DD3/033/47/KDJ/08/PK-385 - Uznanie za przychód umorzonych, nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych oraz umorzonej nienależnie pobranej zaliczki alimentacyjne.

Na podstawie art. 14e § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 z późn. zm.), Minister Finansów zmienia z urzędu interpretację indywidualną z dnia 2 kwietnia 2008 r., Nr ILPB1/415-19/08-1/RP, wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu w imieniu Ministra Finansów, uznającą za nieprawidłowe stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 18 grudnia 2007 r. (data wpływu 2 stycznia 2008 r.) o udzielenie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego w zakresie stosowania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z umorzeniem kwot nienależnie pobranych świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych oraz zaliczek alimentacyjnych, gdyż stwierdza jej nieprawidłowość w zakresie dotyczącym stosowania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do świadczenia w postaci odstąpienia od żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z pomocy społecznej.

Dnia 2 kwietnia 2008 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając - na podstawie § 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) - w imieniu Ministra Finansów, wydał interpretację indywidualną dotyczącą podatku dochodowego od osób fizycznych. Interpretacja wydana została na wniosek z dnia 18 grudnia 2007 r. (data wpływu 2 stycznia 2008 r.).

Z opisu zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wynika, że Wnioskodawca, wypłacił:

które w wyniku dalszego postępowania okazały się świadczeniami nienależnie pobranymi (wydano decyzje administracyjne wraz z żądaniem zwrotu).

W związku z aktualnie trudną sytuacją materialną i rodzinną - w oparciu o obowiązujące przepisy prawne - wydano decyzje o umorzeniu należności wraz z odsetkami.

W związku z powyższym Wnioskodawca zadał pytanie:

Czy należy uznać, że umorzenie osobie fizycznej kwoty nienależnie pobranych świadczeń stanowi dla niej przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Jeśli tak, to czy w związku z tym należy sporządzać informację PIT-8C.

Dokonując oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego Wnioskodawca stwierdził, iż, wszystkie wymienione w opisie świadczenia są zwolnione z podatku dochodowego. Decyzja o umorzeniu należności (jaką stanowi nienależnie pobrane świadczenie czy zaliczka alimentacyjna) nie wyczerpuje znamion przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a przesłanką decyzji Wnioskodawcy o umorzeniu należności jest zawsze trudna sytuacja materialna i życiowa świadczeniobiorców.

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, działając w imieniu Ministra Finansów stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia uznał za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3 są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania "w szczególności", definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy.

Na podstawie powyższych regulacji Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu stwierdził, iż dokonując umorzenia nienależnie pobranych świadczeń Wnioskodawca spowodował zlikwidowanie zobowiązań pieniężnych istniejących po stronie podatników. A zatem gdyby nie umorzenie należności, podatnicy byliby zobowiązani do zwrotu pieniędzy celem oddania nienależnie pobranych świadczeń. Tym samym czynność Wnioskodawcy ma dla podatników konkretny wymiar finansowy, gdyż nie powoduje uszczuplenia w ich majątku, do którego musiałoby dojść gdyby nie nastąpiło umorzenie należności. Skoro zatem podatnicy osiągają korzyść majątkową, to należy u nich rozpoznać przychód. Ponieważ przychód ten nie mieści się w katalogu zwolnień wymienionych w art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlega on opodatkowaniu jako przychód z innych źródeł, a na Wnioskodawcy spoczywa obowiązek sporządzenia PIT-8C.

Stosownie bowiem do art. 42a ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych (PIT-8C).

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam, co następuje:

Zgodne z przepisami ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą", jest stanowisko, że umorzone nienależnie pobrane świadczenia rodzinne, na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych, jak również umorzone nienależnie pobrane zaliczki alimentacyjne, w trybie ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej, stanowią przychód, o którym mowa w art. 20 ust. 1, podlegający opodatkowaniu, a Wnioskodawca jest zobligowany do sporządzenia informacji PIT-8C, dla osób, wobec których zastosowano umorzenie.

Nie znajduje natomiast potwierdzenia w stanie prawnym obowiązującym w dacie wydania interpretacji przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu stanowisko, że odstąpienie od żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z pomocy społecznej, na podstawie ustawy o pomocy społecznej, stanowi podlegający opodatkowaniu przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W tym miejscu należy podkreślić, iż użyte zarówno przez Wnioskodawcę, jak i Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu sformułowanie "umorzenie" w odniesieniu do nienależnie pobranych świadczeń z pomocy społecznej, jest niezgodne z regulacjami ustawy o pomocy społecznej. Ustawa ta bowiem przewiduje w art. 104 ust. 4, tryb "odstąpienia od żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń pieniężnych", a nie "umorzenia".

Zgodnie z dyspozycją art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami (...), są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Z kolei, wolne od podatku dochodowego są świadczenia rodzinne wypłacone na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, zaliczki alimentacyjne wypłacone na podstawie odrębnych przepisów (art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy). Natomiast zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 79 ustawy, zwolnieniem od podatku objęte są świadczenia z pomocy społecznej.

Przepisy powołanych wyżej ustaw: o pomocy społecznej, o świadczeniach rodzinnych, o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej, stanowiące podstawę wypłaty uprawnionym osobom świadczeń pieniężnych, przewidują tryb ich zwrotu, w sytuacji gdy świadczenia te okazały się nienależne. Jeśli jednak zachodzą przesłanki określone w przepisach tych ustaw, takie jak np. trudna sytuacja rodzinna, zdrowotna czy materialna, istnieje możliwość odstąpienia od żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z pomocy społecznej (art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej), bądź umorzenia bezpodstawnie pobranych świadczeń rodzinnych (art. 68 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych), jak również zaliczki alimentacyjnej (art. 16 ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej).

Biorąc pod uwagę treść zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 79 ustawy, należy uznać, iż do świadczeń z pomocy społecznej zaliczają się wszelkie świadczenia, dla których źródłem jest pomoc społeczna, w tym zarówno otrzymane świadczenia pieniężne, jak również odstąpienie od żądania zwrotu świadczeń, które w wyniku przeprowadzonych ustaleń okazały się nienależnie wypłacone.

Natomiast zwolnienie od podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy, nie daje podstaw do stwierdzenia, iż umorzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych oraz zaliczek alimentacyjnych mieszczą się w zakresie tej regulacji. Na podstawie tego przepisu wolne od podatku są bowiem wypłacone świadczenia rodzinne, na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych, jak również zaliczki alimentacyjne wypłacone na podstawie odrębnych przepisów. Ustawodawca poprzez użycie wyrazu "wypłacone" wykluczył ze zwolnienia świadczenie w postaci umorzenia nienależnie pobranych świadczeń.

W konsekwencji, Wnioskodawca powinien sporządzić informację PIT-8C dla podatników, którym umorzono nienależnie pobrane świadczenia rodzinne oraz zaliczki alimentacyjne, gdyż osoby te uzyskały przychód z innych źródeł, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast świadczenie w postaci odstąpienia od żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń jest rodzajem świadczenia z pomocy społecznej, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 79 ustawy i jako takie korzysta ze zwolnienia od podatku.

W świetle powyższego zdarzenia przyszłego i prawnego należało, z urzędu, zmienić interpretację indywidualną wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, gdyż stwierdzono jej nieprawidłowość w zakresie w jakim zaliczała do dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym świadczenie odstąpienia od żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z pomocy społecznej.

Zmiana interpretacji indywidualnej dotyczy zdarzenia przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie Ministra Finansów w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wnosi się (w dwóch egzemplarzach) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi Ministra Finansów na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli Minister Finansów nie udzieli odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem Ministra Finansów, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ustawy), na adres: Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa.