DD5/8211/5/SBC/08/PK-276 - Skutki podatkowe wniesienia papierów wartościowych do funduszu inwestycyjnego w zamian za certyfikaty inwestycyjne.

Na podstawie art. 14e ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) Minister Finansów zmienia z urzędu interpretację indywidualną wydaną w dniu 28 lutego 2008 r., Nr IP-PB3-423-526/07-2/JB przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w ten sposób, że stwierdza, iż stanowisko A. S.A przedstawione we wniosku z dnia 30 listopada 2008 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej skutków podatkowych wniesienia papierów wartościowych do funduszu inwestycyjnego w zamian za certyfikaty inwestycyjne jest nieprawidłowe.

We wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego A. SA (dalej: Spółka) przedstawiła następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka do funduszu inwestycyjnego działającego na podstawie ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 146, poz. 1546 z późn. zm.; dalej: u.f.i.) zamierza wnieść papiery wartościowe, w zamian za które zostaną jej wydane certyfikaty inwestycyjne funduszu. Fundusz będzie funduszem inwestycyjnym zamkniętym.

Na gruncie przedstawionego zdarzenia przyszłego Spółka zadała pytanie, czy zdarzenie to jest zdarzeniem podatkowym, tj. czy skutkuje rozpoznaniem przychodów i kosztów na gruncie ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.; dalej: u.p.d.o.p.).

Przedstawiając własne stanowisko w sprawie Spółka stwierdziła, iż brak jest przepisu w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, który przewidywałby opodatkowanie przychodu w opisanej sytuacji.

W jej ocenie nie można tu bowiem mówić o wniesieniu aportu (art. 12 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.p.). Tryb dokonywania wpłat do funduszu inwestycyjnego nie jest operacją uregulowaną przepisami Kodeksu Spółek Handlowych i podlega wyłącznie przepisom ustawy o funduszach inwestycyjnych. Fundusz inwestycyjny nie jest spółką kapitałową, a zatem wniesienie do niego udziałów czy akcji w spółkach i otrzymanie w zamian certyfikatów inwestycyjnych nie może być traktowane jak objęcie udziałów (akcji) w zamian za aport.

Zdaniem Spółki w omawianym przypadku nie można również mówić o "odpłatnym zbyciu" rzeczy lub praw majątkowych (art. 14 ust. 1 u.p.d.o.p.). Dodatkowo Spółka zauważyła, iż zarówno wniesienie aportu i objęcie w zamian udziałów w spółce, jak i otrzymanie certyfikatów inwestycyjnych w związku z wniesieniem papierów wartościowych w celu opłacenia certyfikatów, wiąże się z przekształceniem uprawnień do dysponowania przedmiotem wkładu w uprawnienia związane z objęciem tytułów uczestnictwa w osobie prawnej. Skoro zatem ustawodawca zdecydował się na odrębne potraktowanie wniesienia aportu od odpłatnego zbycia i uregulowanie skutków podatkowych tej czynności w art. 12 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.p. (nie uznając tym samym przepisów o odpłatnym zbyciu za wystarczające do opodatkowania wniesienia aportu), a nie uczynił tego w odniesieniu do wniesienia papierów wartościowych do funduszu inwestycyjnego w zamian za certyfikaty inwestycyjne, to uznał, iż druga z wymienionych czynności jest neutralna podatkowo.

Niezależnie od tego, nawet, gdyby błędnie, zdaniem Spółki, uznać, iż opłacenie certyfikatów inwestycyjnych papierami wartościowymi stanowi odpłatne zbycie dla celów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, to warunkiem opodatkowania przychodu na podstawie art. 14 ust. 1 u.p.d.o.p. jest wystąpienie przychodu należnego. W analizowanym przypadku, zdaniem Spółki, nie można natomiast mówić o przychodzie należnym na dzień dokonania tej czynności. W momencie dokonania wpłat na certyfikaty dochodzi do przejścia własności papierów wartościowych, którymi opłacono certyfikaty z wnoszącego na towarzystwo funduszy inwestycyjnych, a na sam fundusz - z chwilą jego zarejestrowania. Na moment wniesienia brak jest więc jakiegokolwiek przychodu należnego po stronie podmiotu dokonującego wpłaty na certyfikaty.

