DI/100000/43/103/2016 - Możliwość wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wartości świadczeń przyznanych w ramach programu outplacement przeznaczonego dla zwalnianych pracowników.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 33 października 1998 i. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku z dnia 8 stycznia 2016 r. złożonym w dniu 25 stycznia 2016 r. uzupełnionym dnia 29 lutego 2016 r. przez (...) w sprawie wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wartości świadczeń przyznanych w ramach programu outplacement przeznaczonego dla zwalnianych pracowników.

W dniu 25 stycznia 2016 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek (...) z dnia 8 stycznia 2016 r. o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 19 lutego 2016 r. doręczonym dnia 29 lutego 2016 r.

Wnioskodawca wskazał, iż na skutek zmiany strategii zamierza wygaszać jeden z obszarów swojej działalności i w związku z tym przeprowadzić sukcesywną redukcję zatrudnienia i w okresie (...) lat zwolnić wszystkich pracowników, tj. (...) osoby, jednakże nie będą to zwolnienia grupowe. Zwolnienia będą przeprowadzane w Spółce w ten sposób, że stosunek pracy z jedną z osób został rozwiązany w miesiącu (...), z jedną osobą zostanie rozwiązany w miesiącu (...), a z pozostałymi zostanie rozwiązany w kolejnych latach.

W związku z przeprowadzonymi przez Spółkę zwolnieniami, zamierza ona dobrowolnie realizować program outplacement dla zwalnianych pracowników, wobec czego zawarła ona z podmiotem zewnętrznym (Zleceniobiorcą) umowę, której przedmiotem jest wykonanie przez Zleceniobiorcę usługi doradczo-szkoleniowej, zwanej dalej Programem ("Program"). Niniejsza usługa polega na wsparciu pracowników wskazanych przez Zleceniodawcę w podwyższaniu kompetencji zawodowych i poszukiwaniu pracy, jest to tzw. program outplacement dla zwalnianych przez Spółkę pracowników. W ramach ww. usługi Zleceniobiorca realizować będzie (...). Na ww. Program składać się będzie szereg działań, których celem jest pomoc w podjęciu nowej pracy lub innej aktywności zawodowej przez zwalnianych pracowników, m.in. sesje indywidualne z (...), dostęp do warsztatów i pracy zespołowej, dostęp do grup projektowych (...), dostęp do (...), doraźne konsultacje mailowe lub telefoniczne w trakcie trwania programu, materiały (w tym podręcznik kontynuacji kariery i (...) miesięczny (...)), konsultacje prawne.

Udział w programie outplacement jest dla pracowników dobrowolny oraz nieodpłatny.

Zamiarem Spółki jest zrealizowanie Programu outplacementu w okresach wypowiedzenia przysługujących pracownikom stosownie do przepisów Kodeksu pracy. Spółka nie może jednak wykluczyć, że w stosunku do niektórych pracowników całość programu albo niektóre ich etapy będą realizowane już po rozwiązaniu z pracownikiem umowy o pracę.

Wnioskodawca powziął wątpliwości czy wartość świadczeń przyznanych w ramach programu outplacementu realizowanego przez pracodawcę dobrowolnie (zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym) powinna stanowić podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne.

We własnym stanowisku w sprawie wnioskodawca wskazał, iż zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 29 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm., dalej: "rozporządzenie") podstawy wymiaru składek nie stanowi wartość świadczeń przyznanych przez pracodawcę zgodnie z odrębnymi przepisami na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika, z wyłączeniem wynagrodzeń otrzymywanych za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z części dnia pracy, przysługujących pracownikom podejmującym naukę lub podnoszącym kwalifikacje zawodowe w formach pozaszkolnych.

Jak podkreśla wnioskodawca Outplacement to system łagodnych zwolnień, powiązanych z programem wsparcia dla pracowników poprzez poradnictwo zawodowe i psychologiczne, szkolenia, a także pomoc w znalezieniu nowej pracy. W polskich realiach outplacement jest często utożsamiany z instytucją zwolnień monitorowanych, o których mowa w art. 70 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Powyższe rozumienie tej instytucji stanowi jednak istotne zawężanie jego rzeczywistego charakteru i zakresu wykorzystania. Faktycznie bowiem zakres usług składających się na outplacement zbieżny jest z zakresem usług rynku pracy, wskazanych w art. 35 ust. 1 tej ustawy, zgodnie z którym usługi rynku pracy stanowią;

- pośrednictwo pracy,

- poradnictwo zawodowe,

- organizacja szkoleń.

