BON.III.02936/45/LK/04 - Stanowisko w sprawie ustalania wysokości zwiększonych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych

W przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy przedsiębiorcom zatrudniającym osoby niepełnosprawne (Dz. U. Nr 114, poz. 1194, z późn. zm.) został określony m.in. zamknięty katalog podwyższonych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych, o których pracodawca informuje Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych zgodnie z art. 26c ust. 1 pkt 3 i ust. 1b ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776, z późn. zm.). Obowiązek ten dotyczy pracodawców, którzy uzyskali pomoc z co najmniej jednego z wymienionych w tym rozporządzeniu tytułów, tj.:

- dofinansowania do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych, o którym mowa w art. 26a ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776, z późn. zm.),

- finansowania składek na ubezpieczenie społeczne, o którym mowa w art. 25 ust. 2, 3 lub 3a tej ustawy,

- zwrotu miesięcznych kosztów zatrudnienia pracowników pomagających pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy w zakresie czynności ułatwiających komunikowanie się z otoczeniem, a także czynności niemożliwych lub trudnych do samodzielnego wykonania przez pracownika niepełnosprawnego na stanowisku pracy, o którym mowa w art. 26d tej ustawy.

Suma kwot wspomnianych kosztów 2 , poniesionych w okresie sprawozdawczym, stanowi ponadto jeden z trzech pułapów opisujących maksymalną intensywność pomocy z ww. tytułów 3 . Istotne jest więc prawidłowe określenie jej wysokości bowiem kwoty te dotyczą podmiotów będących beneficjentami poakcesyjnej pomocy publicznej uzyskanej z tytułu:

W przedmiotowym katalogu rodzajów podwyższonych kosztów znalazły się:

Poniesione koszty - związane z zatrudnieniem pracownika niepełnosprawnego w danym okresie sprawozdawczym - należące do rodzajów kosztów, o których mowa w pkt 1-4, wykazują wszyscy beneficjenci, natomiast koszty określone w pkt 5 - wyłącznie pracodawcy prowadzący zakłady pracy chronionej, jeżeli zatrudniają co najmniej 50% pracowników:

- zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności

- pracowników psychicznie chorych, z epilepsją lub z upośledzeniem umysłowym zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

Oznacza to, że większość beneficjentów wartość podwyższonych kosztów ustala według wzoru:

Natomiast prowadzący zakłady pracy chronionej, zatrudniający co najmniej 50% pracowników zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności i pracowników:

- zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności

- pracowników psychicznie chorych, z epilepsją lub z upośledzeniem umysłowym zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

- według wzoru:

1. Zwolnienia od pracy, dodatkowy urlop i przerwa

Koszt ten należy ustalić według wzoru:

gdzie:

EU - kwota ekwiwalentu pieniężnego przypadającego na jeden dzień urlopu wypoczynkowego ustalonego dla pracownika za okres sprawozdawczy,

ZT - liczba dni nieprzepracowanych w okresie sprawozdawczym w związku z korzystaniem ze zwolnienia z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym 4 ,

ZR - liczba dni nieprzepracowanych w okresie sprawozdawczym w związku z korzystaniem ze zwolnienia od pracy w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy 5 ,

U - liczba dni nieprzepracowanych w okresie sprawozdawczym w związku z korzystaniem z dodatkowego urlopu wypoczynkowego przez pracownika zaliczonego do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności 6 ,

AB_on - liczba dni absencji chorobowej pracownika niepełnosprawnego w okresie sprawozdawczym;

LG - przeciętna liczba godzin pracy dziennie osoby niepełnosprawnej 7 w okresie sprawozdawczym, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy,

LDZ - liczba dni pozostawania w zatrudnieniu przez osobę niepełnosprawną w okresie sprawozdawczym 8 ,

2. Skrócony czas pracy 9

Koszt ten należy ustalić według wzoru:

gdzie:

LGO - przeciętna liczba godzin pracy dziennie, która byłaby ustalona na okres sprawozdawczym dla pracownika na zasadach ogólnych 10 , z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy,

LG - przeciętna liczba godzin pracy dziennie osoby niepełnosprawnej 11 w okresie sprawozdawczym, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy,

KP - koszty płacy osoby niepełnosprawnej 12 .

Wartości LGO i LG należy ustalać tą samą metodą.

3. Zwiększona absencja chorobowa

Koszt ten należy ustalić według wzoru 13 :

gdzie:

AB_os - średnia w okresie sprawozdawczym absencja chorobowa pracowników niebędących osobami niepełnosprawnymi

(AB_os = LDA / ZOS, gdzie: LDA oznacza ogólną w okresie sprawozdawczym liczbę dni absencji chorobowej pracowników niebędących osobami niepełnosprawnymi, ZOS oznacza zatrudnienie tych osób w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy),

AB_on - rzeczywista 14 liczba dni absencji chorobowej pracownika niepełnosprawnego w okresie sprawozdawczym,

KP - koszty płacy osoby niepełnosprawnej za okres sprawozdawczy 15 .

LDZ - liczba dni pozostawania w zatrudnieniu przez osobę niepełnosprawną 16 ,

4. Zwiększony czas wykonywania czynności pracy przez zatrudnione osoby niepełnosprawne

Koszty zwiększonego czasu wykonywania czynności pracy przez zatrudnione osoby niepełnosprawne należy ustalić według następującego wzoru 17 :

gdzie:

WS - obowiązująca w przedsiębiorstwie ustalona dla pracownika nie będącego osobą niepełnosprawną minimalna norma wydajności dla danej czynności lub zespołu czynności w określonej jednostce czasu 18 ,

WN - rzeczywista wydajność osoby niepełnosprawnej wykonującej tę czynność lub te czynności w tej samej jednostce czasu 19 w okresie sprawozdawczym,

KP - koszty płacy osoby niepełnosprawnej za okres sprawozdawczy 20 .

Wartość WS może zostać ustalona:

* w odniesieniu do określonej czynności lub zespołu czynności (w tym dla całego procesu produkcyjnego, jeżeli jego charakter tego nie wyklucza - np. przy niezłożonych procesach produkcji),

* w wyniku rzetelnego normowania tej wartości dowolną przyjętą przez beneficjenta mogącą mieć zastosowanie do jego profilu działalności metodą lub techniką normowania, także w zakresie rejestracji czasu pracy (do wspomnianych metod można zaliczyć m.in. metody z wykorzystaniem fotografii dnia roboczego, chronometrażu, obserwacji migawkowych, czy metodę normatywów elementarnych, itd.),

* w wyniku przełożenia norm czasu, ilości, obsługi lub obsady,

* z wykorzystaniem norm ustalonych przez producentów urządzeń (w szczególności w przypadku, gdy urządzenie jest obsługiwane w zakładzie wyłącznie przez osoby niepełnosprawne),

* z uwzględnieniem osiągniętego poziomu techniki i organizacji pracy oraz norm jednolitych i branżowych,

* z wykorzystaniem norm przyjmowanych przez innych pracodawców działających w danej branży, jeżeli zostały określone w zakresie działalności beneficjenta,

* z wykorzystaniem norm, jakie zostałyby ustalone dla pracowników niebędących osobami niepełnosprawnymi, gdyby zostali zatrudnieni do wykonywania danej czynności lub zespołu czynności 21 .

Wartość ta może ulegać zmianom (np. w związku z późn. zm. technologii czy organizacji pracy).

Wartość WN należy ustalać w poszczególnych okresach sprawozdawczych w odniesieniu do tego samego zakresu czynności, co wartość WS.

5. Zwiększone zużycie materiałów i surowców

Koszty zwiększonego zużycia materiału i surowców należy ustalić według następującego wzoru 22 :

gdzie:

M_os - obowiązujące w przedsiębiorstwie maksymalne zużycie surowców lub materiałów dla wykonania określonej czynności lub zespołu czynności

M_os=MS x LPR/LDZ, gdzie MS oznacza ogólne obowiązujące w przedsiębiorstwie maksymalne miesięczne zużycie surowców lub materiałów dla wykonania określonej czynności lub zespołu czynności, Lpr oznacza liczbę dni świadczenia pracy przez osobę niepełnosprawną w okresie sprawozdawczym, Ldz oznacza liczbę dni pozostawania w zatrudnieniu przez osobę niepełnosprawną w okresie sprawozdawczym 23 ,

M_on - rzeczywiste zużycie surowców lub materiałów przez zatrudnioną osobę niepełnosprawną wykonującą tę czynność lub zespół czynności,

C - cena tych materiałów.

Wartość M_os może zostać ustalona:

* w odniesieniu do określonej czynności lub zespołu czynności (w tym dla całego procesu produkcyjnego, jeżeli jego charakter tego nie wyklucza - np. przy niezłożonych procesach produkcji),

* w wyniku rzetelnego normowania tej wartości dowolną przyjętą przez beneficjenta metodą normowania mogącą mieć zastosowanie do jego profilu działalności,

* z uwzględnieniem norm jednolitych i branżowych, jeżeli zostały określone w zakresie działalności beneficjenta, oraz osiągniętego poziomu techniki i organizacji pracy,

* z wykorzystaniem norm przyjmowanych przez innych pracodawców działających w danej branży, jeżeli zostały określone w zakresie działalności beneficjenta,

* z wykorzystaniem norm, jakie zostałyby ustalone dla pracowników niebędących osobami niepełnosprawnymi, gdyby zostali zatrudnieni do wykonywania danej czynności lub zespołu czynności 24 .

