DI/100000/43/1018/2018 - Możliwość nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika wartości odprawy wypłacanej z tytułu rozwiązania umowy o pracę.

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 r. poz. 646 z późn. zm.), w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1778 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku (...) złożonym w dniu 4 września 2018 r. w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika wartości odprawy wypłacanej z tytułu rozwiązania umowy o pracę.

W dniu 4 września 2018 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 3 października 2018 r. doręczonym dna 4 października 2018 r.

Wnioskodawca wskazał, że w dniu 31 sierpnia 2018 r. pracodawca zawarł porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę z pracownikiem powracającym do pracy po wykorzystaniu urlopu wychowawczego Ponieważ stanowisko dotychczas zajmowane przez pracownika zostało zlikwidowane przez pracodawcę odpowiednią uchwałą zarządu, pracodawca i pracownik uzgodnili rozwiązanie umowy o pracę zawartej w dniu 30 września 2018 r. z przyczyn niedotyczących pracownika w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Umowa o pracę uległa rozwiązaniu z dniem 31 sierpnia 2018 r. We wskazanym wyżej porozumieniu o rozwiązaniu umowy o pracę, kierując się długim stażem pracy pracownika oraz jego zaangażowaniem i wysoką jakością świadczonej przez niego pracy, w związku z ustaniem stosunku pracy pracodawca przyznał pracownikowi dobrowolna odprawę w wysokości 2-miesięcznego wynagrodzenia brutto, a pracownik wyraził zgodę na tę odprawę. Odprawa ma być zapłacona jednorazowo w całości w terminie uzgodnionym w porozumieniu. W związku z przyznaniem dobrowolnej odprawy pojawiła się wątpliwość czy odprawa ta jest podstawą do wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i zdrowotne. Wnioskodawca zwraca się z prośbą o wydanie interpretacji czy dobrowolna odprawa pieniężna przyznana pracownikowi w porozumieniu o rozwiązywaniu umowy o pracę w związku z ustaniem stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika jest podstawą do wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i zdrowotne.

Wnioskodawca prezentuje stanowisko, że dodatkowa odprawa przyznana pracownikowi w porozumieniu o rozwiązaniu umowy o pracę nie podlega składkom na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i zdrowotne. Możliwość przyznania w indywidualnym porozumieniu z pracownikiem odprawy dobrowolnej w związku z ustaniem zatrudnienia wynika z zasady swobody umów stosowanej z poszanowaniem zasad prawa pracy (art. 300 kodeksu pracy), zasady, iż postanowienia umów o pracę oraz innych aktów kształtujących stosunek pracy nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy (art. 18 § 1 kodeksu pracy) przyznanie dodatkowej odprawy nie narusza powyższej zasady i jest postanowieniem korzystnym dla pracownika oraz faktu, iż porozumienie indywidualne jest czynnością kształtującą treść umowy o pracę - w przypadku przedmiotowego porozumienia z dnia 31 sierpnia 2018 r. - w zakresie dodatkowych uprawnień pracownika na wypadek ustania zatrudnienia. Zdaniem wnioskodawcy odprawa przyznana pracownikowi w przedmiotowym porozumieniu korzysta z wyłączenia ze składek ubezpieczeniowych na podstawie § 2 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18. 12. 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych odprawy, odszkodowania i rekompensaty. wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Warunek ten, zdaniem wnioskodawcy, został spełniony, świadczenia wskazane w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia nie podlegają składkom na ubezpieczenia społeczne oraz składce na ubezpieczenie zdrowotne niezależnie od ich wysokości. Nie ma również znaczenia, w opinii przedsiębiorcy, czy dodatkowa odprawa, jaką pracodawca zamierza wypłacić zwalnianym pracownikom, przysługuje tym osobom na podstawie przepisów prawa pracy, czy tez jest wypłacana z inicjatywy pracodawcy. Spełniony jest również wymóg ścisłej więzi pomiędzy rozwiązaniem stosunku pracy, a wypłatą odprawy, ponieważ dobrowolna odprawa została przyznana pracownikowi wyłącznie z powodu rozwiązania umowy o pracę.

Uzupełniając wniosek pismem z dnia 3 października 2018 r. doręczonym dnia 4 października 2018 r. wnioskodawca oświadczył, że w związku z pismem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku z dnia 25 września 2018 r., doręczonym w dniu 1 października 2018 r., w sprawie uzupełnienia wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, przekazuje odpowiedź na pytania zadane w ww. piśmie:

1. Czy odprawa, o której mowa we wniosku będzie stanowić przychód w rozumieniu ustawy z dnia 26.0711991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych osiągany przez pracownika u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Tak. Z uwagi na zasadę powszechności opodatkowania oraz brak przepisów wyłączających tę odprawę z opodatkowania lub przewidujących zaniechanie poboru podatku, odprawa, jaką płatnik wypłaci będzie stanowić przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osiągany przez pracownika u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

2. Czy odprawa, jaką płatnik wypłaci na podstawie zawartego porozumienia kwalifikuje się do zaliczenia do odpraw wypłacanych z tytułu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Tak Odprawa, jaką płatnik wypłaci na podstawie zawartego porozumienia kwalifikuje się do zaliczenia do odpraw wypłacanych z tytułu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy.

Odprawa zostanie wypłacona wyłącznie z tego powodu, iż strony uzgodniły rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem w trybie porozumienia stron.

Wnioskodawca zauważa dalej, że ustawodawca nie uregulował kwestii związanych z warunkami, wysokością kwot i formą wypłaty tego rodzaju odpraw. W szczególności, zarówno kodeks pracy, jak i ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników milczą na ten temat. W związku z tym, wnioskodawca nie może wskazać przepisu dotyczącego tego rodzaju odpraw. Wobec powyższego, przyznanie przedmiotowej odprawy nie wymagało podstaw prawnych, a pracodawca mógł dowolnie kształtować jej warunki i wysokość. W przedmiotowej sprawie pracodawca podjął decyzję o warunkach, na jakich możliwe było rozwiązanie stosunku pracy, następnie strony uzgodniły te warunki i ostatecznie pracownik dobrowolnie wyraził zgodę na rozwiązanie stosunku pracy.

Wnioskodawca wskazuje, że z całą pewnością można zatem stwierdzić, że przedmiotowa odprawa kwalifikuje się do odpraw wypłacanych z tytułu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy.

Wnioskodawca podsumowuje, że jego zdaniem, odprawa, która ma być wypłacona na podstawie zawartego porozumienia jest świadczeniem pieniężnym wypłacanym pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę i wobec tego jest zwolniona z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Taka wykładnia jest również prezentowana na portalach internetowych, np. infor.pl.

Mając na uwadze treść wniosku, jak również obowiązujące w tym przedmiocie przepisy prawa Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje.

Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych I Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Stanowisko wyrażone przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców uznać należy za prawidłowe. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaznacza jednak, że nie dokonuje kwalifikacji odprawy, o której mowa we wniosku, jako świadczenia wypłacanego z tytułu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, uznając, oświadczenie wnioskodawcy w tym zakresie za element opisu zdarzenia przyszłego.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1949), jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników nie stanowią zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Powyższe wyłączenie określonych należności, jako niestanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zostało skonstruowane w sposób ogólny, bez wskazywania konkretnych przepisów prawa pracy, przyznających określone prawo do takich świadczeń. Jedynie przykładowo wymieniono, że chodzi o odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę, rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu wypowiedzenia, czy wreszcie niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. W związku z powyższym przyjmuje się, że katalog świadczeń wyłączonych z podstawy wymiaru składek zawartych w komentowanym przepisie ma charakter otwarty, a powyższe wyłączenie nie dotyczy tylko odpraw czy odszkodowań przysługujących na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących, ale również wynikających z porozumień negocjowanych ze związkami zawodowymi na poziomie zakładu pracy lub indywidualnych porozumień zawieranych ze zwalnianymi pracownikami w ramach obowiązującej zasady swobody umów, która to zasada w prawie pracy oznacza dopuszczalność regulowania w umowie wszystkich innych spraw, jeśli nie pogarsza to sytuacji pracownika w porównaniu z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.

Przywołany przepis § 2 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia znajduje zastosowanie jedynie w przypadku, gdy wyplata odprawy/odszkodowania pozostaje w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy.

Jedyną przyczyną wypłaty przez pracodawcę świadczenia, winno być ustanie zatrudnienia. Oznacza to, iż tego typu świadczenie nie może być wypłacane przez pracodawcę w Innych okolicznościach, niż pozostających w ścisłym związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Fakt, iż wypłata świadczenia następuje na podstawie np. porozumienia między pracodawcą a pracownikiem nie wyklucza zastosowania wyłączenia przewidzianego w § 2 ust. 1 pkt 3 cytowanego rozporządzenia.

W niniejszej sprawie zasadnicze znaczenie należy przypisać oświadczeniu wnioskodawcy, że odprawa, o której mowa we wniosku stanowi przychód pracownika ze stosunku pracy oraz że kwalifikuje się ona do zaliczenia do odpraw wypłacanych z tytułu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Odprawa zostanie wypłacona wyłącznie z tego powodu, iż strony uzgodniły rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem w trybie porozumienia stron.

Podsumowując, odprawa wypłacana z tytułu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia, będzie korzystać z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, istotnym jest bowiem, że pozostaje w bezpośrednim związku z rozwiązaniem stosunku pracy i ma charakter kompensacyjny, jednocześnie z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych j.t.). Dz.U. z 2018 r., poz. 1510 z późn. zm.) wynika, iż do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób. Tym samym powyższe wyłączenie, przewidziane w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będzie miało zastosowanie również do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreśla, że wydając niniejszą interpretację nie posiada uprawnienia do weryfikowania opisanych przez wnioskodawcę zdarzeń przyszłych i oceniania działań, które zamierza podjąć wnioskodawca pod kątem ich zgodności z prawem, lecz dokonuje oceny jedynie stanowiska wnioskodawcy - przyjętego przez wnioskodawcę rozumienia treści § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odwołanie do właściwego Wydziału Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.