Szczegółowy zakres poszczególnych usług rynku pracy zawierają art. 36 i nast. ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Skutki zaś programu outplacement (niezależnie d tego czy jest realizowany przez pracodawcę obligatoryjnie czy fakultatywnie) po stronie pracowników zgodne są z celami wynikającymi z ww. ustawy (łagodzeniem skutków bezrobocia oraz aktywizacją zawodową) niezależnie od tego, jak wielu pracowników podlega zwolnieniom.

Wnioskodawca podkreśla, iż art. 70 ww. ustawy określa natomiast jedynie przypadki, w których zapewnienie usług rynku pracy w postaci programu jest obowiązkiem pracodawcy. Przepisy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy są zaś bardzo elastyczne i skupiają się na zapewnieniu wsparcia w poszukiwaniu pracy osobom zwolnionym. Nie stoją też one w ocenie Spółki na przeszkodzie zagwarantowaniu przez pracodawcę analogicznych świadczeń w szerszym zakresie, w szczególności w przypadku zwolnień mniejszej liczby pracowników we wskazanych w ustawie okresach. Wnioskodawca zaznacza też, że z punktu widzenia charakteru przysporzenia po stronie pracowników - elementu kluczowego jest fakt, że świadczenia te są zbieżne z otrzymywanymi przez pracowników w przypadku prowadzenia przez pracodawcę zwolnień monitorowanych.

Wnioskodawca podkreśla, iż świadczenia uzyskane w ramach outplacementu jako świadczenia przyznane zgodnie z odrębnymi przepisami, tj. zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, są traktowane przez organy podatkowe jako podlegające zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 90 lub pkt 118 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (zob. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 14 sierpnia 2014 r., nr ILPB2/415-612/14-2/AJ).

Mając na uwadze powyższe, świadczenia uzyskane przez pracownika w ramach programu outplacement jako świadczenia przyznane zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika w ocenie Wnioskodawcy nie będą stanowić podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne.

W piśmie z dnia 19 lutego 2016 r. stanowiącym uzupełnienie do wniosku przedsiębiorca wskazał, iż w jego ocenie wartość świadczeń w ramach programu outplacement, o którym traktuje wniosek, zostanie przyznana na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika zgodnie z odrębnymi przepisami - tj. zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, a nie zaś zgodnie z art. 103¹-103⁶ Kodeksu pracy.

Ponadto, w ocenie wnioskodawcy wartość świadczeń w ramach programu outplacement stanowić będzie przychód pracownika ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych zarówno dla pracowników, jak i byłych pracowników, jednakże wartość świadczeń uzyskanych przez pracowników lub byłych pracowników z programu outplacement podlegać będzie zwolnieniu z opodatkowania. Podstawę jego zastosowania, w zależności od statusu osoby otrzymującej świadczenie (tj. pracownik lub były pracownik), stanowi art. 21 ust. 1 pkt 90 lub pkt 118 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z pierwszego z powołanych przepisów wynika, że wolna od podatku jest wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, z wyjątkiem wynagrodzeń otrzymywanych za czas zwolnienia całości lub części dnia pracy oraz za czas urlopu szkoleniowego. W tym przypadku odrębnymi przepisami są postanowienia ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W konsekwencji tego typu świadczenia przyznane w ramach outplacementu przewidzianego w ww. ustawie korzystają z przedmiotowego zwolnienia na zasadach określonych w tym przepisie. Z kolei, gdy świadczenie zostaje przyznane byłym już pracownikom do 6 miesięcy po rozwiązaniu stosunku pracy, w opinii organów podatkowych jego wartość będzie objęta zwolnieniem od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 118 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ten z kolei przepis zwalnia w ocenie wnioskodawcy od podatku wartość nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych oraz wartość świadczeń rzeczowych z tytułu m.in. szkoleń i przygotowania zawodowego dorosłych otrzymanych na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Wobec powyższego w ocenie wnioskodawcy świadczenia uzyskane w ramach outplacementu stanowić będą przychód pracownika ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych zarówno dla pracowników, jak i byłych pracowników, jednakże jako świadczenia przyznane zgodnie z odrębnymi przepisami, tj. zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, podlegają zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w przypadku, gdy są realizowane po rozwiązaniu stosunku pracy - podlegają zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 118 ww. ustawy niezależnie od tego, czy dla pracodawcy ich zapewnienie jest obowiązkowe, czy też dobrowolne. Wnioskodawca wskazał przy tym na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 14 sierpnia 2014 r., nr ILPB2/415-612/14-2/AJ, w której stwierdzono, że do odrębnych przepisów, o których mowa w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych niewątpliwie można zaliczyć regulacje ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 674 z późn. zm.). Dlatego też, świadczenia na podnoszenie kwalifikacji zawodowych przyznane przez pracodawcę w ramach przedmiotowych Programów zwalnianym pracownikom będą korzystać z powyższego zwolnienia od podatku, na zasadach określonych w tym przepisie.

Mając na uwadze treść wniosku, jak również obowiązujące w tym przedmiocie przepisy prawa Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Wprowadzony artykułem 7 ustawy z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz. U. z 2012 r. poz. 1342) art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, iż Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Stanowisko wyrażone przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej uznać należy za nieprawidłowe.

Nadmienić w tym miejscu należy, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego. Zakład mocą niniejszej decyzji nie rozstrzyga również o charakterze prawnym świadczeń przyznanych w ramach programu outplacement, dlatego też oświadczenie wnioskodawcy, iż wartość świadczeń przyznanych w ramach tego programu zostanie przyznana na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika zgodnie z przepisami ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Zakład przyjmuje jako prawdziwe twierdzenie w opisie zdarzenia przyszłego. Zakład mocą niniejszej decyzji nie dokonuje również kwalifikacji podatkowej wartości danego świadczenia jako świadczenia stanowiącego lub niestanowiącego przychodu pracowników z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, przyjmując jako prawdziwe twierdzenia w tym zakresie w opisie zdarzenia przyszłego.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności; wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Zgodnie z brzmieniem § 2 ust. 1 pkt 29 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 2236) podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie stanowi wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika, z wyłączeniem wynagrodzeń otrzymywanych za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z części dnia pracy, przysługujących pracownikom podejmującym naukę lub podnoszącym kwalifikacje zawodowe w formach pozaszkolnych.

Kwestie związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych lub wykształcenia ogólnego pracownika są uregulowane przepisami art. 103¹-103⁶ Kodeksu pracy i przywołany wyżej przepis rozporządzenia znajduje wyłącznie zastosowanie do wartości świadczeń przeznaczonych na cele tam określone, a które zostały przyznane mocą wskazanych przepisów Kodeksu pracy.

Z pisma z dnia 19 lutego 2016 r. stanowiącego uzupełnienie do wniosku wynika, iż wartość świadczeń w ramach programu outplacement, o którym traktuje wniosek zostanie przyznana na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika zgodnie z przepisami ustawy o promocji zatrudniania i instytucjach rynku pracy, nie zaś zgodnie z art. 103³ kodeksu pracy.

Podkreślenia wymaga jednak fakt, iż ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r., o promocji zatrudniania i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 149 z późn. zm.) dotyczy zadań państwa w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej. Ustawa ta określa m.in. zasady udzielania pomocy bezrobotnym i poszukującym pracy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia oraz pracodawcom w pozyskaniu pracowników o poszukiwanych kwalifikacjach zawodowych.

Podkreślenia wymaga, iż czym innym jest zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności, która wpłynie na podniesienie kwalifikacji zawodowych pracowników niezbędnych do wykonywania obowiązków w pracy, a czym innym jest lip. organizowanie szkoleń dla osób bezrobotnych lub poszukujących pracy.

W tym miejscu należy podkreślić, iż zgodnie z art. 103³ Kodeksu pracy pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe świadczenia, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie. Jednocześnie art. 103¹ ust. 1 Kodeksu pracy stanowi, iż przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą.

Zatem, w sytuacji, gdzie pracodawca zwalnianym pracownikom przyznaje świadczenia w ramach programu outplacement, na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika zgodnie z przepisami ustawy o promocji zatrudniania i instytucjach rynku pracy, zastosowania nie znajdzie § 2 ust. 1 pkt 29 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

W konkluzji wobec oświadczenia wnioskodawcy, iż wartość świadczeń, o którym stanowi wniosek przyznana zostanie zgodnie z przepisami ustawy o promocji zatrudniania i instytucjach rynku pracy, nie zaś zgodnie z art. 103³ kodeksu pracy, i świadczenia te będą stanowiły przychód zarówno dla pracowników, jak i byłych pracowników ze stosunku pracy, stanowisko wnioskodawcy, iż świadczenia, o których stanowi wniosek należy wyłączyć z podstawy wymiary składek na ubezpieczenia społeczne uznać należy za nieprawidłowe.

Należy zaznaczyć, iż wobec treści ww. art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń społecznych nie odnosi się do poruszonej przez wnioskodawcę problematyki podatkowej wskazując, iż rozstrzygnięcia w tym zakresie podejmują wyłącznie organy podatkowe.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r., o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r., o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Wydziału Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.