DD3/033/149/OBQ/14/RD-54161/14

Na podstawie art. 14e § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) Minister Finansów, w związku ze stwierdzeniem nieprawidłowości interpretacji indywidualnej z dnia 8 lipca 2013 r. Nr IBPB II/1/415-409/13/MCZ, wydanej w imieniu Ministra Finansów przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, zmienia z urzędu wyżej wymienioną interpretację stwierdzając, że stanowisko Wojewódzkiego Urzędu Pracy w K. (Wnioskodawca) przedstawione we wniosku z dnia 4 kwietnia 2013 r. (data wpływu 11 kwietnia 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w zakresie opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kosztów badań lekarskich oraz refundacji kosztów zakupu okularów korygujących wzrok dla pracowników, jest:

* prawidłowe w zakresie refundacji kosztów zakupu okularów korygujących wzrok dla pracowników;

* nieprawidłowe w zakresie kosztów badań lekarskich.

W 11 kwietnia 2013 r. Wnioskodawca złożył wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania kosztów badań lekarskich oraz refundacji kosztów zakupu okularów korygujących wzrok dla pracowników.

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej Wnioskodawca przedstawił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca w dniu 22 października 2012 r. wprowadził zarządzenie w sprawie zasad zwrotu kosztów za okulary korygujące wzrok. W zmianie do zarządzenia z dnia 22 listopada 2012 r. zawarto następujący zapis: "W szczególnie uzasadnionych przypadkach, w tym związanych z wadą wzroku lub warunkami wykonywania pracy, Dyrektor WUP na wniosek pracownika może skierować go na badania profilaktyczne w celu stwierdzenia potrzeby stosowania okularów korygujących lub soczewek kontaktowych podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego". Wynika z niego, iż pracownicy mający aktualne badania lekarskie, jeśli stwierdzą iż pogorszył się u nich wzrok mogą zwrócić się do pracodawcy o skierowanie na badania profilaktyczne przed upływem wyznaczonego terminu. Zapis w zarządzeniu skonsultowano z pracownikiem zatrudnionym na stanowisku ds. BHP oraz radcami prawnymi, których zdaniem, jeśli pracownik zwraca się do pracodawcy z prośbą o skierowanie na profilaktyczne badania lekarskie przed upływem terminu wyznaczonego przez lekarza uprawnionego do tych badań - to takie badanie także przeprowadzone jest w ramach obowiązkowej profilaktycznej opieki zdrowotnej.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za te świadczenia, przysługujące na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, jeżeli zasady ich przyznawania wynikają z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Natomiast § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe, mówi, iż pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom okulary korygujące wzrok, zgodnie z zaleceniem lekarza, jeśli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej, wskażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

Realizacja obowiązku przeprowadzenia badań profilaktycznych wymaga zastosowania art. 229 Kodeksu Pracy oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie Pracy, wydanego na podstawie art. 229 § 8 Kodeksu Pracy, jak również ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy. Pojęcie badań profilaktycznych jest zarezerwowane dla wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, o których mowa w art. 229 § 1, 2 i 5 k.p. oraz § 1 ust. 1 ww. rozporządzenia w sprawie badań profilaktycznych.

Zgodnie z treścią art. 229 § 2 k.p. pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim. Ustawodawca nie dookreślił w ww. przepisie częstotliwości wykonywania tych badań. Zgodnie z panującymi poglądami doktryny "z rozporządzenia w sprawie badań profilaktycznych wynika, że zakres i częstotliwość badań profilaktycznych określają wskazówki metodyczne, stanowiące załącznik nr 1 do rozporządzenia (§ 2 ust. 1). Z treści rozporządzenia i wskazówek metodycznych wynika, że, co do zasady, częstotliwość badań okresowych ustala lekarz profilaktyk, biorąc pod uwagę rodzaj i warunki wykonywanej pracy oraz stan zdrowia pracownika. Należy jednak stwierdzić, że przed nadejściem terminu badania okresowego ustalonego przez lekarza, pracodawca ma zawsze prawo wystawić pracownikowi skierowanie na badanie profilaktyczne (okresowe), a pracownik ma obowiązek, zgodnie z art. 211 pkt 5 k.p., poddać się takiemu badaniu. Tezę tę potwierdził Sąd Najwyższy w jednym z ważniejszych wyroków dotyczących badań profilaktycznych, w którym zdefiniował pojęcie aktualnego orzeczenia lekarskiego w rozumieniu art. 229 § 4 k.p. Aktualnym orzeczeniem lekarskim w rozumieniu tego przepisu jest orzeczenie stwierdzające stan zdrowia pracownika w dacie, w której ma być dopuszczony do pracy. Zachowuje ono aktualność w okresie w nim wymienionym, jednak staje się nieaktualne w przypadku wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika." (komentarz do art. 229 k.p., autor Teresa Wyka, punkt 2.2 komentarza). Na potwierdzenie tezy zawartej w komentarzu jego autor przywołuje wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2002 r., I PK 44/02.

Tak więc zgodnie z treścią art. 229 § 4 k.p. pracodawca realizując swój obowiązek prewencji bezpośredniej ma obowiązek sprawdzenia czy nie nastąpiły okoliczności powodujące, że dotychczasowe orzeczenie lekarskie straciło aktualność. Uprawnione jest wtedy skierowanie pracownika na badania profilaktyczne (okresowe) mimo, iż nie upłynął jeszcze termin badania okresowego ustalonego przez lekarza. Jeżeli okaże się, że wynikiem takiego badania jest otrzymanie zaświadczenia o potrzebie stosowania okularów korekcyjnych do pracy przy obsłudze monitorów ekranowych, bowiem nastąpiło znaczne pogorszenie się wzroku, co może przykładowo prowadzić nawet do wystąpienia u pracownika choroby zawodowej, to jest to jak najbardziej przypadek, o którym mowa w ww. art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Do dnia dzisiejszego czterech pracowników, mających aktualne badania okresowe zwróciło się do pracodawcy o skierowanie na badania profilaktyczne. W wyniku przeprowadzonych badań pracownicy otrzymali zaświadczenia o potrzebie stosowania okularów korekcyjnych do pracy przy obsłudze monitorów ekranowych. Zrefundowano zakup okularów korekcyjnych, nie potrącając zaliczki na podatek dochodowy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy, gdy pracownik zwraca się do pracodawcy z prośbą o skierowanie na badania przed upływem terminu badań okresowych (np. w przypadku pogorszenia wzroku) a lekarz w wyniku przeprowadzonego badania wskażę potrzebę ich stosowania lub wymiany dotychczas stosowanych okularów na inne, to czy koszty badań oraz refundacja za okulary stanowią przychód pracownika, który należy opodatkować podatkiem dochodowym.

Zdaniem Wnioskodawcy, powyższe wydatki ponoszone są w ramach ustawowego obowiązku nałożonego na pracodawcę i podlegają zwolnieniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał, iż stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, stwierdzam, co następuje.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą", przychodami (...) są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy, za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Stosownie do postanowień art. 9 ust. 1 ustawy, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zatem opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów enumeratywnie wymienionych przez ustawodawcę oraz dochodów, od których Minister Finansów zaniechał poboru podatku w drodze rozporządzenia.

Katalog zwolnień przedmiotowych określony w art. 21 ust. 1 ustawy w pkt 11 zwalnia od podatku świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za te świadczenia, przysługujące na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, jeżeli zasady ich przyznawania wynikają z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), zwany dalej "k.p.", w art. 207 zawiera ogólną normę nakładającą na pracodawcę odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy.

Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki (art. 207 § 2 k.p.), a koszty działań podejmowanych przez pracodawcę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w żaden sposób nie mogą obciążać pracowników (art. 207 § 2¹ k.p.).

W ramach obowiązków wynikających z zasad bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca jest m.in. zobligowany do finansowania z własnych środków kosztów badań wstępnych (przed podjęciem pracy), a także badań okresowych i kontrolnych pracowników (art. 229 k.p.). Uszczegółowieniem tych regulacji są przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu opieki profilaktycznej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych dla celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 68, poz. 332, z późn. zm.).

Zgodnie z § 4 ust. 1 tego rozporządzenia, badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Skierowanie to powinno zawierać m.in. określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane.

Podkreślenia wymaga, iż brak jest w tych przepisach regulacji, która ograniczałaby prawo pracodawcy do skierowania pracownika na badania w sytuacji, gdy formalnie zachowuje jeszcze ważność wydane uprzednio zaświadczenie lekarskie. Przeciwnie, biorąc pod uwagę ciążący na pracodawcy generalny obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, zgłoszenie pracodawcy przez pracownika pogorszenia stanu zdrowia, powinno skłonić pracodawcę do skierowania pracownika na badania profilaktyczne.

Wskazać również należy na postanowienia § 8 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973), z których wynika, iż pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym na stanowiskach z monitorami ekranowymi profilaktyczną opiekę zdrowotną, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom okulary korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej, o której mowa w ust. 1, wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 grudnia 2002 r. (I PK 44/02, OSNP 2004 Nr 12, poz. 209) wskazał, iż "aktualnym orzeczeniem lekarskim w rozumieniu art. 229 § 4 k.p. jest orzeczenie stwierdzające stan zdrowia pracownika w dacie, w której ma być dopuszczony do pracy. Zachowuje ono aktualność w okresie w nim wymienionym, jednak staje się nieaktualne w przypadku wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika."

Stąd niewątpliwie pogorszenie wzroku pracownika należy traktować jako zmianę jego stanu zdrowia, uzasadniającą konieczność wcześniejszego niż wynikałoby to z obowiązującego zaświadczenia lekarskiego, przeprowadzenia badania lekarskiego.

Wynik badania okulistycznego wskazujący na konieczność stosowania lub wymiany okularów, obliguje pracodawcę do zapewnienia pracownikom okularów korygujących wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza.

W takiej sytuacji, refundacja poniesionych i udokumentowanych przez pracownika kosztów zakupu okularów korekcyjnych dokonana przez Wnioskodawcę, stanowi przychód pracownika ze stosunku pracy, objęty zwolnieniem od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy.

Natomiast koszt badania okulistycznego poniesiony przez Wnioskodawcę nie stanowi przychodu pracownika w rozumieniu przepisów ustawy, tym samym nie może mieć do niego zastosowania wskazany przez Wnioskodawcę art. 21 ust. 1 pkt 11, ani żaden inny przepis ustawy.

W świetle powyższego za prawidłowe należy uznać stanowisko Wnioskodawcy w zakresie skutków podatkowych refundacji kosztów zakupu okularów korygujących wzrok dla pracowników i nieprawidłowe w zakresie kosztów badań lekarskich.

Z tych względów należało z urzędu zmienić interpretację indywidualną z dnia 8 lipca 2013 r. Nr IBPB II/1/415-409/13/MCZ wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, gdyż stwierdzono jej nieprawidłowość.

ZMIANA INTERPRETACJI INDYWIDUALNEJ dotyczy stanu faktycznego przedstawionego we wniosku i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie Ministra Finansów w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wnosi się (w dwóch egzemplarzach) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi Ministra Finansów na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli Minister Finansów nie udzieli odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem Ministra Finansów, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa.