DI/100000/43/1019/2022 - Możliwość wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji wypłacanego byłym Członkom Zarządu po ustaniu umowy o świadczenie usług zarządzania

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2021 r., poz. 162 z późn. zm.), w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku złożonym dnia 8 września 2022 r. w sprawie wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji wypłacanego byłym Członkom Zarządu po ustaniu umowy o świadczenie usług zarządzania.

Dnia 8 września 2022 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek złożony przez (...) o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 29 września 2022 r., doręczonym w dniu 5 października 2022 r.

Wnioskodawca wskazał, że w dniu 28 marca 2018 r. została zawarta umowa pomiędzy Spółką a Członkiem Zarządu, której przedmiotem było świadczenie usług w zakresie zarządzania. Przedmiotowa umowa o świadczenie usług zarządzania (umowa nienazwana, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia), zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, określała wysokość wynagrodzenia stałego i zmiennego, kwestie odpraw i odszkodowań, które zarządzający może otrzymać po rozwiązaniu lub wypowiedzeniu umowy o świadczenie usług zarządzania. W umowie zostały również określone warunki wypłaty odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu umowy. Umowa podlegała składkom społecznym i zdrowotnym zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

W dniu 31 marca 2022 r. upłyną) okres kadencji (pełnienia funkcji Członka Zarządu) i umowa uległa rozwiązaniu. Zgodnie z zapisami umowy o świadczenie usług zarządzania Członek Zarządu po rozwiązaniu umowy, w okresie 6 miesięcy od dnia ustania pełnienia przez niego funkcji, nie będzie prowadzi) działalności konkurencyjnej wobec Spółki lub podmiotów zależnych od Spółki (zakaz konkurencji po ustaniu funkcji). Z tytułu przestrzegania zakazu konkurencji, byłemu Członkowi Zarządu przysługuje odszkodowanie w łącznej wysokości obliczonej jako 6-krotność miesięcznego wynagrodzenia stałego. Odszkodowanie jest płatne w 6 miesięcznych ratach do 10-go dnia następnego miesiąca.

Spółka do dnia wystąpienia z niniejszym wnioskiem wypłaciła dotychczas 4 raty odszkodowania za okres od kwietnia do lipca 2022 r. Dotychczas wypłacone przez Spółkę raty odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji stanowiły podstawę obliczenia składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz zostały wykazane w deklaracji rozliczeniowej ZUS.

W związku ze zbliżającym się terminem zapłaty kolejnej raty odszkodowania, Spółka powzięła znaczne wątpliwości czy przychód z wypłaty odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu pełnienia funkcji nie powinien zostać wyłączony z podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych ZUS.

Zdaniem Spółki, w przedstawionym stanie faktycznym zachodzi konieczność zgłoszenia korekty dotychczasowych deklaracji zgłoszeniowych do właściwego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w zakresie świadczeń pieniężnych wypłaconych byłemu Członkowi Zarządu z tytułu zakazu konkurencji w okresie od kwietnia do lipca 2022 r. z uwagi na fakt, że odszkodowanie wypłacane jest Członkowi Zarządu na podstawie umowy o świadczenie usług zarządzania zawartej zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami.

Spółka dokonując oceny dotychczasowego stanu faktycznego miała na uwadze m.in. § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (zmienionego rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lipca 2010 r.) Zgodnie z tym przepisem z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączone są odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 1012 Kodeksu pracy. Z uwagi na fakt, iż zakaz konkurencji został uregulowany w Kodeksie pracy (art. 101¹-101⁴) to powołane przepisy nie znajdą zastosowania do umów cywilnoprawnych podlegających rządom Kodeksu cywilnego, czy też innych umów o świadczenie usług.

W związku z faktem, iż ustawodawca w § 2 ust. 1 pkt 4 ww. rozporządzenia wyłącza z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wartość jedynie tych odszkodowań wypłaconych po ustaniu stosunku pracy, które zawarte zostały na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101² Kodeksu pracy. Spółka pozostawała w przekonaniu, że nie byto podstaw do rozciągnięcia zastosowania tego wyłączenia na umowy o zarządzanie spółką.

Obecnie jednak zdaniem Spółki kluczowym jest jednak fakt, że odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji wypłacane jest członkowi zarządu na podstawie umowy o świadczenie usług zarządzania zawartej zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami. Ma to o tyle istotne znaczenie, że zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy z członkiem organu zarządzającego spółka zawiera umowę o świadczenie usług zarządzania na czas pełnienia funkcji, z obowiązkiem świadczenia osobistego takiego członka, bez względu na to, czy działa on w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej. Zapisy dotyczące odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu stosunku będącego podstawą pełnienia funkcji zawarte są w art. S ust. 1 ustawy o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami. Natomiast z treści art. 8 ust. 2 ww. ustawy wynika, że w sprawach określonych w ust. 1, przepisy art. 1011-1014 Kodeksu pracy stosuje się odpowiednio. Z powyższych przepisów wynika, że kwestia odszkodowań z tytułu zakazu konkurencji w odniesieniu do osób świadczących usługi zarządzania w oparciu o ustawę o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami została uregulowana w szczególny sposób dla tej grupy osób, tj. poprzez odesłanie do przepisów Kodeksu pracy regulujących zakaz konkurencji. W związku z powyższym wartość odszkodowania wypłaconego z tytułu zawartej urnowy o zakazie konkurencji dla osób, zatrudnionych na podstawie umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy ustawy o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Tym samym zdaniem Spółki zachodzi konieczność skorygowania deklaracji rozliczeniowych ZUS dotyczących odszkodowania wypłaconego dotychczas przez Spółkę byłemu Członkowi Zarządu za okres od kwietnia 2022 r. do lipca 2022 r.

Uzupełniając wniosek pismem z dnia 29 września 2022 r., doręczonym w dniu 5 października 2022 r. Wnioskodawca wskazał, że odszkodowanie wypłacone członkom zarządu z tytułu zakazu konkurencji, po ustaniu funkcji w zarządzie, z którymi została rozwiązana umowa o świadczenie usług zarządzania, należy zaliczyć do przychodu ze źródeł z działalności wykonywanej osobiście w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1997 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm.).

Jednocześnie Wnioskodawca wskazał, że nie jest zainteresowany uzyskaniem interpretacji indywidualnej także co do zagadnienia dotyczącego skorygowania dokumentów rozliczeniowych.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku, zważył co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (art. 34 ust. 2 ustawy).

Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Podkreślenia wymaga jednak fakt, iż zgodnie ze wskazaniami judykatury wydając interpretację organ nie ustanawia żadnej normy indywidualnej, lecz jedynie przedstawia swój pogląd dotyczący rozumienia treści przepisów prawa, z których wynika obowiązek świadczenia składek na ubezpieczenia społeczne i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do określonej sprawy indywidualnej, której zakres przedmiotowy jest zakreślony stanem faktycznym lub zdarzeniem przyszłym przedstawionym przez pytającego we wniosku. Pełną wiedzę o stanie faktycznym lub zdarzeniu przyszłym organ czerpie wyłącznie z wniosku uprawnionego podmiotu nie posiadając kompetencji do jego weryfikowania w oparciu o posiadane informacje czy gromadzony materiał dowodowy. W toku tego postępowania organ nie pełni roli kontrolnej, nie dokonuje oceny zachowania lub zaniechania przedsiębiorcy pod kątem jego prawidłowości. Celem interpretacji jest umożliwienie przedsiębiorcy uzyskania informacji w przedmiocie obowiązków więżących się z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne i uchronienie w ten sposób takiego przedsiębiorcy przed ryzykiem błędnego zastosowania przez niego danego przepisu.

Jednoznacznie ujęty zakres przedmiotowy wniosków o wydanie interpretacji indywidualnej uniemożliwia Zakładowi dokonanie kwalifikacji podatkowej określonego świadczenia. Dlatego też, Zakład poprzestaje na informacji przedsiębiorcy odnośnie tego, iż odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji wypłacane byłemu Członkowi Zarządu należy zaliczyć do przychodu ze źródeł z działalności wykonywanej osobiście w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stanowisko wyrażone przez Wnioskodawcę we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców uznać należy za prawidłowe.

Ł

Zgodnie z art. 18 ust. 1 w zw. z art. 18 ust. 3 oraz art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób wykonujących swą pracę w oparciu o umowę o świadczenie usług, do której zastosowanie znajdują przepisy kodeksu cywilnego odnośnie umowy zlecenia (w tym w oparciu o umowy o zarządzenie) stanowi przychód z tytułu tej umowy, jeżeli w umowie zlecenia określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

W myśl § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1S grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1949 z późn. zm.) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Przychodami na gruncie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych są zaś, zgodnie z brzmieniem art. 4 pkt 9, przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy oraz przychody z działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące do składu rad nadzorczych, niezależnie od sposobu ich powoływania.

Z dniem 1 sierpnia 2010 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lipca 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 12, poz. 860). Według brzmienia § 5 ust. 2 pkt 2 cytowanego rozporządzenia przepisy paragrafów 2-4 tego rozporządzenia stosuje się odpowiednio przy ustaleniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Powyższe oznacza, iż zastosowanie wyłączeń przewidzianych w tym rozporządzeniu w odniesieniu do umów zlecenia lub innych umów o świadczenie usług uzależnione jest od ich charakteru oraz dopuszczalności zawarcia poszczególnych instytucji w tego typu umowach. Nie każde więc wyłączenie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne I rentowe przewidziane dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę znajdzie zastosowanie do umów zlecenia lub Innych umów o świadczenie usług.

Należy przy tym mieć na względzie, iż przepisy wyżej wskazanego rozporządzenia należy interpretować ściśle z uwagi na fakt, iż regulacja ta ma charakter wyjątku od zasady ogólnej wyrażonej w art. 18 ust. 1 w zw. z ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Nie każde więc wyłączenie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe znajdzie zastosowanie do umów zlecenia/umów o świadczenie usług (w tym w odniesieniu do umowy o zarządzanie spółką).

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 4 wyżej cytowanego rozporządzenia, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączone są odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101² Kodeksu pracy.

Z uwagi na fakt, iż zakaz konkurencji został uregulowany w Kodeksie pracy (art. 101¹-101⁴) to powołane przepisy nie znajdą zastosowania do umów cywilnoprawnych podlegających rządom Kodeksu cywilnego, czy też innych umów o świadczenie usług.

W związku z faktem, iż ustawodawca w § 2 ust. 1 pkt 4 przywołanego wyżej rozporządzenia wyłącza z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wartość jedynie tych odszkodowań wypłaconych po ustaniu stosunku pracy, które zawarte zostały na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101² Kodeksu pracy brak jest podstaw do rozciągnięcia zastosowania tego wyłączenia na umowy o zarządzanie spółką.

Jednak co istotne, w niniejszej sprawie odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji zostało ustalone i wypłacone na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (Dz. U. z 2020 r. poz. 1907).

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy z członkiem organu zarządzającego spółka zawiera umowę o świadczenie usług zarządzania na czas pełnienia funkcji. Zapisy dotyczące odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu stosunku będącego podstawą pełnienia funkcji zawarte są w art. 8 ust. 1 powyższej ustawy. Natomiast z treści art. 8 ust. 2 ww. ustawy wynika, że w sprawach określonych w ust. 1, przepisy art. 101¹ - 101⁴ Kodeksu pracy stosuje się odpowiednio.

Z powyższych przepisów wynika, że kwestia odszkodowań z tytułu zakazu konkurencji w odniesieniu do osób świadczących usługi zarządzania w oparciu o ustawę z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, została uregulowana w szczególny sposób dla tej grupy osób, tj. poprzez odesłanie do przepisów Kodeksu pracy regulujących zakaz konkurencji.

W związku z powyższym należy przyjąć, że wartość odszkodowania wypłaconego z tytułu zawartej umowy o zakazie konkurencji dla osób, zatrudnionych na podstawie umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy ustawy o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.

Zgodnie natomiast z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1285 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne I rentowe. Tym samym powyższe będzie miało zastosowanie również do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy opisu stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego wniosku przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgadnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.