DBS/DBS_W5/7111/72/61/2013/2016/BF - Rola lustratora w Bankach Spółdzielczych.

Na podstawie zmienionych przepisów ustawy - Prawo bankowe lustratorzy związków rewizyjnych, przeprowadzający lustracje w bankach spółdzielczych, uzyskali dostęp do informacji stanowiących tajemnicę bankową. Uzyskanie dostępu do tajemnicy bankowej oznacza realizację od dawna zgłaszanych przez związki rewizyjne postulatów. Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez związki rewizyjne w przeszłości, brak dostępu do tajemnicy bankowej uniemożliwiał lustratorom efektywne wykonywanie czynności w zakresie kontroli gospodarności, celowości i rzetelności realizacji przez banki spółdzielcze ich celów ekonomicznych. Wprowadzenie zmian do art. 105 ustawy - Prawo bankowego przeszkody te likwiduje, zwiększając jednocześnie zakres odpowiedzialności lustratorów.

Po zmianie przepisów o dostępie do tajemnicy bankowej lustracja prowadzona przez lustratorów związków rewizyjnych na podstawie ustawy - Prawo spółdzielcze stała się dodatkowym - obok obowiązkowych badań sprawozdań finansowych przeprowadzanych przez biegłych rewidentów na podstawie ustawy o rachunkowości - realizowanym w regularnych, w tym przypadku trzyletnich, okresach czasu, narzędziem weryfikacji ekonomicznych aspektów działalności banków spółdzielczych przez ustawowo umocowany prywatny podmiot zewnętrzny. W odróżnieniu jednak od badań sprawozdań finansowych banków, prowadzonych przez biegłych rewidentów pod kątem możliwości kontynuowania działalności i przeznaczonych dla użytku publicznego, zasadniczym adresatem ustaleń lustracji są członkowie banku spółdzielczego. Wskazują na to określone w art. 91 § 2¹ ustawy - Prawo spółdzielcze cele lustracji, jakimi są m.in. badanie przestrzegania przez spółdzielnię prowadzenia przez nią działalności w interesie ogółu członków (art. 91 § 2¹ pkt 2), wskazywanie członkom na nieprawidłowości w działalności organów spółdzielni (art. 91 § 2¹ pkt 4), a także udzielanie organizacyjnej i instruktażowej pomocy w usuwaniu stwierdzonych nieprawidłowości oraz w usprawnieniu działalności spółdzielni (art. 91 § 2¹ pkt 5).

Lustracja spółdzielcza stanowi więc zorganizowaną formę kontroli działalności banku spółdzielczego realizowaną w imieniu i na rzecz jego członków, która bada m.in. efektywność wykorzystania posiadanego majątku oraz jakość nadzoru sprawowanego nad tym procesem przez organy danego banku. Z tego punktu widzenia, celem i zarazem obowiązkiem statutowych organów banku spółdzielczego wobec członków tego podmiotu powinno być zapewnienie jak najlepszej jakości lustracji. W opinii nadzoru prawidłowo przeprowadzona lustracja powinna obejmować realizację wszystkich jej ustawowych celów, w tym kontrolę gospodarności, celowości i rzetelności realizacji przez banki spółdzielcze ich celów ekonomicznych, jak również prawidłowości realizacji swoich kompetencji przez poszczególne organy statutowe oraz zgodności ich działania z zasadami demokracji spółdzielczej, a także wpływ ewentualnych nieprawidłowości na sposób postrzegania banków w ich środowiskach. Tak określona funkcja lustracji jest zbieżna z celami, do realizacji których powołane zostały zrzeszenia i systemy ochrony instytucjonalnej. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że kwestia funkcjonowania banków spółdzielczych w zrzeszeniach i/lub systemach ochrony uregulowana jest w statutach banków spółdzielczych, a jednym z ustawowych celów lustracji jest kontrola przestrzegania statutu.

W przekonaniu nadzoru ustalenia lustracji powinny być wykorzystywane nie tylko dla celów wewnątrzspółdzielczych. Dla banków zrzeszających i systemów ochrony - mając na względzie pełnione przez nie funkcje - istotna jest każda informacja na temat sytuacji ekonomiczno-finansowej banku będącego uczestnikiem zrzeszenia i/lub uczestnikiem systemu ochrony. Z perspektywy funkcji rozliczeniowych i sprawozdawczych realizowanych przez banki zrzeszające, a także z punktu widzenia przyjętych w systemach ochrony mechanizmów kontrolnych i pomocowych, istotnego znaczenia nabiera wypracowanie zasad uzyskiwania szybkiego dostępu do wszelkich informacji, które mogą być istotnym sygnałem dotyczącym realizacji przyjętych reguł współpracy, współodpowiedzialności i wzajemnej pomocy. Z powyższych względów wynika, zdaniem nadzoru, konieczność ustalenia odpowiednich zasad bieżącej współpracy banków zrzeszających i systemów ochrony z lustratorami związków rewizyjnych.

Nadzór finansowy oczekuje, że banki zrzeszające i jednostki zarządzające systemami ochrony dołożą wszelkich starań w celu zapewnienia lustracjom prowadzonym w bankach spółdzielczych jak najlepszej jakości. Działanie to powinno wspomagać realizację przypisanych lustracjom celów ustawowych, a także zapewniać warunki do skutecznego wykonywania zadań nałożonych na banki zrzeszające i systemy ochrony. W przekonaniu nadzoru współpraca ta nie powinna ograniczać się do wymiany informacji, ale obejmować również zagadnienia związane z kształtowaniem metodyki lustracji, czy ustalaniem priorytetowych obszarów lustracji, wynikających m.in. z funkcjonowania banków w zrzeszeniach i/lub systemach ochrony.

Przekazując powyższe uprzejmie proszę o przekazanie niniejszego pisma zrzeszonym bankom spółdzielczym.