* może ulegać zmianom (np. w związku z późn. zm. technologii czy organizacji pracy)

Wartość M_on należy ustalać w poszczególnych okresach sprawozdawczych w odniesieniu do tego samego zakresu czynności, co wartość M_os.

Jako wartość C może zostać przyjęta:

* rzeczywista cena materiałów lub surowców lub

* cena standaryzowana tych materiałów lub surowców ustalana na potrzeby przedsiębiorstwa (według dowolnej metody) - w przypadku, gdy ustalenie ceny rzeczywistej nie jest możliwe.

6. Koszty zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi lub pracownikom niepełnosprawnym

Należy podać koszt zatrudniania pracownika spędzającego czas na pomocy pracownikowi lub pracownikom niepełnosprawnym w części dotyczącej czasu przeznaczonego wyłącznie na pomoc osobie lub osobom niepełnosprawnym - w rzeczywiście poniesionej wysokości ustalonej według wzoru:

gdzie:

KPA - koszty płacy pracownika pomagającego pracownikowi lub pracownikom niepełnosprawnym za okres sprawozdawczy 25 ,

GP - liczba godzin pracy pracownika pomagającego poświęconych na pomoc osobie niepełnosprawnej w okresie sprawozdawczym,

LGA - liczba godzin pracy pracownika pomagającego (ogółem) w okresie sprawozdawczym.

7. Koszty adaptacji pomieszczeń

Koszty te należy ustalić według następującego wzoru 26 :

gdzie:

Ap_on - koszty adaptacji pomieszczeń (ogółem) poniesione stosownie do potrzeb osób niepełnosprawnych (wykazanych w stanie zatrudnienia ZONap),

Ap_os koszty adaptacji pomieszczeń, które zostałyby poniesione w przypadku pracowników niebędących osobami niepełnosprawnymi,

ZONAP stan zatrudnienia osób niepełnosprawnych (w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy), z których zatrudnieniem związana była adaptacja pomieszczeń i poniesione z tego tytułu koszty AP_on.

8. Koszty adaptacji lub nabycia urządzeń przeznaczonych do użytku osób niepełnosprawnych

Koszty te należy ustalić według następującego wzoru 27 :

gdzie:

AU_on - koszty adaptacji lub nabycia urządzeń przeznaczonych do użytku osób niepełnosprawnych (ogółem) poniesione stosownie do potrzeb osób niepełnosprawnych (wykazanych w stanie zatrudnienia ZONau),

AU_os - koszty adaptacji lub nabycia urządzeń przeznaczonych do użytku osób niepełnosprawnych, które zostałyby poniesione w przypadku pracowników niebędących osobami niepełnosprawnymi,

ZONAU - stan zatrudnienia osób niepełnosprawnych (w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy), z których zatrudnieniem związana była adaptacja pomieszczeń i poniesione z tego tytułu koszty Au_on.

9. Koszty budowy, instalacji lub rozbudowy zakładu

Koszty te należy ustalić według następującego wzoru 28 :

gdzie:

B_on - koszty budowy, instalacji i rozbudowy zakładu (ogółem) poniesione stosownie do potrzeb zatrudnionych osób niepełnosprawnych (wykazanych w stanie zatrudnienia ZONB),

B_os - koszty budowy, instalacji i rozbudowy zakładu w ww. zakresie, który zostałyby poniesione w przypadku pracowników niebędących osobami niepełnosprawnymi,

ZONB - stan zatrudnienia osób niepełnosprawnych (w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, z których zatrudnieniem związana była budowa, instalacja i rozbudowa zakładu i poniesione z tego tytułu koszty B_on.

10. Koszty administracyjne

Koszty te należy ustalić według następującego wzoru 29 :

gdzie:

AD_on - koszty administracyjne ogółem poniesione w związku z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych (wykazanych w stanie zatrudnienia ZONAD),

AD_os - koszty administracyjne, które zostałyby poniesione w przypadku pracowników niebędących osobami niepełnosprawnymi,

ZONAD - stan zatrudnienia osób niepełnosprawnych (w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy), z których zatrudnieniem związane były koszty Ad_on.

11. Koszty transportowe

Koszty te należy podać w pełnej wysokości z uwzględnieniem kosztów dowożenia lub dojazdu pracownika niepełnosprawnego ponoszonych lub refundowanych przez pracodawcę:

* kosztów ryczałtów lub rzeczywistych kosztów związanych z wykorzystaniem własnego środka transportu przez osobę niepełnosprawną,

* kosztów biletów i innych opłat poniesionych przez osobę niepełnosprawną lub pracodawcę związanych z zapewnieniem osobie niepełnosprawnej potrzeb komunikacyjnych,

* kosztów dowożenia i dojazdu osoby niepełnosprawnej poniesionych przez pracodawcę.

Koszty transportowe związane są z zatrudnianiem osoby niepełnosprawnej i obejmują w szczególności koszty dojazdu do i z pracy.