DI/100000/43/1/2023 - Ustalenie tytułu podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od wypłacanego w oparciu o art. 176 k.s.h. wspólnikowi spółki wynagrodzenia

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221), w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 z późn. zm.). Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy (...) z dnia 19 grudnia 2022 r. doręczonego dnia 2 stycznia 2023 r. w przedmiocie braku tytułu podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od wypłacanego w oparciu o art. 176 Kodeksu spółek handlowych wspólnikowi spółki wynagrodzenia.

Dnia 2 stycznia 2023 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek złożony przez przedsiębiorcę (...) o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców. Wniosek został uzupełniony pismem złożonym dnia 23 stycznia 2023 r.

Wnioskodawca w treści wniosku wskazał, że jeden ze wspólników spółki - wnioskodawcy (...) jest zobowiązany postanowieniami umowy spółki do powtarzających się świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki polegających na wykonywaniu czynności w zakresie: pozyskiwania klientów i kontraktów na produkty i usługi związane z działalnością spółki, kosztorysowania kontraktów, doradztwa przy negocjowaniu warunków handlowych, koordynacji realizacji zamówień, opieki nad klientem, analizy rynku, doradztwa technicznego, nadzoru nad prowadzeniem prac montażowych, wykonywania napraw instalacji i urządzeń, czy wykonawstwa robót instalacyjnych. Świadczenia te są wymienione szczegółowo w umowie spółki, obciążają udział wspólnika i są ściśle związane z przedmiotem działalności spółki. Zgodnie z danymi ujawnionymi w rejestrze przedsiębiorców krajowego rejestru sądowego, głównym przedmiotem działalności przedsiębiorcy jest wykonywanie Instalacji wodnokanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych (PKD 43.22.Z). Umowa spółki stanowi nadto, że wspólnikowi należy się, za realizowanie powtarzających się świadczeń niepieniężnych, wynagrodzenie w wysokości nieprzewyższającej cen lub stawek przyjętych w obrocie, szczegółowo określane w uchwałach zgromadzenia wspólników, ograniczone nieprzekraczalną, roczną wysokością maksymalną - zł. Na wykonywanie czynności obciążających udział wspólnika, zgodnie z umową spółki, nie zostały podpisane dodatkowe umowy. Umowa spółki stanowi, że świadczenia będą wykonywane w wymiarze nie mniejszym od 160 godzin miesięcznie. Wspólnik ma prawo do wynagrodzenia ra wykonanie obowiązku powtarzających się świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki. Sama umowa spółki stanowi, niezależnie od wyżej wymienionej, górnej granicy wynagrodzenia, że wspólnikowi należy się wyłącznie wynagrodzenie, którego wysokość nie będzie przekraczała cen lub stawek przyjętych w obrocie. Na wykonywanie czynności zawartych w umowie spółki nie będą podpisywane dodatkowe umowy również w przyszłości. Przychody te będą opodatkowane jako dochody z innych źródeł na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż nie są one żadnymi z przychodów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b tej ustawy, w szczególności nie są przychodami z umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług zgodnie z art. 750 kodeksu cywilnego, lecz wynikają z art. 176 kodeksu spółek handlowych. Wspólnik otrzymujący wynagrodzenie za świadczenia niepieniężne, skumuluje je z innymi dochodami roku podatkowego na formularzu PIT - 36. Wspólnikowi nie przysługują koszty uzyskania przychodu określone w art. 22 ust. 9 pkt 4 ww. ustawy. Spółka wypłacająca wynagrodzenie za niepieniężne świadczenie nie jest płatnikiem podatku dochodowego od tego wynagrodzenia, cały obowiązek podatkowy spoczywa na wspólniku, jako realizatorze powtarzających się niepieniężnych świadczeń.

Zgodnie z katalogiem zawartym w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (a przez odesłania z art. 11 i 12 tej ustawy również chorobowemu i wypadkowemu) podlegają osoby fizyczne wymienione tamże, z zastrzeżeniem art. 8 i 9. We wzmiankowanej normie prawnej nie wymieniono wynagrodzenia wspólników wypłacanego na podstawie artykułu art. 176 kodeksu spółek handlowych. Katalog podmiotów podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym z ww. art. 6 ust. 1 ustawy systemowej stanowi enumeratywne wyliczenie tytułów aktualizujących obowiązek ubezpieczeniowy i jako taki katalog zamknięty, nie dopuszcza wykładni rozszerzającej. Nadto, zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej, wspólnicy z uwagi na strukturę własnościową spółki nie będą występować jako wspólnicy jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Wspólnikami spółki są dwie osoby fizyczne będące rezydentami, które posiadają udziały w częściach 95% (oraz 5% (I. Wspólnik i zawarł ze spółką (w dniu 28 lutego 2020 r.) umowę o pracę na podstawie której prowadzi czynności inne od wymienionych jako powtarzające się świadczenia niepieniężne na rzecz spółki (powierzona w umowie praca dot. obowiązków członka zarządu). Z tytułu ww. umowy o pracę jest zgłoszony w ZUS. Wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę podlega składkom na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Zdaniem wnioskodawcy, zgodnie z art. 176 kodeksu spółek handlowych wspólnik może być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych w umowie spółki. Osoby realizujące świadczenia na podstawie art. 176 kodeksu spółek handlowych nie są ujęte w katalogu osób, które podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym. Nadto, mając na uwadze, że zgłoszeniu i pobieraniu przez spółkę składek na ubezpieczenie chorobowe oraz wypadkowe mogą podlegać wyłącznie niektóre z grup osób wymienionych w art. 6 ustawy systemowej, co wynika z art. 11 i 12 tejże ustawy, osoby realizujące Świadczenia na podstawie art. 176 kodeksu spółek handlowych nie podlegają również zgłoszeniu do tych ubezpieczeń. Zdaniem Wnioskodawcy, wspólnika z tytułu wykonywania obowiązku powtarzających się Świadczeń niepieniężnych, wynikających z umowy spółki, na rzecz spółki nie należy zgłaszać do ZUS.

W piśmie złożonym dnia 23 stycznia 2023 r. stanowiącym odpowiedź na wezwanie Zakładu do uzupełnienia wniosku Wnioskodawca przedłożył tekst umowy spółki, z której wynika m.in., że wspólnik, którego udziały są obciążone obowiązkiem powtarzających się świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki, zobowiązany jest do wykonywania czynności polegających na wykonywaniu usług (co miesięcznie w wymiarze nie mniejszym niż 160 godzin miesięcznie):

- pozyskiwanie klientów i kontraktów na produkty i usługi związane z działalnością spółki, kosztorysowanie kontraktów, doradztwo przy negocjowaniu warunków handlowych, koordynacja realizacji zamówień, opieka na klientem,

- analizy rynku,

- doradztwo techniczne w zakresie maszyn i urządzeń, wdrażanie i optymalizacja rozwiązań technicznych i technologicznych,

- nadzór nad prowadzeniem prac montażowych, przeprowadzanie wizji lokalnych na etapie kosztorysowania robót,

- wykonywanie napraw instalacji i urządzeń, dobór i wykonywanie układów, pomiary i optymalizacje rozwiązań technicznych, kosztorysowanie i budżetowanie napraw,

- wykonawstwo robót instalacyjnych, budowlanych i wykończeniowych, - nadzór finansowy i merytoryczny nad prowadzonymi projektami.

- z wykorzystaniem własnych umiejętności praktycznych oraz posiadanej wiedzy w powyższym zakresie, przy czym przedmiotowe usługi nie obejmują zarządzania, usług menedżerskich lub usługo podobnym charakterze.

Wspólnikowi, którego udziały są obciążone obowiązkiem powtarzających się świadczeń niepieniężnych na rzecz Spółki, przysługuje wynagrodzenie, wypłacane na następujących zasadach:

Ponadto Wnioskodawca wskazał, że świadczenia niepieniężne, o których mowa we wniosku, a do których zobowiązany jest wspólnik mają charakter świadczeń powtarzających się - periodycznych (okresowych), pozbawione są natomiast charakteru ciągłego I stałego. Wnioskodawca zaznaczy) również, że wniosek dotyczy zaistniałego stanu faktycznego, a nie zdarzenia przyszłego. Wspólnik jest już bowiem zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku, zważył co następuje:

Stanowisko wyrażone przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców uznać należy za nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w Jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne) o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

W drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie, oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek w związku z wykonywaniem powtarzających się świadczeń niepieniężnych. Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego. Ocena stanowiska przedsiębiorcy dokonywana pod katem prawidłowości przyjętego przez wnioskodawcę rozumienia treści przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zawartego w treści wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga, że granice sprawy wszczętej wniesieniem wniosku o wydanie Indywidualnej interpretacji, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Tym samym Zakład nie odnosi się do procentowego rozdziału udziałów przysługujących wspólnikowi oraz umowy o pracę dotyczącą Członka zarządu. Wydając indywidualną interpretację Zakład przyjmuje więc jako prawdziwe złożone przez wnioskodawcę oświadczenia, zwracając jednocześnie uwagę na fakt że więżący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania decyzji.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu) oraz opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Katalog osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym określono w art. 6 wskazanej ustawy, Ponadto stosownie do art. 11 i 12 ww. ustawy ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu mogą podlegać wyłącznie niektóre z grup wskazanych w art. 6 ustawy. W rezultacie dla rozstrzygnięcia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne istotne jest czy dana osoba posiada jeden z tytułów do ubezpieczenia określonych wskazanym przepisem. Jednocześnie wyliczenie tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zawarte w powyższym artykule ma charakter katalogu zamkniętego i nie podlega wykładni rozszerzającej. Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wiążą bezpośrednio zaistnienie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z posiadaniem tytułu rodzącego taki obowiązek.

Zgodnie 2 treścią art. 176 § 1 i 2 kodeksu spółek handlowych jeżeli wspólnik ma być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, w umowie spółki należy oznaczyć rodzaj i zakres takich świadczeń. Wynagrodzenie wspólnika za takie świadczenia na rzecz spółki jest wypłacane przez spółkę także w przypadku, gdy sprawozdanie finansowe nie wykazuje zysku. Wynagrodzenie to nie może przewyższać cen lub stawek przyjętych w obrocie. Przedmiotem nałożonego obowiązku może być wyłącznie powtarzające się świadczenie niepieniężne (art. 176 § 1 k.s.h.). "Powtarzające się" jest świadczenie, które jest periodyczne (okresowe), ale nie jest ani świadczeniem jednorazowym, ani mającym charakter ciągły lub stały. Zobowiązanie do powtarzających się świadczeń niepieniężnych jest wyjątkiem od zasady ograniczenia obowiązków wspólników do wniesienia wkładów (art. 3 k.s.h.). Jako wyjątek od zasady przepis art. 176 k.s.h. powinien być Interpretowany zawężająco. Najczęściej obowiązek świadczenia ma związek zarówno z możliwościami faktycznymi, jak i prawnymi zobowiązanego wspólnika oraz związany jest z przedmiotem działalności spółki.

Jak wynika z treści wniosku świadczenia, o których mowa we wniosku są świadczeniami o charakterze ciągłym, stałym a więc takim, który nie mieści się w dyspozycji art. 176 § 1 kodeksu spółek handlowych. Przytoczony w opisie zdarzenia przyszłego wniosku zakres, rodzaj i wymiar prac, do których zobowiązany jest wspólnik w połączeniu z przedmiotem działalności spółki tj. wykonywanie Instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych wskazują, iż obowiązki wspólnika są zadaniami o charakterze usługowym. Opisane we wniosku o interpretację czynności wspólnika stanowią obowiązki charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług, a więc umowy opisanej w art. 750 kodeksu cywilnego. W opisanym zdarzeniu przyszłym Wnioskodawca zmierza do posłużenia się regulacją art. 176 Kodeksu spółek handlowych do stworzenia mechanizmu wynagradzania wspólnika w sposób niezgodny z ratio legis tej instytucji prawnej. Wspólnik de facto (mając na uwadze charakter i zakres wykonywanych czynności), świadczy (lub ma świadczyć) na rzecz spółki usługi charakterystyczne dla cywilnoprawnych stosunków zobowiązaniowych.

Tym samym ma do nich zastosowanie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie obowiązku ubezpieczeń społecznych oraz art. 18 ust. 3 tejże ustawy - w zakresie traktowania uzyskiwanego wynagrodzenia jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Biorąc powyższe pod uwagę nie można uznać stanowiska Wnioskodawcy odnośnie braku tytułu podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od wypłacanego w oparciu o art. 176 Kodeksu spółek handlowych wspólnikowi spółki wynagrodzenia za prawidłowe.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy opisu star u faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca ód dnia doręczenia decyzji.