Zgodnie z przepisami ustawy o funduszach inwestycyjnych należność uczestnika funduszu powstaje dopiero z chwilą zbycia (umorzenia) certyfikatów, przeprowadzanego na warunkach i przy spełnieniu przesłanek określonych w statucie funduszu i dopiero od tej daty można mówić o uzyskaniu przez uczestnika przychodu należnego z tytułu zbycia papierów wartościowych, którymi opłacono certyfikaty i jego opodatkowanie.

Dodatkowo Spółka podkreśliła, iż w jej ocenie ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera przepisu pozwalającego precyzyjnie skalkulować ewentualny przychód na dzień opłacenia certyfikatów. W szczególności nie jest nim art. 14 ust. 1 u.p.d.o.p., gdyż przepis ten odwołuje się do "wartości wyrażonej w cenie określonej w umowie", a taka kategoria nie występuje w przypadku opłacenia certyfikatów w funduszu inwestycyjnym udziałami lub papierami wartościowymi.

Ponadto art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p. stanowi, iż wydatki na nabycie certyfikatów inwestycyjnych w funduszach inwestycyjnych można uznać za koszt uzyskania przychodów dopiero w momencie odkupienia tych certyfikatów. Tym samym ustawodawca wprost zdecydował o odroczeniu momentu rozpoznania kosztu uzyskania przychodu z tytułu nabycia certyfikatów inwestycyjnych do momentu ich zbycia. Konsekwentnie, zdaniem Spółki, należy uznać, iż również moment rozpoznania przychodu z tytułu otrzymania certyfikatów inwestycyjnych powinien być rozpoznany w momencie ich zbycia przez Spółkę.

Za stanowiskiem Spółki, jej zdaniem, przemawia również treść art. 12 ust. 1 pkt 4a u.p.d.o.p., z którego wynika, iż zasadą jest, iż dochód z tytułu uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym powstaje zasadniczo w chwilą spieniężenia posiadanych tytułów uczestnictwa, a tylko w drodze wyjątku, gdy statut przewiduje wypłatę zysków bez odkupywania tych tytułów uczestnictwa - wcześniej, tj. przy wypłacie.

Spółka podniosła, iż jej stanowisko jest zbieżne także ze stanowiskiem samych organów podatkowych i na tę okoliczność w końcowej części wniosku przywołała wydawane w analogicznych sprawach interpretacje prawa podatkowego.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, działając z upoważnienia Ministra Finansów (na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego; Dz. U. Nr 112, poz. 770), wydał w dniu 28 lutego 2008 r. interpretację indywidualną (Nr IP-PB3-423-526/07-2/JB), w której stanowisko Wnioskodawcy uznał za prawidłowe.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie podkreślił, iż fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe (art. 3 ust. 1 u.f.i.). Wpłaty do funduszu inwestycyjnego są dokonywane w formie pieniężnej lub w drodze wniesienia zdematerializowanych papierów wartościowych lub innych niż zdematerializowane papiery wartościowe lub udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością.

Użycie w art. 12 ust. 1 u.p.d.o.p. wyrażenia "w szczególności" sprawia, że zawarty w nim katalog przychodów podlegających opodatkowaniu jest katalogiem otwartym. Jednocześnie ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych zawiera enumeratywne wyliczenie przychodów, niestanowiących przychodów podatkowych (art. 12 ust. 4 u.p.d.o.p.). Oznacza to, że jeżeli określone przysporzenie majątkowe nie zostało wymieniona w art. 12 ust. 1, ale również nie jest zawarte w art. 12 ust. 4, to jest ono przychodem podatkowym.

