DD3/033/15/MCA/09/PK-116

Na podstawie art. 14e § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) Minister Finansów, w związku ze stwierdzeniem nieprawidłowości interpretacji indywidualnej z dnia 25 kwietnia 2008 r. Nr IPPB2/415-186/08-2/AK, wydanej w imieniu Ministra Finansów przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, zmienia z urzędu wyżej wymienioną interpretację stwierdzając, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 24 stycznia 2008 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w zakresie zasad korzystania z ulgi mieszkaniowej w podatku dochodowym od osób fizycznych, jest nieprawidłowe.

W dniu 25 kwietnia 2008 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, działając w imieniu Ministra Finansów, wydał interpretację indywidualną dotyczącą podatku dochodowego od osób fizycznych Nr IPPB2/415-186/08-2/AK.

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Developer prowadzący działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, będący właścicielem nieruchomości, uzyskał pozwolenie na budowę kompleksu mieszkaniowo-usługowo-handlowego.

Budowę rozpoczęto w roku 1999 i prowadzono do września 2001 r. Developer zawarł z 490 klientami umowy realizacyjne na wybudowanie lokali mieszkalnych, garaży, a także powierzchni z przeznaczeniem na usługi, handel i biura.

Na podstawie zawartych umów pobierał zaliczki na poczet budowy. Wpłaty na poczet ceny nabycia lokalu dokonywane za pośrednictwem banków lub kasy fiskalnej przedsiębiorstwa ewidencjonowano w rejestrach VAT i wystawiono faktury VAT z "0" stawką, gdyż w tym okresie budownictwo mieszkaniowe było opodatkowane taką stawką.

Klienci developera przy rozliczeniach rocznych na podstawie okazanych faktur korzystali z ulg podatkowych na cele budownictwa mieszkaniowego.

Wnioskodawca również był klientem tego developera i z uwagi na dokonane wpłaty odliczył od podatku w zeznaniach rocznych za lata 1999-2003 kwotę ulgi w wysokości 21.650,81 zł.

Postanowieniem z dnia 15 lutego 2002 r. Sąd Rejonowy ogłosił upadłość developera, a nieruchomość z rozpoczętą budową weszła w skład masy upadłości.

Z uwagi na brak środków na dalsze prowadzenie budowy inwestycja została wstrzymana. Syndyk wypowiedział umowy realizacyjne, a wierzyciele zgłosili swoje roszczenia do listy wierzytelności. Wnioskodawca również dokonał takiego zgłoszenia i uzyskał wpis na listę wierzytelności na kwotę 115.904,00 zł z tytułu wpłat na budowę mieszkania.

Podjęte przez drugiego Syndyka działania w zakresie przygotowania obiektu do dalszej budowy pozwoliły na pozyskanie źródeł finansowania, wybrano generalnego wykonawcę oraz nadzór inwestorski.

Syndyk uzyskał zgodę na prowadzenie działalności gospodarczej (postanowienie Sądu Rejonowego z dnia 27 sierpnia 2004 r.) i kontynuowaniu budowy w oparciu o pozwolenia na budowę wydane upadłemu developerowi.

W związku z podjęciem przez Syndyka dalszej budowy wierzyciele zainteresowani budową mogli ponownie zawrzeć umowy na lokale mieszkalne z Syndykiem, na budowę których dokonywali wpłat przed upadłością, tych samych lub podobnych usytuowanych w budynkach realizowanych w ramach pozwoleń na budowę I, II i III etapu. Wnioskodawca zdecydował się zawrzeć taką umowę. Cena, którą musiał zapłacić w ramach realizowanej inwestycji wynosiła 2.900 zł + 7% VAT zgodnie z obowiązującą stawką podatku VAT dla lokali mieszkalnych, miejsce garażowe 15.000 zł + 22% VAT + waloryzacja GUS.

Oznaczało to dla Wnioskodawcy wstępną dopłatę w kwocie 64.187,24 zł z trzech powodów:

W wyniku prowadzonej działalności gospodarczej Syndyk doprowadził do sprzedaży całego przedsiębiorstwa firmie X, która została zobowiązana umową kupna do realizacji umów notarialnych z wierzycielami (przejęła umowy deweloperskie zawarte przez Syndyka aktami notarialnymi).

W związku z prowadzoną działalnością gospodarczą wynik upadłości okazał się bardzo dobry, lepszy niż przewidywany. Zwrot kwot wpłaconych na mieszkania u upadłego developera wyniósł nie 70%, lecz 96% (na dzień złożenia wniosku). Planowany jest jeszcze jeden, ostateczny plan podziału wierzytelności, który może tę kwotę nieznacznie powiększyć o około 0,5%.

Zawarte z Syndykiem umowy zobowiązywały do dużych dopłat uwzględniających tylko zwroty w planach podziału masy kwoty około 70%, a tym samym wypracowany przez Syndyka lepszy wynik ekonomiczny stworzył "sztuczną sytuację" w rozliczeniach, gdyż powstał obraz nadpłaty kwoty, która musi być zwrócona w gotówce. Sytuacja ta powstała tylko dlatego, że procedury sądowe, zaskarżenia planów podziału przedłużające moment faktycznej wypłaty środków i rozliczeń z nowym właścicielem przedsiębiorstwa stworzyły tzw. nadpłatę zwracaną w gotówce. Gdyby nie powyższe okoliczności, cała zwracana przez Syndyka kwota dla wierzycieli kontynuujących budowę zaliczona byłaby na poczet budowanego lokalu, a wymagane dopłaty gotówkowe byłyby zdecydowanie mniejsze.

Ponadto zaznaczyć należy, iż spełniony został warunek celowościowy budowy lokalu mieszkalnego. Tak naprawdę zostaną otrzymane lokale mieszkalne, na które wcześniej były zawarte umowy realizacyjne z upadłym developerem.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

W ocenie Wnioskodawcy:

W świetle obowiązującego stanu prawnego Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał, iż stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji indywidualnej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, stwierdzam, co następuje.

Zasady korzystania z ulgi w podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu poniesienia wydatków na własne potrzeby mieszkaniowe przeznaczone m.in. na budowę budynku mieszkalnego, wkład budowlany do spółdzielni mieszkaniowej lub zakup nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w takim budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej, określa art. 27a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2002 r., zwanej dalej "ustawą".

Z dniem 1 stycznia 2002 r. przedmiotowe odliczenie zostało zlikwidowane z jednoczesnym zachowaniem praw nabytych na zasadach określonych w art. 4 i 6 ustawy z dnia 21 listopada 2001 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 134, poz. 1509, z późn. zm.), zwanej dalej "nowelizacją".

Przepis art. 4 nowelizacji normuje kwestie związane z kontynuowaniem odliczeń od podatku, natomiast art. 6 ust. 1 nowelizacji nakłada obowiązek zwrotu uprzednio odliczonych kwot, w przypadku wystąpienia któregokolwiek ze zdarzeń wymienionych w art. 27a ust. 13 ustawy.

Zgodnie z art. 4 ust. 2 nowelizacji podatnikom, którzy w latach 1997-2001 nabyli prawo do odliczania od podatku wydatków poniesionych na cele określone w art. 27a ust. 1 pkt 1 lit. a-f) ustawy, czyli na zakup gruntu lub prawa wieczystego użytkowania gruntu pod budowę budynku mieszkalnego (lit. a), budowę budynku mieszkalnego (lit. b), wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni mieszkaniowej (lit. c), zakup nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w takim budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej (lit. d), nadbudowę lub rozbudowę budynku na cele mieszkalne (lit. e), przebudowę strychu, suszarni albo przystosowanie innego pomieszczenia na cele mieszkalne oraz wykończenie lokalu mieszkalnego w nowo wybudowanym budynku mieszkalnym, do dnia zasiedlenia tego lokalu (lit. f), przysługuje, na zasadach określonych w ustawie, prawo do odliczania od podatku dalszych wydatków na kontynuację danej inwestycji, poniesionych od dnia 1 stycznia 2002 r. do dnia 31 grudnia 2004 r.

Z kolei, zgodnie z art. 6 ust. 1 nowelizacji w związku z art. 27a ust. 13 ustawy, jeżeli podatnik skorzystał z odliczeń od dochodu (przychodu) lub podatku z tytułu wydatków poniesionych na cele określone w ust. 1 pkt 1 i 2 tego artykułu (czyli np. na zakup od dewelopera lokalu mieszkalnego w nowo wybudowanym budynku), a następnie:

- do dochodu (przychodu) lub podatku należnego za rok, w którym zaistniały te okoliczności, dolicza się odpowiednio kwoty poprzednio odliczone z tych tytułów.

Co istotne, przepis art. 6 ust. 1 nowelizacji nie zawiera żadnych ograniczeń czasowych. Dla ustalenia, czy w sprawie znajdzie zastosowanie art. 27a ust. 13 pkt 3 ustawy wystarczające jest jedynie stwierdzenie zaistnienia następujących okoliczności (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 7 maja 2010 r. sygn. akt III SA/Wa 1546/09):

* podatnik dokonał wydatków na cele określone w art. 27a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy,

* po roku, w którym dokonał odliczenia, otrzymał zwrot odliczonych wydatków,

* zwrócone kwoty nie zostały zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu.

Zatem w każdym przypadku, gdy podatnik otrzymał zwrot kwot, które uprzednio stanowiły podstawę dokonania odliczenia z tytułu wydatków określonych w art. 27a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy, jest zobowiązany do ich uwzględnienia w zeznaniu podatkowym (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 25 lutego 2008 r. sygn. akt III SA/Wa 1686/07). Otrzymany zwrot wydatków niweczy w tej części wykorzystaną wcześniej ulgę budowlaną (por. wyrok NSA z dnia 24 lutego 2010 r. sygn. akt. II FSK 1503/08).

Obowiązku tego nie zmienia fakt, iż w omawianej sprawie mamy do czynienia z kontynuacją inwestycji (ta sama inwestycja choć prowadzona przez różnych wykonawców). Stąd wydatki na jej kontynuowanie (poniesione po 31 grudnia 2001 r. przez podatników, którzy prawo do odliczeń od podatku związanych z daną inwestycją nabyli w latach 1997-2001), podlegają co do zasady odliczeniu. Jednakże odliczeń tych można dokonać wyłącznie na zasadach określonych w art. 4 ust. 2 nowelizacji. A to oznacza, że wydatki poniesione po 31 grudnia 2004 r. - z uwagi na brak podstawy prawnej - nie podlegają już odliczeniu. Tym samym podatnikowi nie przysługiwało prawo do ich odliczenia na podstawie art. 4 ust. 2 nowelizacji, choć niewątpliwie ich ponoszenie związane było z kontynuowaniem tej samej inwestycji. Brak możliwości odliczenia poniesionych nakładów nie zmienia faktu, iż w trakcie realizacji omawianej inwestycji podatnik otrzymał zwrot nakładów, z tytułu których w latach 1999-2003 korzystał z ulgi w podatku dochodowym od osób fizycznych. Zwrot ten nastąpił w gotówce i nie wynikał z rozliczenia z developerem wpłat na mieszkanie lecz z dokonanego podziału wierzytelności. W konsekwencji, wzrost podziału wierzytelności do 96% nie zwolnił podatnika z obowiązku dokonania dopłaty. Należy bowiem rozróżnić dopłatę wniesioną w latach 2006-2007 od otrzymanego zwrotu w gotówce, który obejmuje wydatki na nabycie lokalu poniesione przed 31 grudnia 2004 r., z tytułu których podatnik skorzystał z ulgi podatkowej.

Reasumując stwierdzić należy, iż w omawianej sprawie mamy do czynienia z kontynuowaniem danej inwestycji (mimo zmiany wykonawcy budowy budynków mieszkalnych) z jednoczesnym wystąpieniem zdarzenia powodującego utratę prawa do ulgi w rozumieniu art. 6 ust. 1 nowelizacji.

Przy czym, likwidacja tzw. dużej ulgi budowlanej z dniem 1 stycznia 2002 r. i objęcie prawami nabytymi wyłącznie wydatków poniesionych do końca 2004 r. spowodowała, iż podatnik nie ma prawa do dokonania odliczeń z tytułu wydatków poniesionych po 31 grudnia 2004 r. Brak takiej możliwości nie stanowi jednak przesłanki do zwolnienia podatnika z obowiązku doliczenia kwot jakie otrzymał od Syndyka w ramach planu podziału wierzytelności. Z obowiązku tego nie zwalnia również fakt, iż zwrócone środki były wcześniej opodatkowane (przykładowo pochodziły z opodatkowanego dochodu z pracy). Istotne jest bowiem to, że z chwilą ich poniesienia i uwzględnienia w zeznaniu podatkowym, obniżeniu uległa kwota podatku należnego za dany rok. Tym samym, w przypadku otrzymania zwrotu tych kwot (uprzednio odliczonych) na podatniku ciąży obowiązek ich doliczenia w zeznaniu podatkowym, z wyjątkiem gdy zwrócone kwoty zostały zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu. Inaczej mówiąc, zwrócone kwoty stanowią źródło przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, w sytuacji gdy nie zostały doliczone do podatku (w kwotach faktycznie odliczonych), za rok w którym zwrot otrzymano.

Jednocześnie, obowiązek doliczenia kwot uprzednio odliczonych nie jest uzależniony od sposobu wykorzystania zwróconych pieniędzy. Stąd ich przeznaczenie na cele związane z realizacją własnych potrzeb mieszkaniowych nie zwalnia z obowiązku zwrócenia uprzednio wykorzystanej ulgi podatkowej, jeżeli otrzymany zwrot mieści się w dyspozycji któregokolwiek ze zdarzeń wymienionych w art. 27a ust. 13 ustawy.

Jeżeli po 2007 r. Wnioskodawca otrzymał kolejny zwrot pieniędzy, to również ten zwrot będzie traktowany jako przesłanka utraty prawa do ulgi w roku jego otrzymania.

Dodatkowo należy zauważyć, iż na gruncie orzeczeń sądów administracyjnych utrwalił się pogląd, iż wszelkie zwolnienia i ulgi podatkowe stanowią wyjątek od zasady powszechności i równości opodatkowania, a co za tym idzie, jakakolwiek wykładania rozszerzająca przepisów dotyczących preferencji podatkowych (w tym przypadku tzw. dużej ulgi budowlanej) jest niedopuszczalna.

Elementem konstrukcyjnym ulgi mieszkaniowej, o której mowa w art. 27a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy, jest nie tylko prawo podatnika do zmniejszenia podatku dochodowego z tytułu poniesienia wydatków mieszkaniowych, ale również obowiązek zwrócenia uprzednio dokonanych odliczeń, w przypadku zaistnienia któregoś ze zdarzeń enumeratywnie wymienionych przez ustawodawcę w art. 27a ust. 13 ustawy.

W świetle powyższego za nieprawidłowe należy uznać stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego, a co za tym idzie należało z urzędu zmienić interpretację indywidualną wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 25 kwietnia 2008 r. Nr IPPB2/415-186/08-2/AK.

ZMIANA INTERPRETACJI INDYWIDUALNEJ dotyczy stanu faktycznego przedstawionego we wniosku i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji indywidualnej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie.

Zastosowanie się przez Wnioskodawcę do interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 25 kwietnia 2008 r. Nr IPPB2/415-186/08-2/AK, która następnie została zmieniona lub nie została uwzględniona w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej, powoduje zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku w zakresie wynikającym ze zdarzenia będącego przedmiotem interpretacji, jeżeli:

W przypadku rocznego rozliczenia podatków, ww. zwolnienie, obejmuje okres do końca roku podatkowego, w którym opublikowano zmienioną interpretację ogólną, doręczono zmienioną interpretację indywidualną albo doręczono organowi podatkowemu odpis orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną ze stwierdzeniem jego prawomocności (art. 14m § 1 i § 2 pkt 1 ustawy - Ordynacja podatkowa).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie Ministra Finansów w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wnosi się (w dwóch egzemplarzach) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi Ministra Finansów na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli Minister Finansów nie udzieli odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem Ministra Finansów, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa.