DD3/033/253/MCA/14/RD-69354

Na podstawie art. 14e § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) Minister Finansów, w związku ze stwierdzeniem nieprawidłowości interpretacji indywidualnej z dnia 24 marca 2010 r. Nr IBPB II/1/415-1012/09/ASz, wydanej w imieniu Ministra Finansów przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, zmienia z urzędu wyżej wymienioną interpretację stwierdzając, że stanowisko Pana (Wnioskodawca) przedstawione we wniosku z dnia 22 grudnia 2009 r. (data wpływu 28 grudnia 2009 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w zakresie zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu-jest prawidłowe.

W dniu 28 grudnia 2009 r. Wnioskodawca złożył wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w jego indywidualnej sprawie.

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej Wnioskodawca przedstawił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest właścicielem działki położonej w M., gmina M., nr 475/4 o powierzchni 0,5303 ha wchodzących w skład gospodarstwa rolnego o łącznej powierzchni 2,2503 ha (pozostałe działki o pow. 1,72 ha są przez Wnioskodawcę dzierżawione). W posiadanie działki 475/4 Wnioskodawca wstąpił na mocy darowizny otrzymanej od rodziców spisanej w dniu 17 kwietnia 2003 r.

W latach 80-tych ówczesny zakład energetyczny, obecnie S.A. (Spółka) bezprawnie oraz bez zgody poprzednich właścicieli - rodziców Wnioskodawcy, będących jednocześnie darczyńcami, umieścił słupy elektryczne będące częścią infrastruktury technicznej zasilającej pobliską przepompownię wody. Usytuowane urządzenia w znaczny sposób utrudniały korzystanie z nieruchomości Wnioskodawcy.

Dnia 5 grudnia 2007 r. wyrokiem częściowym Sąd Rejonowy w M. orzekł, iż słupy wysokiego napięcia mają zostać usunięte z przedmiotowej działki. Dnia 9 września 2008 r. Sąd II instancji podtrzymał wyrok Sądu I instancji.

W dniu 2 stycznia 2009 r. Spółka wystąpiła z propozycją zawarcia ugody polegającej na ustanowieniu służebności przesyłu pod warunkiem, że z nieruchomości Wnioskodawcy zostanie usunięta napowietrzna linia średniego napięcia wraz ze słupami (tak jak postanowiono w wyrokach sądów), natomiast w związku z dużym kosztem przebudowy linii zasilającej przepompownię Spółka zaproponowała budowę nowej linii średniego napięcia, która zostanie wybudowana na działce Wnioskodawcy w ziemi. Za wyrażenie tej zgody oraz rekompensatę strat związanych z uciążliwością posiadania takiej infrastruktury, niedogodnościami związanymi z naprawami, remontami, konserwacją oraz modernizacją tej linii, a także ograniczeniami nieruchomości Wnioskodawcy, oraz w przyszłości swobodnego jej zagospodarowania, Spółka zaproponowała wypłacenie odpowiedniego odszkodowania.

Na okoliczność powyższego dnia 16 kwietnia 2009 r. notarialnie została podpisana umowa ustanowienia służebności.

W świetle obowiązujących przepisów, służebność powstaje z chwilą wpisania do księgi wieczystej, na podstawie umowy pomiędzy właścicielem nieruchomości a przedsiębiorcą w formie aktu notarialnego.

Sama umowa użytkowania działki miała być zawarta na mocy obowiązującej "specustawy", która w zasadzie ją narzucała, bowiem zgodnie z Kodeksem cywilnym cyt. art. 305²:

§ 1. Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.

§ 2. Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Zapisem w umowie ustanowienia służebności, słowo "odszkodowaniem" zostało zastąpione zgodnie z wyżej zacytowanymi przepisami i brzmi ono "wynagrodzeniem".

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy kwota odszkodowania wypłacona z tytułu ustanowienia służebności przesyłu na działce Wnioskodawcy, związana z budową infrastruktury energetycznej przez Spółkę podlega opodatkowaniu od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, nie zachodzi przesłanka do opodatkowania uzyskanych środków pieniężnych podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych, ponieważ nie mamy tu do czynienia ze zmianą stosunku prawnego, ale tylko i wyłącznie użyciem niewłaściwego nazewnictwa (słowa). Zdaniem Wnioskodawcy należy zastosować tu zasadę, iż nie nazewnictwo czynności, ale faktycznie dokonana czynność winna być podstawą do podjęcia decyzji o jej opodatkowaniu bądź zwolnieniu od opodatkowania. A zatem w ocenie Wnioskodawcy jest to odszkodowanie podlegające zwolnieniu z opodatkowania.

Wnioskodawca powołał się na decyzję (interpretację) Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 22 kwietnia 2009 r. sygn. IPPB4/415-40/09-4/SP.

W świetle obowiązującego stanu prawnego Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał, iż stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, stwierdzam, co następuje.

Uprawnienie do otrzymania wynagrodzenia związanego z ustanowieniem służebności przesyłu wprowadzono z dniem 3 sierpnia 2008 r. w art. 305¹ i art. 305² ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121).

W myśl art. 305¹ Kodeksu cywilnego nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Natomiast art. 305² Kodeksu cywilnego stanowi, że jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem (§ 1). Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu (§ 2).

Zgodnie z art. 305⁴ Kodeksu cywilnego, do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

W świetle powyższego służebność przesyłu jest ustanawiana na rzecz przedsiębiorcy za odpowiednim wynagrodzeniem należnym od przedsiębiorcy na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej. Wymaga to zawarcia stosownej umowy przez zainteresowane strony albo wydania konstytutywnego orzeczenia sądu (postanowienia), zapadającego na wniosek strony występującej z roszczeniem o ustanowienie służebności przesyłu.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą PIT", wolne od podatku dochodowego są odszkodowania wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu:

- w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.).

W orzecznictwie sądów administracyjnych ukształtował się pogląd, w myśl którego po dniu 2 sierpnia 2008 r. przepis art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy PIT, odnosi się także do wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu (wyrok NSA: z dnia 26 listopada 2013 r. sygn. akt II FSK 3050/11, z dnia 25 czerwca 2013 r. sygn. akt II FSK 2131/11, z dnia 1 czerwca 2011 r. sygn. akt II FSK 88/10 oraz z dnia 29 września 2011 r. sygn. akt II FSK 654/10).

Na uwagę zwraca w szczególności wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 listopada 2013 r. sygn. akt II FSK 3050/11, w którym NSA stwierdził, że ustanowienie nowego rodzaju służebności odnoszącej się do inwestycji polegających na budowie urządzeń infrastruktury technicznej wychodziło naprzeciw potrzebom gospodarczym i w sposób ustawowy regulowało istniejącą już, zapoczątkowaną uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2003 r. sygn. akt III CZP 79/02, praktykę ustanawiania służebności gruntowych dla realizacji tych inwestycji. Zastąpienie zatem takiej służebności służebnością przesyłu, oznacza, że po dniu 2 sierpnia 2008 r. nie jest już możliwe ustanowienie służebności gruntowej dla realizacji inwestycji polegających na budowie urządzeń infrastruktury technicznej, lecz jedynie służebności przesyłu, której istota jest taka sama jak w przypadku wcześniej stosowanej służebności gruntowej. Wobec tego, zastąpienie w sferze cywilistycznej służebności gruntowej służebnością przesyłu (spowodowane ustawowym uregulowaniem tej problematyki) ustanawianą w związku z budową lub użytkowaniem przedmiotowych urządzeń (sieci), nie zmieniło ani celu, ani treści tych służebności. Jednocześnie, w ocenie NSA, trudno przyjąć, aby wprowadzeniu nowych rozwiązań na gruncie prawa cywilnego, towarzyszyło założenie i zamiar ustawodawcy dokonania modyfikacji w systemie zwolnień podatkowych. Pozostawienie po dniu 2 sierpnia 2008 r. omawianego przepisu w niezmienionym brzmieniu, zdaniem NSA, należy interpretować jako brak zamiaru ustawodawcy wyeliminowania przedmiotowego zwolnienia podatkowego, a poprzestanie na literalnej wykładni tego przepisu prowadzi do niedających się zaakceptować w państwie prawa wniosków. Zatem przy uwzględnieniu wykładni historycznej i funkcjonalnej, NSA uznał, że zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy PIT, odnosi się do ustanawianych służebności przesyłu.

Mając na uwadze fakt, iż powyższe stanowisko NSA odzwierciedla jednolitą i utrwaloną linię orzecznictwa w kwestii stosowania art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy PIT, w dniu 21 maja 2014 r. Minister Finansów - dążąc do zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej - wydał interpretację ogólną Nr DD3/033/126/CRS/14/RD-46264/14, w której uznał, iż odszkodowanie za ustanowienie służebności gruntowej, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy PIT odnosi się także do wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu.

Odnosząc powyższe wyjaśnienia do stanu faktycznego przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej - zgodnie z którym Wnioskodawca jest właścicielem gospodarstwa rolnego (a), w skład gospodarstwa wchodzi grunt, na którym została ustanowiona służebność przesyłu (b), za ustanowienie służebności przesyłu Wnioskodawca otrzymał świadczenie pieniężne, o którym mowa w art. 305² Kodeksu cywilnego (c) - uznać należy, iż otrzymana kwota korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy PIT.

Stąd za prawidłowe należy uznać stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego, a co za tym idzie należało z urzędu zmienić interpretację indywidualną wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 24 marca 2010 r. Nr IBPB II/1/415-1012/09/ASz, gdyż stwierdzono jej nieprawidłowość.

Jednocześnie należy zauważyć, iż wskazana we wniosku interpretacja indywidualna z dnia 22 kwietnia 2009 r. Nr IPPB4/415-40/09-4/SP nie może mieć zastosowania w przedmiotowej sprawie. Dotyczy bowiem innego podmiotu oraz odmiennego stanu faktycznego (służebności gruntowej a nie służebności przesyłu).

ZMIANA INTERPRETACJI INDYWIDUALNEJ dotyczy stanu faktycznego przedstawionego we wniosku i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie Ministra Finansów w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wnosi się (w dwóch egzemplarzach) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi Ministra Finansów na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli Minister Finansów nie udzieli odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem Ministra Finansów, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa.