DD3/033/176/OBQ/14

Na podstawie art. 14e § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) Minister Finansów, w związku ze stwierdzeniem nieprawidłowości interpretacji indywidualnej z dnia 2 czerwca 2010 r. Nr IBPB II/1/415-259/10/MK, wydanej w imieniu Ministra Finansów przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, zmienia z urzędu wyżej wymienioną interpretację stwierdzając, że stanowisko Sądu Rejonowego (Wnioskodawca) przedstawione we wniosku z dnia 22 lutego 2010 r. (data wpływu 3 marca 2010 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przyznania świadkom wynagrodzenia za utracony zarobek, jest:

* prawidłowe w zakresie niezaliczania wynagrodzenia świadków do przychodów z art. 13 pkt 6 ustawy oraz zwolnienia z opodatkowania odszkodowań za utracony zarobek wypłacanych na podstawie dekretu o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym,

* nieprawidłowe w pozostałym zakresie.

W dniu 3 marca 2010 r. Wnioskodawca złożył wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w jego indywidualnej sprawie.

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, Wnioskodawca przedstawił następujący stan faktyczny.

Świadkowi, który zostaje wezwany na rozprawę sądową przysługuje zwrot utraconego zarobku za ten dzień nieobecności w pracy. Kwestie związane z uprawnieniami świadków, którzy stawiają się na wezwanie sądu i w związku z tym tracą zarobek za czas niewykonywania pracy reguluje dekret z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 49, poz. 445 z późn. zm.).

Wnioskodawca wskazuje, iż zgodnie z postanowieniem art. 1 ust. 1 ww. dekretu jego postanowienia mają zastosowanie wówczas, gdy szczególne przepisy ustawowe nie stanowią inaczej. Zatem w sprawach cywilnych mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, natomiast w postępowaniu w sprawach karnych w zakresie należności świadków, biegłych obowiązują przepisy ww. dekretu. W przepisie art. 2 ust. 1 dekretu, ustawodawca jednoznacznie wskazuje, iż świadkowi należy się "odszkodowanie" za utracony zarobek. Natomiast w przepisie art. 85 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych posłużono się określeniem "wynagrodzenia" za utracony zarobek lub dochód.

Nazewnictwo należności zwracanych świadkom z tytułu utraconego zarobku ma tutaj według Wnioskodawcy istotne znaczenie jeżeli chodzi o zakwalifikowanie ich do przychodów zwolnionych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. Wątpliwym jest czy należności świadków zarówno w postępowaniu karnym jak i w postępowaniu cywilnym należy traktować jako otrzymane odszkodowanie określone w art. 21 ust. 1 pkt 3.

Wysokość należności za utracony dzienny zarobek świadka określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 4 lipca 1990 r. w sprawie wysokości należności świadków i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 48, poz. 284 i z 1991 r. Nr 36 poz. 159 z późn. zm.)

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy odszkodowanie/wynagrodzenie za utracony zarobek świadka, w związku ze stawiennictwem na wezwanie sądu jest przychodem, o którym mowa w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i należy od tej wypłaty pobierać zaliczki na podatek dochodowy zarówno w sprawach cywilnych jak i w sprawach karnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, uzyskane należności świadków (zwrot utraconego zarobku) w związku ze stawiennictwem w sądzie na wezwanie sądu, nie stanowią przychodów o których mowa w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Świadek nie wykonuje żadnych czynności zleconych przez sąd, które przybrałyby określony efekt jak np. opinia biegłego czy tłumaczenie wykonane przez tłumacza przysięgłego lub zastępstwo procesowe pełnomocnika ustanowionego z urzędu. Obowiązkiem świadka jest stawiennictwo na posiedzeniu w wyznaczonym terminie i składanie zeznań zgodnie z przepisami procesowymi. Natomiast zwrot utraconych zarobków (dla pracownika) czy dochodów (dla osoby nie pozostającej w stosunku pracy) stanowi rekompensatę za ten uszczerbek o charakterze odszkodowawczym, którą - zdaniem Wnioskodawcy - na tle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy zakwalifikować do przychodów zwolnionych od podatku dochodowego od osób fizycznych zgodnie z przepisem art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W tym miejscu Wnioskodawca zwraca uwagę na pewną niekonsekwencję ustawodawcy w nazewnictwie, która budzi wątpliwość co do jednoznacznej interpretacji przepisów podatkowych odnośnie opodatkowania należności wypłaconych świadkom z tytułu utraconego zarobku.

W dekrecie z 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym ustawodawca wskazuje, iż świadkowi należy się "odszkodowanie" za utracony zarobek. Natomiast w art. 85 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych posłużono się określeniem "wynagrodzenia" za utracony zarobek. W tym miejscu rodzi się wniosek, że świadkom w sprawach karnych należy się odszkodowanie za utracony zarobek, które korzysta ze zwolnienia w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, zaś wskutek określonego nazewnictwa świadek zeznający w procesie cywilnym otrzymujący wynagrodzenie za utracony zarobek lub dochód z takiego zwolnienia by nie mógł korzystać.

Zdaniem Wnioskodawcy różnice w nazewnictwie nie zmieniają faktu, iż w obu przypadkach są te same tytuły uzyskanych należności przez świadka, a wynagrodzenie określone w art. 85 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nie traci charakteru odszkodowawczego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał, iż stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego oraz stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach stwierdzam, co następuje.

Zasady opodatkowania podatkiem dochodowym dochodów osób fizycznych określają przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą PIT".

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy PIT, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy PIT oraz dochodów, od których na podstawie przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 13 pkt 6 ustawy PIT za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

Natomiast stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy PIT, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Na podstawie art. 2 ust. 1 dekretu z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 49, poz. 445, z późn. zm.), zwanego dalej "dekretem" świadkowi na jego żądanie może być przyznane odszkodowanie za utracony zarobek z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu. Wynagrodzenie za utracony zarobek przyznaje się świadkowi w wysokości udowodnionej przeciętnego jego dziennego zarobku, jednak nie wyżej niż 30 zł dziennie (ust. 2).

Natomiast zgodnie z art. 86 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą o kosztach sądowych", świadkowi przysługuje zwrot zarobku lub dochodu utraconego z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu lub organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze (ust. 1). Wynagrodzenie za utracony zarobek lub dochód za każdy dzień udziału w czynnościach sądowych przyznaje się świadkowi w wysokości jego przeciętnego dziennego zarobku lub dochodu. W przypadku świadka pozostającego w stosunku pracy przeciętny dzienny utracony zarobek oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu należnego pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za urlop (ust. 2). Utratę zarobku lub dochodu, o których mowa w ust. 1, oraz ich wysokość świadek powinien należycie wykazać (ust. 4).

Stosownie do przepisów § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. Nr 60, poz. 281 z późn. zm.), pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy na czas niezbędny do stawienia się na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia.

W razie skorzystania przez pracownika ze zwolnienia od pracy, o którym mowa wyżej, pracodawca wydaje zaświadczenie określające wysokość utraconego wynagrodzenia za czas tego zwolnienia w celu uzyskania przez pracownika od właściwego organu rekompensaty pieniężnej z tego tytułu w wysokości i na warunkach przewidzianych w odrębnych przepisach, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia za czas zwolnienia (§ 16 ust. 2).

W świetle powyższego należy stwierdzić, iż w tym stanie prawnym odmienna jest sytuacja prawnopodatkowa świadka otrzymującego należność z tytułu utraconego zarobku na podstawie dekretu od świadka otrzymującego należność z tytułu utraconego zarobku na podstawie ustawy o kosztach sądowych.

Co prawda w obu przypadkach przychody z tytułu utraconego zarobku kwalifikuje się do przychodów z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy PIT (słusznie zatem Wnioskodawca uznaje, iż tego typu świadczenie nie stanowi przychodu, o którym mowa w art. 13 pkt 6 ustawy PIT), jednakże tylko w przypadku odszkodowania otrzymywanego na podstawie dekretu zastosowanie znajdzie zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT. Zgodnie bowiem z tym przepisem wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem (...). Skoro bowiem uznano, że należność z tytułu utraconego zarobku jest odszkodowaniem to brak jest podstaw prawnych do innego traktowania przedmiotowego świadczenia.

Natomiast do należności z tytułu utraconego zarobku lub dochodu otrzymanej na podstawie ustawy o kosztach sądowych powyższe zwolnienie nie ma zastosowania, gdyż należność ta nie jest odszkodowaniem. Ustawodawca w odmienny sposób definiuje przedmiotową należność, bowiem nie wskazuje, iż jest to odszkodowanie lecz posługuje się pojęciem "zwrotu zarobku lub dochodu utraconego". Stąd też tego rodzaju świadczenie stanowi podlegający opodatkowaniu dochód (obliczenie podatku następuje na zasadach określonych w art. 27 ustawy PIT). Powyższe wynika także z faktu, iż należność ta nie została wymieniona w katalogu zwolnień przedmiotowych ale również, że otrzymanie ww. zwrotu zarobku lub dochodu odpowiada co do zasady, należnościom np. z pracy, jakie podatnik otrzymałby od swojego pracodawcy, gdyby nie został wezwany do stawiennictwa w charakterze świadka. Co istotne ww. należności otrzymane od pracodawcy nie są objęte zwolnieniem z opodatkowania. Przyjąć zatem należy, iż w przypadku stawiennictwa w charakterze świadka następuje jedynie zmiana podmiotu dokonującego wypłaty. Stąd brak jest podstaw do stosowania wobec tego świadczenia zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT.

Za powyższym rozumieniem przemawia także fakt, iż ustawodawca wprowadzając do ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.) przepisy dotyczące należności za stawiennictwo w sądzie (dodawany art. 618b), nie posługuje się już pojęciem odszkodowania (co miało miejsce w dekrecie), lecz pojęciem "zwrotu zarobku lub dochodu". Warto także wskazać, iż dekret, jako akt prawny był wydany w innej rzeczywistości prawnej (lata pięćdziesiąte XX wieku) i był aktem dość archaicznym, nie przystającym do zmian jakie zaszły w sferze społecznej i gospodarczej na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Stąd też ostatecznie został uchylony przez art. 11 ustawy z dnia 31 sierpnia 2012 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1101).

Za prawidłowe należy zatem uznać stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym należności z tytułu utraconego zarobku lub dochodu nie stanowią przychodu w rozumieniu art. 13 pkt 6 ustawy PIT oraz należności wypłacone na podstawie dekretu korzystają ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT.

Za nieprawidłowe natomiast należy uznać stanowisko Wnioskodawcy, że należności wypłacone na podstawie ustawy o kosztach sądowych zwolnione są z podatku dochodowego.

W świetle powyższego należało z urzędu zmienić interpretację indywidualną wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 2 czerwca 2010 r. Nr IBPB II/1/415-259/10/MK.

ZMIANA INTERPRETACJI INDYWIDUALNEJ dotyczy stanu faktycznego przedstawionego we wniosku i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie Ministra Finansów w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wnosi się (w dwóch egzemplarzach) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi Ministra Finansów na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli Minister Finansów nie udzieli odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem Ministra Finansów, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa.