DI/100000/43/107/2020

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 20l8 r. Prawo przedsiębiorców (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 z późn. zm.) w związku r art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.). Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku (....) siedzibą w (...) z dnia 4 lutego 2020r., złożonym w dniu 12 lutego 2020r. w przedmiocie braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez pełnoletnich uczniów biorących udział w stażach zawodowych.

Dnia 12 lutego 2020 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek złożony przez (...). z siedzibą w (...) o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34. ustawy - Prawo przedsiębiorców. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 9 marca 2020 r. doręczonym dnia 12 marca 2020 r.

Wnioskodawca w treści wniosku wskazał, że jest firmą szkoleniową w rozumieniu art. 6 pkt 5 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1265 z późn. zm.). W ramach wykonywanej działalności gospodarczej realizuje między innymi staże dla uczniów współfinansowane ze środków UE, np. w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020. Staże są organizowane we współpracy ze szkołą policealną a uczniowie odbywający staż (uczniowie pełnoletni) otrzymują stypendium i zwrot kosztów (w tym dojazdy, noclegi, badania, szkolenie).

Staże mają na celu wsparcie na rzecz podnoszenia umiejętności, kompetencji i uzyskiwania kwalifikacji zawodowych oraz przygotowania zawodowego przez uczniów/słuchaczy szkół i placówek prowadzących kształcenie zawodowe. Wnioskodawca dodaje, że zgodnie z Regulaminem Konkursu Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014 - 2020 możliwa jest organizacja staży u pracodawców/organizacji pracodawców lub przedsiębiorców/ organizacji przedsiębiorców, z zastrzeżeniem że:

Staże mają charakter branżowy, są ściśle związane z programem nauczania i są organizowane u pracodawców działających w branży zgodnej -, tym programem. Celem stażu jest nabycie doświadczenia zawodowego i praktycznych umiejętności wykonywania zawodu w naturalnych warunkach pracy.

Staże zawodowe czyli dodatkowa możliwość zdobywania wiedzy i umiejętności przez uczniów szkól zawodowych, mają na celu poprawę jakości i efektywności kształcenia zawodowego realizację zajęć specjalistycznych, doradztwa zawodowo-edukacyjnego oraz wysokiej jakości staży zawodowych we współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym szkoły.

We własnym stanowisku w sprawie Wnioskodawca wskazał, że jego zdaniem uczniowie uczestniczący w stażach nie podlegają składkom na ubezpieczenia społeczne w przypadku osób pełnoletnich.

Dalej Wnioskodawca zaznacza, że składki na ubezpieczenia społeczne opłaca się wyłącznie w przypadku, gdy istnieje tytuł ubezpieczeniowy. W myśl art. 6 ust. 1 pkt 9a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 300 z późn. zm.) - dalej u.s.u.s. - obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia, s:ażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych. Dodatkowo osoby te podlegają składkom na ubezpieczenie wypadkowe (art. 12 u.s.u.s.) i nie podlegają składkom na ubezpieczenie chorobowe (art. 11 u.s.u.s.).

Z powyższego wynika, że uczestnik stażu (a także szkolenia lub przygotowania zawodowego) opłaca składki społeczne, jeżeli:

Wnioskodawca dodaje, że warunek trzeci można uznać za spełniony, gdyż nie dochodzi do skierowania przez PUP. Również drugi warunek jest spełniony - zgodnie z zasadami odbywania stażu uczniowie mają otrzymywać stypendium.

Staże mają na celu lepsze dostosowanie systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy, ułatwianie przechodzenia z etapu kształcenia do etapu zatrudnienia oraz wzmacnianie systemów kształcenia i szkolenia zawodowego i ich jakości, w tym poprzez mechanizmy prognozowania umiejętności, dostosowania programów nauczania oraz tworzenia i rozwoju systemów uczenia się poprzez praktyczną naukę zawodu realizowaną w ścisłej współpracy z pracodawcami. Usługa jest skierowana do uczniów i nauczycieli szkół policealnych i zawodowych, a jej realizacja odbywa się we współpracy ze szkołą. W efekcie należy uznać, że staż ten odbywa się w ramach programu nauczania ucznia, a tym samym nie podlega składkom na ubezpieczenia społeczne.

Wnioskodawca zaznacza, że nauka w szkole zawodowej czy policealnej ma na celu kształcenie uczniów w kierunku określonych zawodów. Zmiana przepisów oświatowych, wprowadzona w związku z przeprowadzoną reformą szkolnictwa kładzie duży nacisk właśnie na kształcenie zawodowe i staże zawodowe mające na celu naukę zawodu. W związku z powyższym, w szkołach ponadpodstawowych prowadzących kształcenie zawodowych ustawodawca przewidział obowiązek praktycznej nauki zawodu. W tym celu, wydane zostały wytyczne Ministra Edukacji Narodowej, zgodnie z którymi dyrektorzy szkół są zobowiązani do nawiązywania współpracy z pracodawcami w zakresie praktycznej nauki zawodu uczniów szkół branżowych i zawodowych.

Wnioskodawca podkreśla, że szkoły zawodowe we własnym zakresie maję bardzo ograniczone możliwości praktycznej nauki zawodu. Dlatego też, szkoły przystępują do programów których celem jest pogłębianie umiejętności zawodowych uczniów. W niniejszym starile faktycznym, dyrektor szkoły wyraził zgodę na realizację staży zawodowych przez uczniów. Dobrany został również kierunek kształcenia odpowiadający kierunkowi kształcenia uczniów. Tak, aby uczniowie podczas odbywania stażu mieli możliwość nabywania umiejętności zawodowych.

Program nauczania jest to sposób realizacji celów kształcenia i treści nauczania ustalonych w podstawie programowej lub innych zadań wspomagających realizacje tych celów. W ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2019 r. poz. 1481 t.j.) w art. 3 pkt 13 с) 3 ustawodawca wyjaśnia pojęcie "program nauczania zawodu". Zgodnie z zawartą tam definicją, przez "program nauczania zawodu" należy rozumieć opis sposobu realizacji celów kształcenia i treści nauczania ustalonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, w formie oczekiwanych efektów kształcenia, uwzględniający wyodrębnienie kwalifikacji w zawodzie.

Dodatkowo, na podstawie art. 120 ust. 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 59 i 949) wydane zostało Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz. U. z 2017 r. poz. 1644). Rozporządzenie określa warunki i tryb organizowania praktycznej nauki zawodu m.in. w warsztatach szkolnych, pracowniach szkolnych, placówkach kształcenia ustawicznego, placówkach kształcenia praktycznego czy u pracodawców. Rozporządzenie stosuje się do uczniów i słuchaczy, publicznych szkół ponadpodstawowych prowadzących kształcenie zawodowe: techników, branżowych szkół I stopnia, branżowych szkół II stopnia i szkól policealnych.

Zatem, obowiązek szkoleń i staży mających na celu przygotowanie zawodowe wynika z przepisów prawa, tym samym musi być objęty programem nauczania szkół. Uzupełniając wniosek pismem z dnia 9 marca 2020 r., doręczonym w dniu 12 marca Wnioskodawca wskazał, że spółka jest podmiotem kierującym w rozumieniu art. 4 pkt 2 lit. za ustawy z dnia 23 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Wnioskodawca jest instytucją szkoleniową w rozumieniu art. 6 pkt 5 ustawy z dnia 20 kwietnia 20O4 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 20l9 r., poz. 1482).

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku, zważył co następuje:

Stanowisko wyrażone przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców uznać należy za prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (art. 34 ust. 2 ustawy). Jednocześnie stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca ZU18 r. - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zaśad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym reguluje ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, wskazując w art. 6 katalog podmiotów, które podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Dla rozstrzygnięcia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym koniecznym jest ustalenie czy dana osoba posiada jeden z tytułów ubezpieczenia określonych tym przepisem. Należy przy tym zaznaczyć, iż wyliczenie zawarte w tym przepisie jest wyczerpujące i ma charakter katalogu zamkniętego.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 9a, art. 12 oraz 13 pkt 9a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoby pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące, obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia nabycia prawa do stypendium do dnia utraty prawa do niego. Przy czym, w myśl art. 9 ust. 6a powołanej ustawy, osoby te podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, jeżeli nie mają innych tytułów powodujących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Ponadto stosownie do art. 16 ust. 9a ww. ustawy, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających stypendium w okresie szkolenia, stażu i przygotowania zawodowego, kierowanych przez podmioty inne niż powiatowe urzędy pracy finansują w całości z własnych środków podmioty kierujące. W świetle art. 4 pkt 2 lit. za - innymi niż powiatowe urzędy pracy podmiotami kierującymi - w stosunku do osób pobierających stypendium w okresie szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego są: -jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne, z wyjątkiem wojewódzkim i powiatowych urzędów pracy,

- Ochotnicze Hufce Pracy,

- agencje zatrudnienia,

- instytucje szkoleniowe,

- instytucje dialogu społecznego,

- instytucje partnerstwa lokalnego,

- organizacje pozarządowe działające na rzecz rozwoju zasobów ludzkich i przeciwdziałania bezrobociu,

- jednostki naukowe,

- organizacje pracodawców,

- związki zawodowe,

- ośrodki doradztwa rolniczego,

- ośrodki poradnictwa zawodowego i psychologicznego,

- korzystające z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych na podstawie umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Panie Rozwoju (Dz. U. z 2014 r. poz. 1448 i 1856, z 2015 r. poz. 1240, z 2016 r. poz. 1948 oraz z 2017 r. poz. 1566) albo ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2017 r. poz. 1376 i 1475).

Podkreślić należy, że wyliczenie zawarte w art. 4 pkt 2 lit. za ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest wyczerpujące i ma charakter katalogu zamkniętego.

W tym miejscu należy podkreślić, iż zgodnie z art. 6 ust. 4b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych uczniowie szkół ponadpodstawowych lub studenci do ukończenia 26 lat, którzy pobierają stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostali skierowani przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych, nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, pod warunkiem że stypendium pobierane jest w związku z realizacją takiego szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, których obowiązek odbycia wynika z programu nauczania.

Brak jest również przesłanek do objęcia ubezpieczeniami społecznymi uczniów szkół i placówek zawodowych (z wyłączeniem szkół dla dorosłych i szkół policealnych), którzy są uczestnikami staży organizowanych w ramach programów finansowanych ze środków europejskich i krajowych. Nie ma przy tym znaczenia, czy obowiązek odbycia tego szkolenia bądź stażu wynika z programu nauczania.

Dodatkowo ubezpieczeniami społecznymi nie są również objęci uczniowie (słuchacze) szkół dla dorosłych i szkół policealnych, jeśli stypendium pobierane jest w związku z realizacją szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, których obowiązek odbycia wynika z programu nauczania. Jeśli odbycie stażu, szkolenia lub przygotowania zawodowego dorosłych nie wynika z programu nauczania - uczniowie szkół dla dorosłych i szkół policealnych będą objęci obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi. Biorąc pod uwagę powyższe, brak jest przesłanek do obejmowania ubezpieczeniami społecznymi osób pełnoletnich, ale uczących się w szkole na warunkach i w stanie faktycznym opisanym przez Wnioskodawcę.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiące od dnia doręczenia decyzji.