DI/100000/43/1157/2014 - Możliwość wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wartości pakietów medycznych przyznanych pracownikom w okresie przebywania na urlopie macierzyńskim, ojcowskim, rodzicielskim oraz wychowawczym.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku stanowisko zawarte we wniosku z dnia 26 września 2014 r. doręczonym dnia 1 października 2014 r. przez przedsiębiorcę (...) z siedzibą w (...)o wydanie pisemnej interpretacji w części dotyczącej wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wartości pakietów medycznych przyznanych pracownikom w okresie przebywania na urlopie macierzyńskim, ojcowskim, rodzicielskim oraz wychowawczym uznaje za prawidłowe.

Dnia 1 października 2014 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek złożony przez przedsiębiorcę (...) z siedzibą w (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazuje, że pracownicy Spółki objęci są opieką medyczną wykupioną przez Pracodawcę w postaci pakietów medycznych. Pracodawca w całości finansuje opłatę za pakiety medyczne, którymi objęci są pracownicy do określonego limitu. Świadczenie to jest dobrowolne, pracownikom nie przysługuje względem pracodawcy roszczenie o jego wypłatę. Pracownicy nie ponoszą nawet częściowej odpłatności z tytułu korzystania z opieki medycznej w określonym przez pracodawcę limicie. Pracownicy mają dodatkowo możliwość podwyższenia pakietu, do takiego który umożliwi korzystanie z pakietu w szerszym zakresie. Różnica pomiędzy ceną pakietu finansowanego przez Pracodawcę, a ceną pakietu podwyższonego, jest w całości finansowana przez pracowników. Różnica ta opłacana jest przez Pracowników w formie potrącenia z wynagrodzenia za pracę. W Regulaminie Wynagradzania oraz Układach Zbiorowych brak jest jakichkolwiek zapisów na temat korzystania przez pracowników z pakietów medycznych. Z świadczenia mogą skorzystać pracownicy zajmujący określone stanowiska, w tym przebywający na urlopach macierzyńskich/ ojcowskich/rodzicielskich, wychowawczych i bezpłatnych. Korzystanie z pakietów możliwe jest również w okresie choroby i pobierania z tego tytułu zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego.

We własnym stanowisku w sprawie wnioskodawca wskazał, iż zgodnie z art. 18 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o Systemie Ubezpieczeń Społecznych, wartość pakietu medycznego stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Pracodawca nie ma jednak pewności co do zasadności ujęcia wartości pakietów medycznych w podstawie wymiaru składek w przypadku pracowników przebywających na urlopach macierzyńskich/ojcowskich/rodzicielskich oraz pobierających z tego tytułu zasiłki, a także w przypadku pracowników przebywających na urlopach wychowawczych i bezpłatnych. Według pracodawcy wartość ww. świadczeń przysługujących od pracodawcy za okresy urlopów macierzyńskich/ojcowskich/rodzicielskich, wychowawczych i bezpłatnych nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia. Zarówno bowiem pobieranie zasiłku macierzyńskiego za okres tych urlopów, jak i przebywanie na urlopie wychowawczym stanowi odrębny od stosunku pracy tytuł do ubezpieczeń - warunki o których mowa w § 2 pkt 24 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie muszą być wówczas spełnione, bo zwolnienie ze składek w okresach tych urlopów ma zastosowanie w każdym przypadku. Przedstawione stanowisko Pracodawcy powstało w oparciu o dostępne interpretacje indywidualne w tym zakresie oraz informacje uzyskane od pracowników Centrum Obsługi Telefonicznej ZUS. Stanowisko pracowników Centrum Obsługi Telefonicznej ZUS wskazuje dodatkowo, że wartość pakietu medycznego nie stanowi podstawy wymiaru składek ZUS również w przypadku korzystania przez pracowników z urlopów bezpłatnych. Mając powyższe na uwadze Pracodawca zwraca się z prośbą o rozstrzygnięcie czy pakiety medyczne przyznane pracownikom przebywającym na urlopach macierzyńskich/ojcowskich/rodzicielskich, wychowawczych i bezpłatnych należy bądź nie uwzględnić w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko przedsiębiorcy zawarte we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji w części dotyczącej wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wartości pakietów medycznych przyznanych pracownikom w okresie przebywania na urlopie macierzyńskim, ojcowskim, rodzicielskim oraz na urlopie wychowawczym należy uznać za prawidłowe.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Zgodnie natomiast z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 r. Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Nadmienić w tym miejscu należy, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego.

Źródłem istnienia obowiązku ubezpieczeń społecznych jest posiadanie tytułu do objęcia tymi ubezpieczeniami. Ustalenie podstawy wymiaru składek ubezpieczenia społeczne co do zasady możliwe jest więc wyłącznie wówczas gdy dana osoba posiada tytuł do ubezpieczeń lub gdy przychód osiągany przez tę osobę pozostaje w bezpośrednim związku z takim tytułem.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej są pracownikami.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych. Zgodnie zaś z § 1 ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na terenie Rzeczpospolitej Polskiej są osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

Z treści art. 29 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159) wynika, że zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres urlopu rodzicielskiego oraz okres urlopu ojcowskiego.

Zgodnie z art. 18 ust. 5b. ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym, stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy.

Zgodnie z art. 18 ust. 6 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego stanowi kwota tego zasiłku.

Pobieranie zasiłku macierzyńskiego albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego w okresie przebywania na urlopie macierzyńskim, dodatkowym urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowym urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie rodzicielskim oraz urlopie ojcowskim stanowi podobnie jak przebywanie na urlopie wychowawczym odrębny tytuł (niż stosunek pracy) do ubezpieczeń społecznych. Powyższe oznacza, że wartość świadczeń w naturze np. w postaci pakietów medycznych uzyskanych przez pracowników w okresie przebywania przez nich na urlopie macierzyńskim, ojcowskim oraz rodzicielskim, a także na urlopie wychowawczym nie ustanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, ponieważ prawo do tych świadczeń nie przysługuje za okres świadczenia pracy tylko z racji przebywania na ww. urlopach.

Dodatkowo z uwagi na treść przepisów art. 11 oraz art. 12 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, z których wynika, że osoby przebywające na urlopie wychowawczym lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu, wartość świadczeń w naturze nie Sianowi również podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia.

Na marginesie należy podkreślić, iż w trybie wydawania pisemnych interpretacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie posiada kompetencji do prowadzenia postępowania dowodowego czy wyjaśniającego, nie kształtuje prawa, nie ustanawia żadnej normy indywidualnej, lecz przedstawia swój pogląd dotyczący rozumienia treści przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia składek na ubezpieczenia społeczne i jest związany okolicznościami przedstawionymi przez wnioskodawcę we wniosku.

Idąc w ślad za twierdzeniem wyrażonym w Postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 18.04.2011 r. w sprawie o sygn. akt III UK 117/10 należy wskazać, iż zakres i przedmiot sprawy o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa konstytuuje treść wniosku wszczynającego postępowanie, a rolą organu prowadzącego to postępowanie jest ocena stanowiska strony w spornej kwestii, nie zaś przedstawianie poglądów i wykładni przepisów odnoszących się do różnych sytuacji faktycznych. Istotą tego postępowania jest uzyskanie przez stronę wyjaśnienia treści przepisów prawa i ich zastosowania w odniesieniu do indywidualnej sytuacji wskazanej we wniosku. Organ wydający decyzję nie może więc ingerować w stan faktyczny opisany we wniosku, podważać go, uzupełniać czy zmieniać w oparciu o inne źródła lub wiedzę znaną mu z urzędu.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Sądu Okręgowego - Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję łub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.