DD3/033/44/KDJ/10/PK-751 - Możliwość zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych przychodu uzyskanego w związku z umorzeniem nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych lub zaliczki alimentacyjnej.

Na podstawie art. 14e § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.), Minister Finansów zmienia z urzędu interpretację indywidualną z dnia 26 czerwca 2008 r., Nr IPPB2/415-574/08-3/MG, wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w imieniu Ministra Finansów, uznającą za prawidłowe stanowisko Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej (Wnioskodawcy) przedstawione we wniosku z dnia 27 marca 2008 r. (data wpływu 31 marca 2008 r.) o udzielenie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej stosowania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie przychodu podlegającego opodatkowaniu, gdyż stwierdza jej nieprawidłowość w zakresie w jakim zaliczała do dochodu zwolnionego od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy, umorzone na podstawie odrębnych przepisów nienależnie pobrane świadczenia rodzinne oraz zaliczki alimentacyjne.

Dnia 26 czerwca 2008 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając - na podstawie § 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) - w imieniu Ministra Finansów, wydał interpretację indywidualną dotyczącą podatku dochodowego od osób fizycznych. Interpretacja wydana została na wniosek złożony w dniu 31 marca 2008 r.

Z opisu stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, że Wnioskodawca, prowadzi czynności administracyjne na podstawie następujących ustaw: ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 z późn. zm.), ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.), ustawa z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. Nr 86, poz. 732). W oparciu o każdą z tych ustaw, Wnioskodawca przyznaje stosowne świadczenia pieniężne (zasiłki, świadczenia, zaliczki alimentacyjne). W niektórych przypadkach świadczenia te okazują się jednak nienależne lub nienależnie pobrane przez beneficjentów. Wówczas to ustawy przewidują obowiązek zwrotu świadczenia nienależnie pobranego. Wnioskodawca wydaje wówczas decyzję administracyjną zobowiązującą do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Sytuację taką przewiduje np. art. 15 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej, art. 30 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, art. 98 ustawy o pomocy społecznej.

Natomiast możliwość umorzenia nienależnie pobranego świadczenia przewidują następujące normy ustawowe: art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, art. 30 ust. 9 ustawy o świadczeniach rodzinnych i art. 16 ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej. W każdym z tych przypadków ustawy upoważniają właściwy organ do umorzenia nienależnie pobranego świadczenia.

W związku z powyższym Wnioskodawca zadał pytania:

Dokonując oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego Wnioskodawca stwierdził, iż na oba z przedstawionych pytań należy udzielić odpowiedzi negatywnej. Jednakże kierowane pytanie wiąże się z pojawiającą się ostatnio praktyką niektórych ośrodków pomocy społecznej w Polsce, które umarzając nienależnie pobrane świadczenie traktują wartość umorzenia jako przychód podatnika. Tym samym więc uruchamiają czynności płatnika wydając stosowne poświadczenie. W ocenie Wnioskodawcy umorzenie nienależnie pobranego świadczenia nie jest przychodem podmiotu, którego dotyczy umorzenie. Umorzenie jest szczególną instytucją prawną, która ma zastosowanie głownie ze względu na szczególne okoliczności leżące po stronie adresata umorzenia. Właśnie ze względu na tę szczególną sytuację majątkową i osobistą odstępuje się od pobrania świadczenia, które, co do zasady, podlegać powinno zwrotowi. Umorzenie nie powinno więc obciążać klienta obowiązkiem podatkowym od uzyskanej korzyści. Umorzenie zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, nie mieści się w granicach przedmiotowych źródeł przychodów osoby fizycznej, podlegających opodatkowaniu. Tym samym więc nie powstają w związku z tym obowiązki Wnioskodawcy, jako płatnika przy podatku dochodowym od osób fizycznych. Żaden z przypadków umorzenia jakie miały miejsce u Wnioskodawcy nie stanowił przyznania przychodu wymagającego wykazania w składanej przez podatnika deklaracji podatkowej.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, działając w imieniu Ministra Finansów stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznał za prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania "w szczególności", definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy.

Z analizy ww. przepisów wynika, iż przedmiotowe świadczenia z pomocy społecznej, świadczenia rodzinne oraz zaliczki alimentacyjne, zaliczyć można do źródła przychodu, o którym mowa w cytowanym art. 20 ust. 1 ustawy.

Stosownie do postanowień art. 21 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są świadczenia rodzinne wypłacone na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, dodatki rodzinne i pielęgnacyjne, zaliczki alimentacyjne oraz zasiłki porodowe wypłacone na podstawie odrębnych przepisów, zaś zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 79 wolne od podatku dochodowego są świadczenia z pomocy społecznej.

W myśl art. 104 ust. 4 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593 z późn. zm.) w przypadkach szczególnych, zwłaszcza jeżeli żądanie zwrotu wydatków na udzielone świadczenie w całości lub w części stanowiłoby dla osoby zobowiązanej nadmierne obciążenie lub też niweczyłoby skutki udzielanej pomocy, właściwy organ na wniosek pracownika socjalnego lub osoby zainteresowanej może odstąpić od żądania takiego zwrotu.

Zgodnie z art. 30 ust. 9 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.) organ właściwy, który wydał decyzję w sprawie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, może umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji rodziny.

Natomiast zgodnie z art. 16 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. Nr 86, poz. 732 z późn. zm.) organ właściwy wierzyciela może umorzyć należności dłużnika alimentacyjnego z tytułu wypłaconych zaliczek, a także wierzyciela z tytułu nienależnie pobranej zaliczki, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną tych osób.

Jak wynika ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku, Zainteresowany odstąpił od żądania zwrotu oraz umorzył kwoty nienależnie pobranych świadczeń przyznanych na podstawie ustawy o pomocy społecznej (zasiłki stałe, okresowe, celowe), ustawy o świadczeniach rodzinnych (zasiłki rodzinne, zasiłki pielęgnacyjne, dodatki rodzinne itd.) oraz na podstawie ustawy o zaliczce alimentacyjnej (zaliczki alimentacyjne).

Uregulowanie w przepisach o pomocy społecznej kwestii dotyczących odstąpienia od żądania zwrotu wydatków na udzielone świadczenie w całości lub w części świadczy o tym, iż odstąpienie takie jest również rodzajem świadczenia z pomocy społecznej i jako takie korzysta ze zwolnienia od podatku, w myśl cytowanego art. 21 ust. 1 pkt 79 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W ocenie Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, podobnie przedstawia się sytuacja w przypadku przepisów o świadczeniach rodzinnych, a także o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej. W związku z powyższym Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał, iż udzielone na ich podstawie świadczenia, choć umorzone, podlegają zwolnieniu od podatku na podstawi art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z umorzeniami przedmiotowych świadczeń, osoby te uzyskują zatem przychód zwolniony z opodatkowania. Tym samym, na Wnioskodawcy nie ciąży obowiązek sporządzenia z tego tytułu informacji PIT-8C.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Zgodne z przepisami ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą", w brzmieniu obowiązującym w dacie zaistnienia zdarzenia przedstawionego w stanie faktycznym, jest stanowisko, że odstąpienie od żądania zwrotu świadczeń na podstawie art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, jest rodzajem świadczenia z pomocy społecznej, które korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 79 ustawy.

Niezgodne natomiast z przepisami ustawy, w brzmieniu obowiązującym w dacie zaistnienia zdarzenia przedstawionego w stanie faktycznym, jest stanowisko, że umorzenie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych, jak również umorzenie nienależnie pobranych zaliczek alimentacyjnych, w trybie ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej, nie stanowią przychodu, w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy, podlegającego opodatkowaniu, a Wnioskodawca nie jest zobligowany do sporządzenia informacji PIT-8C, dla osób, wobec których zastosowano umorzenie.

Zgodnie z dyspozycją art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami (...), są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jednakże, wolne od podatku dochodowego są świadczenia rodzinne wypłacone na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, zaliczki alimentacyjne wypłacone na podstawie odrębnych przepisów (art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy). Przepisy powołanych wyżej ustaw: o świadczeniach rodzinnych, o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej, stanowiące podstawę wypłaty uprawnionym osobom świadczeń pieniężnych, przewidują tryb ich zwrotu, w sytuacji gdy świadczenia te okazały się nienależne. Jeśli jednak zachodzą przesłanki określone w przepisach tych ustaw, takie jak np. trudna sytuacja rodzinna, zdrowotna czy materialna, istnieje możliwość umorzenia bezpodstawnie pobranych świadczeń rodzinnych (art. 30 ust. 9 ustawy o świadczeniach rodzinnych), jak również zaliczki alimentacyjnej (art. 16 ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej).

Treść zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy, nie daje jednak podstaw do stwierdzenia, iż umorzenie kwoty nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych oraz zaliczek alimentacyjnych mieści się w zakresie tej regulacji. Na podstawie tego przepisu wolne od podatku są bowiem wypłacone świadczenia rodzinne, na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych, jak również zaliczki alimentacyjne wypłacone na podstawie odrębnych przepisów. Ustawodawca poprzez użycie wyrazu "wypłacone" wykluczył ze zwolnienia świadczenie w postaci umorzenia nienależnie pobranych świadczeń.

W konsekwencji, osoby te uzyskały przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, od którego Wnioskodawca nie miał obowiązku odprowadzania zaliczek w trakcie roku podatkowego. Jednakże, na podstawie art. 42a ustawy, Wnioskodawca jest zobligowany do sporządzenia informacji PIT-8C dla podatników, którym umorzono kwoty nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych oraz zaliczek alimentacyjnych.

W świetle powyższego stanu faktycznego i prawnego należało, z urzędu, zmienić interpretację indywidualną wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, gdyż stwierdzono jej nieprawidłowość w zakresie w jakim zaliczała do dochodu zwolnionego od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy, umorzone na podstawie odrębnych przepisów nienależnie pobrane świadczenia rodzinne (należność główną wraz z odsetkami ustawowymi) oraz zaliczki alimentacyjne.

Zmiana interpretacji indywidualnej dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie Ministra Finansów w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wnosi się (w dwóch egzemplarzach) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi Ministra Finansów na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli Minister Finansów nie udzieli odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem Ministra Finansów, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ustawy), na adres: Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa.