DD9/033/220/SEW/2014/RD-17103

Na podstawie art. 14e § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) Minister Finansów, w związku ze stwierdzeniem nieprawidłowości interpretacji indywidualnej z dnia 22 listopada 2011 r. Nr ILPB2/415-841/11-3/TR wydanej w imieniu Ministra Finansów przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, zmienia z urzędu wyżej wymienioną interpretację stwierdzając, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 16 sierpnia 2011 r., uzupełnionym w dniu 15 listopada 2011 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kwalifikacji do źródła przychodów wynagrodzenia z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu - jest nieprawidłowe.

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając na podstawie § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.), wydał w dniu 22 listopada 2011 r., w imieniu Ministra Finansów, interpretację indywidualną dotyczącą podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodów z tytułu świadczenia pomocy prawnej z urzędu. Interpretacja wydana została na wniosek z dnia 16 sierpnia 2011 r.

Z przedstawionego we wniosku zaistniałego stanu faktycznego wynika, że

Dnia 21 kwietnia 2008 r. Sąd Rejonowy, Wydział Cywilny, w sprawie z wniosku A o podział majątku wspólnego, ustanowił dla uczestniczki postępowania B pełnomocnika z urzędu.

Okręgowa Rada Adwokacka dnia 21 sierpnia 2008 r. wyznaczyła osobę Wnioskodawczyni jako pełnomocnika B.

Postanowieniem z dnia 18 marca 2011 r. Sąd Rejonowy, Wydział Cywilny, postanowił oddalić wniosek A i zasądził od niego na rzecz B kwotę 3.600 złotych (trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu. Orzeczenie to stało się prawomocne z dniem 9 kwietnia 2011 r.

W dniu 22 czerwca 2011 r. Sąd Rejonowy nadał klauzulę wykonalności temu postanowieniu, opiewającą na nazwisko Wnioskodawczyni. W związku z powyższym, A uiścił powyższą kwotę na rzecz Zainteresowanej.

W związku z powyższym zadano pytanie:

Na kogo w przedstawionym stanie faktycznym należy wystawić fakturę i jak rozliczyć podatek dochodowy.

Zdaniem Wnioskodawczyni, jest Ona adwokatem wykonującym zawód jako wspólnik spółki partnerskiej. Oprócz spraw przyjmowanych na spółkę, co do których rozliczenie następuje na podstawie księgi przychodów i rozchodów, sądy przydzielają Zainteresowanej do prowadzenia sprawy z urzędu. Jako adwokat zrzeszony obligatoryjnie w Okręgowej Radzie Adwokackiej, Wnioskodawczyni zobligowana jest do prowadzenia spraw przydzielonych Jej z urzędu.

Podstawą tego ustanowienia w sprawach cywilnych jest art. 117 zn. 3 k.p.c, zgodnie z którym o wyznaczeniu adwokata sąd zwraca się do właściwej okręgowej rady adwokackiej. Właściwa rada adwokacka wyznacza adwokata niezwłocznie, zawiadamiając o tym sąd. Z reguły, po zakończonej sprawie sąd przyznaje koszty pomocy prawnej i na podstawie wystawionej przez Wnioskodawczynię indywidualnie (a nie przez spółkę) faktury, otrzymuje Ona wynagrodzenie. Od niego uiszcza podatek dochodowy i VAT, a na koniec każdego roku otrzymuje z sądu deklaracje, na podstawie których rozlicza dochody w PIT. Taka sytuacja zachodzi zawsze przy prowadzeniu spraw karnych oraz tych cywilnych, w których reprezentowana przez Zainteresowaną strona przegrywa proces.

W przypadku wygrania sprawy prowadzonej przez adwokata ustanowionego z urzędu, koszty zasądzane są od przeciwnika procesowego.

Na podstawie art. 122 k.p.c., adwokat ten ma prawo ściągnąć sumę należną mu tytułem wynagrodzenia i zwrotu wydatków z kosztów zasądzonych na rzecz tej strony od przeciwnika. Natomiast w przypadku przegrania sprawy koszty te zasądzane są od Skarbu Państwa, zgodnie z dyspozycją art. 29 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. prawo o adwokaturze. Urząd skarbowy w telefonicznym zapytaniu udzielił informacji, że faktura winna być wystawiona na sąd. Z informacji uzyskanych jednak z sądu wynika, że sąd nie przyjmie faktury, gdyż koszty są zasądzone od przeciwnika procesowego, a nie od Skarbu Państwa.

Zdaniem Zainteresowanej, w związku z faktem, że wynagrodzenie uiścił Jej Józef Grzesiński, powinna Ona wystawić fakturę na jego nazwisko, a podatek dochodowy uiścić do urzędu skarbowego i rozliczyć go na koniec roku w PIT 37.

Organ upoważniony wskazał, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest odpowiedź na pytanie dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodów z tytułu świadczenia pomocy prawnej z urzędu, natomiast w przedmiocie podatku od towarów i usług wydane zostało odrębne rozstrzygnięcie.

Wydając w imieniu Ministra Finansów, interpretację indywidualną z dnia 22 listopada 2011 r. Nr ILPB2/415-841/11-3/TR, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu uznał stanowisko Wnioskodawczyni za nieprawidłowe stwierdzając m.in., że (...) zasądzoną Zainteresowanej przedmiotową kwotę należy zakwalifikować do źródła przychodów wymienionego w art. 13 pkt 6 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. jako przychód z działalności wykonywanej osobiście (...).

Po zapoznaniu się z aktami sprawy Minister Finansów zważył, co następuje.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), źródłem przychodów jest pozarolnicza działalność gospodarcza. Zgodnie z definicją zawartą w art. 5a pkt 6 ustawy jest to działalność zarobkowa:

* prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1,2 i 4-9.

Natomiast w myśl art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy, odrębnym źródłem przychodów jest działalność wykonywana osobiście. Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 6 powołanej ustawy, za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

Podkreślić przy tym należy, że umocowanie do świadczenia pomocy prawnej z urzędu obliguje pełnomocnika do podejmowania stosownych czynności procesowych na rzecz strony (oskarżonego), dla której został ustanowiony pełnomocnikiem (obrońcą) z urzędu, i jednocześnie stanowi zobowiązanie Skarbu Państwa do wypłaty ustanowionemu w tym trybie pełnomocnikowi wynagrodzenia nieopłaconej pomocy prawnej.

Problematyka, na gruncie przepisów wyżej wymienionej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odpowiedniego kwalifikowania do źródła przychodów wynagrodzenia otrzymywanego przez pełnomocników (adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych) ustanowionych z urzędu, wykonujących zawód w różnych formach prawnych przewidzianych dla tych pełnomocników, z tytułu udzielonej przez nich nieopłaconej pomocy prawnej, była przedmiotem orzecznictwa sądów administracyjnych, które nie było jednolite.

Wobec zaistniałej rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych, Naczelny Sąd Administracyjny, w składzie całej Izby Finansowej, podjął w dniu 21 października 2013 r. uchwałę, sygn. akt II FPS 1/13, w której stwierdził, że "wynagrodzenie z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu, zależnie od formy prawnej w jakiej wykonuje on swój zawód, należy kwalifikować do źródła przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) - w przypadku gdy pomoc prawną z urzędu pełnomocnik wykonuje prowadząc działalność zawodową w formie działalności gospodarczej w rozumieniu art. 5a pkt 6 lit. a) u.p.d.o.f., a gdy czyni to w ramach innych form wykonywania swojego zawodu - wynagrodzenie to należy kwalifikować do źródła przychodów z działalności wykonywanej osobiście, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 tej ustawy".

Mając na uwadze powyższe, Minister Finansów wydał interpretację ogólną z dnia 21 listopada 2013 r. Nr DD3/033/181/CRS/13/RD-90955/13, w której stwierdził m.in., że (...) kwalifikacja do źródła przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych wynagrodzenia z tytułu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu, jest zależna od formy prawnej wykonywania przez niego zawodu adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego czy rzecznika patentowego.

Jeżeli adwokat, radca prawny, doradca podatkowy czy rzecznik patentowy działalność zawodową wykonuje w formie organizacyjnej, w ramach której osiąga dochody kwalifikowane do źródła przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT, wówczas wynagrodzenie z tytułu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu należy zaliczyć do przychodów z tego źródła.

Jeżeli natomiast radca prawny, doradca podatkowy czy rzecznik patentowy wykonuje swoją działalność zawodową w innej formie, np. w ramach stosunku pracy, wówczas ich wynagrodzenie z tytułu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu należy kwalifikować do przychodów z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 13 pkt 6 ustawy PIT. W tym przypadku na sądzie spoczywają obowiązki płatnika, określone w art. 41 ust. 1 oraz w art. 42 ust. 1 i 2 ustawy PIT (...).

Należy również wskazać, że wyżej wymienioną interpretacją ogólną, Minister Finansów zmienił dotychczasową interpretację ogólną z dnia 4 września 2002 r. Nr PB5/KD-033-317-2122/02, kwalifikującą omawiane przychody do źródła przychodów z działalności wykonywanej osobiście.

W świetle powyższego, stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej opisanego zaistniałego stanu faktycznego, należy uznać za nieprawidłowe.

W konsekwencji należało również, z urzędu, dokonać zmiany pisemnej interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, działającego w imieniu Ministra Finansów, gdyż stwierdzenie, że (...) zasądzoną Zainteresowanej przedmiotową kwotę należy zakwalifikować do źródła przychodów wymienionego w art. 13 pkt 6 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. jako przychód z działalności wykonywanej osobiście (...) jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 14e § 1 Ordynacji podatkowej, Minister Finansów może, z urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Przepis ten nie zawiera ograniczeń czasowych, co oznacza, że jeśli stwierdzona zostanie nieprawidłowość wydanej interpretacji indywidualnej, Minister Finansów może, z urzędu zmienić ją w dowolnym czasie.

Zmieniona interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania zmienianej interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie Ministra Finansów - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu zmienionej interpretacji - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.).

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wnosi się (w dwóch egzemplarzach) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi Ministra Finansów na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli Minister Finansów nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Skargę wnosi się za pośrednictwem Ministra Finansów, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi), na adres: ul. Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa.