody stron przy zawieraniu umowy w ścisłym tego słowa znaczeniu, braku możliwości dokonania wyboru pracodawcy oraz braku możliwości wyboru innej formy szkolenia stażowego, oprócz określonej przez ustawodawcę. Przed rozpoczęciem stażu podyplomowego stażysta dostaje od Okręgowej Izby Lekarskiej skierowanie w konkretne miejsce na odbycie stażu. Jest ono narzucone odgórnie i nie podlega zmianie.

Czas trwania umowy o pracę zawartej z opiekunem stażu I termin jej rozpoczęcia są narzucone odgórnie przez ustawodawcę.

W ramach czasu pracy lekarz realizuje stricte ramowy program stażu, tym samym to nie pracodawca decyduje jakie czynności będą wykonywane przez lekarza stażystę, ani tym samym stażysta. W programie stażowym określonym przez załącznik nr 2 do Rozporządzenia Ministra zdrowia z dnia 24 lutego 2023 W sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza dentysty są przedmioty takie jak: stomatologia zachowawcza z endodoncją, stomatologii dziecięcej, chirurgii stomatologicznej, protetyki stomatologicznej, periodontologii, ortodoncji, profilaktyki onkologicznej, leczenia bólu, orzecznictwa lekarskiego, prawa medycznego i bioetyki, zdrowia publicznego i profilaktyki dotyczącej szczepień ochronnych, komunikacji z pacjentem i zespołem terapeutycznym oraz przeciwdziałaniu wypaleniu zawodowemu i medycyny ratunkowej.

Dodatkowo, wynagrodzenie wypłacane lekarzowi stażyście zgodnie z art. 15i ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, nie pochodzi bezpośrednio od pracodawcy, lecz są to środki z budżetu państwa.

Ze względu na brak samodzielności w udzielaniu świadczeń i konieczność konsultowania każdej czynności z opiekunem stażu, której przykładem są czynności wymienione w art. 15 ust. 3b ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, staż jest przygotowywaniem do wykonywania zawodu a nie wykonywaniem zawodu sensu stricto. Nie można utożsamiać pracy lekarza z pełnym PWZz lekarzem, który dopiero odbywa staż.

W ocenie Wnioskodawcy przepis art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie może mieć zastosowania w niniejszej sprawie. Czynności, które wykonuje na rzecz byłego pracodawcy w ramach prowadzonej jednoosobowej działalności gospodarczej, nie są tożsame z czynnościami wykonywanymi w ramach stażu podyplomowego.

Jednocześnie Wnioskodawca oświadczył, że w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia jednoosobowej działalności gospodarczej nie prowadził innej pozarolniczej działalności.

Wnioskodawca przytoczył również orzeczenia zapadłe w analogicznych sprawach czyli wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 czerwca 2022 r., sygn. akt VI U 5S/22, a także zapadły dzięki Okręgowej Izbie Lekarskiej w Szczecinie wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 marca 2023 r., sygn. akt VI U 29/23.

W piśmie złożonym dnia 23 grudnia 2023 r. stanowiącym odpowiedź na wezwanie Zakładu do uzupełnienia wniosku Wnioskodawca wskazał, że w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadził pozarolniczej działalności. Ponadto Wnioskodawca wskazał odmienności w czynnościach wykonywanych wcześniej na rzecz byłego pracodawcy jako lekarz stażysta w ramach stażu podyplomowego od tych które będzie wykonywał w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Ze względu na brak samodzielności w udzielaniu świadczeń i konieczność konsultowania każdej czynności z opiekunem stażu, której przykładem są czynności wymienione w art. 15 ust. 3b ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, staż jest przygotowywaniem do wykonywania zawodu a nie wykonywaniem zawodu sensu stricto. Nie można utożsamiać pracy lekarza z pełnym PWZ z lekarzem stażystą, który nie może wykonać samodzielnie w ramach stażu podyplomowego wszystkie czynności wykonywane są pod nadzorem i kierunkiem opiekuna stażu. Czynności te mają charakter wyłącznie szkoleniowy i mają na celu przygotowanie lekarza stażysty do samodzielnego wykonywania zawodu. Podczas stażu podyplomowego lekarz stażysta nie może samodzielnie wystawiać recept. Wypisywanie recept pacjentom odbywa się pod ścisłą kontrolą opiekuna stażu, który decyduje o wypisywanym środku medycznym, jego dawkowaniu i czasu przyjmowania lekarstwa, gdy po odebraniu prawa wykonywania zawodu lekarz sam już decyduje i wystawia recepty swoim pacjentom. W trakcje stażu podyplomowego lekarz dentysta stażysta nie przeprowadza samodzielnie zabiegów medycznych, jedynie asystuje przy nich swojemu opiekunowi. Jego obecność ma charakter szkoleniowy. Po otrzymaniu prawa wykonywania zawodu nabywa on możliwość wykonywania ich samodzielnie. Ze względu na ściśle określone przez ustawodawcę warunki odbywania stażu podyplomowego, lekarz stażysta nie ma swobody przy zawieraniu umowy.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku stwierdza, co następuje:

Stanowisko przedsiębiorcy przedstawione we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej uznać należy za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia, co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna).

Jednocześnie stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy, osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców.

W myśl natomiast art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących działalność gospodarczą w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Stosownie do ustępu 2 pkt 1 i 2 tego artykułu, z opłacania składek od podstawy wymiaru w wysokości zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia nie mogą skorzystać osoby, które: prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność a także wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Jednocześnie zgodnie z art. 18aa ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przepis art. 18a ust. 1 stosuje się również do przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, którzy kontynuują działalność gospodarczą po upływie okresu, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. * Prawo przedsiębiorców. W takim przypadku okres 24 miesięcy kalendarzowych liczy się od dnia objęcia ubezpieczeniami na zasadach określonych w art. 18a ust. 1 i art. 36.

Mając na uwadze brzmienie powyżej wskazanych przepisów zauważyć należy, że art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych uzależnia możliwość skorzystania przez przedsiębiorcę z opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu prowadzonej działalności od podstawy wymiaru w wysokości nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia, od spełnienia przesłanki niewykonywania w ramach prowadzonej działalności na rzecz byłego pracodawcy czynności tożsamych do uprzednio (w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym) wykonywanych w ramach stosunku pracy.

Powyższe oznacza, iż zakres czynności świadczonych na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy na rzecz którego wykonywana jest działalność nie może choćby częściowo pokrywać się z zakresem obowiązków wykonywanych w ramach stosunku pracy. Przez zwrot "czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności" należy rozumieć czynności powierzone przez pracodawcę i wykonywane przez pracownika w ramach stosunku pracy. Należy zaznaczyć w tym miejscu, że wystarczy aby zakres wykonywanej przez daną osobę działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy choćby w części pokrywał się z czynnościami wykonywanymi w ramach łączącego ją uprzednio z tym pracodawcą stosunku pracy, żeby osoba rozpoczynająca prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej nie miała prawa do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w rybie art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych tj. od podstawy wymiaru składek nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Dopiero, gdy wykonywana w ramach prowadzonej działalności praca ma zupełnie inny charakter, niż zakres czynności świadczonych w okresie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę osoba prowadząca działalność może skorzystać z preferencyjnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Jednocześnie Zakład zaznacza, że w trybie wydawania decyzji z wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej nie ma możliwości oceny czy czynności wchodzące w zakres wykonywanej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej w tym również, które świadczy na rzecz byłego pracodawcy są całkowicie różne od czynności jakie ww. wykonywał uprzednio w ramach umowy o pracę, wobec powyższego opiera się na informacjach zawartych w treści złożonego wniosku o interpretację indywidualną oraz pisma stanowiącego uzupełnienie wniosku.

Z treści wniosku oraz pisma stanowiącego jego uzupełnienie wynika, że Wnioskodawca będzie współpracował w ramach nowo rozpoczętej działalności gospodarczej wykonując usługi medyczne dla podmiotu, u którego był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w okresie stażu podyplomowego jako lekarz dentysta (lekarz stażysta). Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego nie wynika jednoznacznie, że zakres obowiązków wykonywanych uprzednio przez Wnioskodawcę jako lekarza dentystę stażystę w ramach stosunku pracy jest całkowicie odmienny od czynności, które będzie wykonywał w ramach prowadzonej przez lekarza działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy.

Wnioskodawca wskazując na odmienność czynności wykonywanych przez lekarza stażystę dentystę w ramach stosunku pracy od czynności, które wykonuje lekarz dentysta wykonujący samodzielnie zawód medyczny oraz wskazując, że lekarz dentysta stażysta zobowiązany jest pracować pod kierunkiem lekarza dentysty i nie ma prawa samodzielnie wykonywać czynności medycznych potwierdził, iż jedynym kryterium różnicującym te czynności jest brak samodzielności ich wykonywania.

W tym miejscu należy podkreślić, że Sąd Najwyższy w wyroku z 23 marca 2010 r. (I UK 323/09), wskazał, iż (...) usługi zdrowotne (w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego) świadczone przez lekarza prowadzącego działalność gospodarcza (zawodową) w formie indywidualnej praktyki lekarskiej na rzecz podmiotu, w którym był zatrudniony jako stażysta, wyłączają możliwość preferencyjnego ustalenia wysokości składki na zasadach opisanych w art. 18a ustawy systemowej, gdy usługi te odpowiadają czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy (...). W ocenie Sądu Najwyższego, (wykonywanie, przez lekarza prowadzącego indywidualną praktykę lekarską działalności gospodarczej (zawodowej) na rzecz byłego pracodawcy, w postaci świadczenia usług zdrowotnych nie może być uznane, z powodu uzyskania kwalifikacji do samodzielnego wykonywania tych czynności, za nieodpowiadające czynnościom wykonywanym przez tego lekarza w ramach stosunku pracy, w sytuacji, gdy zakres obowiązków wynikających z umowy cywilnoprawnej i wcześniej wykonywanej umowy o pracę są tożsame. Dopiero ustalenie, że świadczone w ten sposób usługi na rzecz byłego pracodawcy, nie odpowiadają czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy, umożliwia skorzystanie z preferencyjnych składek na ubezpieczenie społeczne.

Również Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z 14 stycznia 2015 r. (III A Ua 1263/14), stwierdził, że (...) jedynie ze wzglądu na okoliczność braku uprawnień wnioskodawcy do wykonywania tych czynności samodzielnie, wobec ustawowego wymogu odbycia stażu będącego niezbędnym elementem doskonalenia zawodowego lekarzy, usługi medyczne świadczone były pod nadzorem lekarza dentysty posiadającego pełne uprawnienia do wykonywania zawodu. W ocenie Sądu Apelacyjnego sama ta okoliczność nie przesadza, iż Wnioskodawca wykonywał inne czynności z zakresu opieki zdrowotnej - stomatologicznej, niż czynności świadczone w ramach prowadzonej działalności gospodarczej na rzecz tego podmiotu". Ponadto Sąd Apelacyjny zauważył, że usługi w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego świadczone przez lekarza stomatologa prowadzącego indywidualną praktykę lekarską, jak i lekarza stomatologa stażysty na podstawie umowy o pracę, należy kwalifikować zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2011. Nr 277, poz. 1634 z późn. zm.). Zgodnie z tą ustawą lekarz stomatolog prowadzący indywidualną praktykę nie świadczy innych usług z zakresu ochrony zdrowia od lekarza dentysty stażysty.

Biorąc pod uwagę, że Wnioskodawca nie wykazał różnic w czynnościach wykonywanych przez niego wcześniej na rzecz byłego pracodawcy jako stażysta w ramach stażu podyplomowego od tych, które będą wykonywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a wskazał, że jedynym kryterium różnicującym te czynności jest brak samodzielności ich wykonywania w ramach umowy o pracę, nie można uznać, że w przedmiotowej sprawie zachodzą przesłanki uprawniające przedsiębiorcę do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest więżąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydala decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.