Z tego względu Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał, iż objęcie przez Spółkę certyfikatów inwestycyjnych w funduszu inwestycyjnym w zamian za wniesienie wpłaty w postaci akcji innych spółek oznacza powstanie przychodu podatkowego. Ustalenie przychodu zostaje jednak przesunięte do chwili zbycia certyfikatów inwestycyjnych. Certyfikaty są bowiem papierami wartościowymi, a zatem stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p. przychód z zamiany wnoszonych papierów wartościowych na certyfikaty inwestycyjne wystąpi dopiero w chwili dokonania obrotu certyfikatami, tj. odpłatnego ich zbycia. Z przepisu tego wynika bowiem, iż wydatki na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych nie podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów w chwili ich poniesienia, lecz dopiero odkupienia lub umorzenia. W tym wypadku koszty nabycia certyfikatów inwestycyjnych należy ustalić na podstawie wydatków faktycznie poniesionych na nabycie lub objęcie udziałów w spółce czy papierów wartościowych wniesionych do funduszu w związku z opłaceniem certyfikatów.

Po zapoznaniu się z aktami sprawy, Minister Finansów zważa, co następuje.

Zgodnie z art. 14e § 1 Ordynacji podatkowej, Minister Finansów może, z urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Przepis ten nie zawiera ograniczeń czasowych, co oznacza, że jeśli stwierdzona zostanie nieprawidłowość wydanej interpretacji indywidualnej, Minister Finansów może, z urzędu zmienić ją w dowolnym czasie.

W ocenie Ministra Finansów stanowiska Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 28 lutego 2008 r. (Nr IP-PB3-423-526/07-2/JB), a także stanowiska samej Spółki nie można uznać za prawidłowe.

Zgodnie z powołanym już wyżej art. 3 u.f.i., fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego lub gdy ustawa tak stanowi, niepublicznego proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Nabycie jednostek uczestnictwa czy też certyfikatów inwestycyjnych odbywa się w drodze dokonania wpłaty do funduszu, przy czym może ona mieć postać wpłaty pieniężnej, ale również wniesienia zdematerializowanych lub innych niż zdematerializowane papierów wartościowych albo udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 7 u.f.i.).

W przypadku dokonywania wpłat do funduszu w innych, niż zdematerializowane papierach wartościowych lub udziałach w spółce z o.o. osoba zapisująca się na jednostki uczestnictwa przenosi, w drodze umowy, prawa z papierów lub udziałów na towarzystwo (art. 28 u.f.i.). Z chwilą zarejestrowania funduszu, do którego została wniesiona wpłata, prawa te przechodzą na fundusz. Przy wnoszeniu papierów wartościowych do funduszy inwestycyjnych tytułem wpłaty dochodzi do zbycia papierów wartościowych, a jednocześnie do nabycia jednostek uczestnictwa przez podmiot zapisujący się na jednostki uczestnictwa.

Wpłata do funduszu inwestycyjnego w postaci papierów wartościowych stanowi szczególną formę ich zbycia. Dodatkowo należy wskazać na fakt, iż w np. odniesieniu do udziałów w spółce z o.o., które są jednym z rodzajów papierów wartościowych, wniesienie ich do funduszu związane będzie z obowiązkiem zachowania wymogów przewidzianych przepisami Kodeksu spółek handlowych, regulującymi m.in. kwestię formy prawnej zbycia udziałów w spółce z o.o. (art. 180 Kodeksu spółek handlowych), jak również zawiadomienia spółki o fakcie zbycia udziałów (art. 187 k.s.h.).

Skoro zaś, jak wykazano, następuje odpłatne zbycie wnoszonych do funduszu inwestycyjnego papierów wartościowych, to zastosowanie mają odpowiednie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, stanowiące o obowiązku podatkowym z tego tytułu.

Przychodem podmiotu wnoszącego papiery wartościowe do funduszu inwestycyjnego, zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p., jest wartość pieniężna nabywanych certyfikatów inwestycyjnych. Natomiast koszt uzyskania przychodu kształtujący dochód ze zbycia papierów wartościowych, w świetle przepisu art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p., należy określić na poziomie kosztu nabycia wniesionych papierów wartościowych, za które objęto certyfikaty inwestycyjne.

Należy w tym miejscu zaznaczyć, iż powoływany przez Spółkę art. 14 ust. 1 u.p.d.o.p. jest przepisem określającym sposób ustalenia przychodu z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, natomiast podstawa opodatkowania wartości pieniężnych wynika z powołanego art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p. Ponadto wywód Spółki oparty o fakt braku odrębnego uregulowania kwestii wnoszenia papierów wartościowych lub udziałów w spółkach z o.o. do funduszu inwestycyjnego, tak jak ma to miejsce w przypadku wnoszenia aportu do spółek kapitałowych, należy uznać za chybiony. Słusznie wskazał Dyrektor Izby Skarbowej, iż katalog przychodów podlegających opodatkowaniu zawarty w art. 12 ust. 1 u.p.d.o.p. jest katalogiem otwartym, zatem fakt braku szczególnych uregulowań skutków podatkowych zdarzenia (nawet w przypadku takiego uregulowania w stosunku do zbliżonych charakterem czynności) nie oznacza, że automatycznie zostało one wyłączone spod opodatkowania.

Nie można także podzielić argumentu Spółki, iż ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych, a w szczególności art. 14 ust. 1 u.p.d.o.p., odwołujący się do "wartości wyrażonej w cenie określonej w umowie", nie pozwala skalkulować wysokości przychodu na dzień opłacenia certyfikatów.

W przypadku dokonywania wpłat na jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych papierami wartościowymi lub udziałami w spółkach z o.o. wyceniane są one według metody przyjętej przez fundusz dla wyceny aktywów netto (art. 128 u.f.i.). W momencie wniesienia papierów wartościowych do funduszu ustalana jest zatem ich wartość pieniężna, która stanowi de facto cenę, po której owe papiery są zbywane.

Odpowiadając na argument Spółki dotyczący braku możliwości określenia przychodu należnego na moment wniesienia papierów wartościowych, wskazać należy na art. 12 ust. 3a u.p.d.o.p., zgodnie z którym za datę powstania przychodu należnego uznaje się, co do zasady, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania albo częściowego wykonania usługi. W omawianym zdarzeniu przyszłym obowiązek podatkowy po stronie Spółki powstanie więc w momencie odpłatnego zbycia posiadanych papierów wartościowych, które nastąpi w drodze przeniesienia praw z tych papierów na towarzystwo i uzyskania w zamian jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym.

W przypadku, gdy z wyceny wniesionych do funduszu inwestycyjnego papierów wartościowych lub udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, dokonanej w dniu następującym po ostatnim dniu przyjmowania zapisów na certyfikaty inwestycyjne, wynika, że ich wartość przewyższa cenę emisyjną certyfikatu, albo wielokrotność tej ceny, za przychód w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p. należy również uznać zwrot nadpłaty w środkach pieniężnych, następujący na podstawie art. 29 ust. 2 i 3 u.f.i.

Określenie skutków podatkowych wniesienia papierów wartościowych do funduszu inwestycyjnego następuje niezależnie od skutków następujących na dzień zbycia (umorzenia) samych certyfikatów lub jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym. Są to dwie niezależne od siebie czynności (zbycie papierów wartościowych wnoszonych do funduszu i zbycie tytułów uczestnictwa w funduszu), wywołujące odrębne skutki podatkowe. Kwota pieniężna uzyskana ze zbycia (umorzenia) certyfikatów lub jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym stanowi przychód podatkowy (art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p.), zaś wydatki na ich nabycie będą stanowić koszty uzyskania przychodu (art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p.).

Zmiana interpretacji indywidualnej dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Spółkę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania zmienionej interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą zmianę interpretacji przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał zmianę interpretacji indywidualnej w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi; Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wnosi się (w dwóch egzemplarzach) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ustawy).