BI/4117-0022/05 - Zwolnienie od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych świadczeń pieniężnych i rzeczowych na rzecz poszkodowanych w wypadkach drogowych i ich rodzin

Pytanie podatnika

Czy w przedstawionym stanie faktycznym świadczenia pieniężne i rzeczowe na rzecz poszkodowanych w wypadkach drogowych i ich rodzin podlegają zwolnieniu od opodatkowania podatkiem dochodowym?

Decyzja

Na podstawie art. 14b § 5 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60), po rozpatrzeniu zażalenia Stowarzyszenia na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Człuchowie z dnia 25 kwietnia 2005 r. Nr UCP.I/4110-18/05 dotyczącego udzielenia pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego uznając, że zażalenie zasługuje na uwzględnienie zmienia się postanowienie organu pierwszej instancji.

Uzasadnienie

Pismem z dnia 11 marca 2005 r. (uzupełnionym w dniu 23.03.2005 r.) Stowarzyszenie zwróciło się do Naczelnika Urzędu Skarbowego o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w sprawie wyjaśnienia, które ze świadczeń pieniężnych i rzeczowych na rzecz poszkodowanych w wypadkach drogowych i ich rodzin zwolnione są z opodatkowania podatkiem dochodowym - zgodnie z art. 21 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Pomoc finansowa i rzeczowa świadczona jest przez Stowarzyszenie w ramach realizacji następujących programów:

- akcja "Pogodne Święta", tj. wsparcie finansowe dla członków Stowarzyszenia i ich rodzin;

- akcja "Podręcznik", tj. partycypacja w kosztach zakupu podręczników szkolnych dla dzieci ofiar wypadków drogowych;

- akcja "Znicz" tj. pomoc finansowa dla rodzin, które straciły bliskich, przeznaczona na zakup elementów wystroju nagrobków na dzień 1 listopada;

- wsparcie rzeczowe w postaci zakupu 1 tony węgla (ok. 480 zł) na zimę dla członków Stowarzyszenia znajdujących się w trudnych warunkach finansowych;

- finansowanie kolonii dla dzieci z rodzin poszkodowanych w wypadkach drogowych (ok. 700 zł na każde dziecko);

- zakup protez dla osób poszkodowanych w wypadkach drogowych;

- zwrot kosztów leczenia i rehabilitacji członków Stowarzyszenia,

- finansowanie przejazdów związanych z rehabilitacją powypadkową lub leczeniem u specjalisty poza miejscem zamieszkania.

Zdaniem Stowarzyszenia:

- od pomocy pieniężnej i materialnej oraz refundacji opisanych w punktach 1-4 oraz 6-8 należy pobrać podatek dochodowy od osób fizycznych, ponieważ nie są one wyraźnie wymienione w art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

- finansowanie kolonii dla dzieci i młodzieży do lat 18 (pkt 5) jest - według Stowarzyszenia - zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym.

Postanowieniem z dnia 25 kwietnia 2005 r. Nr UCP.I/4110-18/05 Naczelnik Urzędu potwierdził stanowisko wnioskodawcy, iż przychód świadczeniobiorców z tytułu pomocy finansowej przeznaczonej na kolonie dla dzieci i młodzieży do lat 18 w wysokości do 760 zł jest objęty zwolnieniem od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, pozostałe zaś świadczenia pieniężne i rzeczowe oraz refundacje nie są zwolnione z podatku dochodowego, ponieważ nie zostały wymienione w art. 21 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stowarzyszenie, korzystając z przysługującego prawa, złożyło zażalenie na powyższe postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego wnosząc, iż wątpliwości zawarte we wniosku Stowarzyszenia nie zostały w sposób wyczerpujący wyjaśnione. Stowarzyszenie wskazało, iż szczególnie odnośnie podejmowanych inicjatyw:

- zakupu protez dla ofiar wypadków,

- zwrotu kosztów leczenia i rehabilitacji oraz

- finansowania przejazdów na rehabilitację powypadkową

Naczelnik Urzędu Skarbowego nie wyjaśnił, czy wsparcie i refundacje udzielone w tym zakresie mogą być zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku po rozpatrzeniu zarzutów wniesionego zażalenia stwierdza, co następuje.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) źródłami przychodów są inne źródła.

Jak wynika zaś z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nie należące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Katalog "innych źródeł" ma charakter otwarty, o czym świadczy użycie przez ustawodawcę zwrotu "w szczególności".

Na podstawie z art. 21 ust. 1 pkt 78 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. wolne od podatku dochodowego są dopłaty do wypoczynku zorganizowanego przez podmioty prowadzące działalność w tym zakresie, w formie wczasów, kolonii, obozów i zimowisk, w tym również połączonego z nauką, pobytu na leczeniu sanatoryjnym, w placówkach leczniczo-sanatoryjnych, rehabilitacyjno-szkoleniowych i leczniczo-opiekuńczych, oraz przejazdów związanych z tym wypoczynkiem i pobytem na leczeniu - dzieci i młodzieży do lat 18:

- z funduszu socjalnego, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra niezależnie od ich wysokości,

- z innych źródeł - do wysokości nie przekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł.

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. wolne od podatku dochodowego są zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci - do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł, z zastrzeżeniem pkt 40 i 79.

Z treści tego przepisu wynika, iż powód przyznania podatnikowi zapomogi stanowi ograniczenie związane z nabyciem prawa do zwolnienia od podatku. Ustawodawca enumeratywnie wymienił cztery przypadki, których wystąpienie umożliwia zwolnienie zapomogi od podatku:

- indywidualnego zdarzenia losowego,

- klęski żywiołowej,

- długotrwałej choroby,

- śmierci.

Konstruując zakres tego zwolnienia ustawodawca nie wskazał osoby, której zapomoga powinna być wypłacana. W powołanym przepisie brak jest również dodatkowych wskazań odnośnie osoby, której zdarzenie musi dotyczyć, aby wypłacona zapomoga mogła być wolna od podatku. Oznacza to, iż zwolniona od podatku będzie zarówno zapomoga wypłacona osobie, której dane zdarzenie dotyczy bezpośrednio, np. z tytułu jego długotrwałej choroby czy wypadku, jak i zapomoga wypłacona osobie, której to zdarzenie nie dotyczy bezpośrednio, np. w związku z długotrwałą chorobą dziecka.

Niektóre wymienione w przepisie zdarzenia zostały przez ustawodawcę opatrzone dodatkowym dookreśleniem, np. ze zwolnienia korzystać mogą takie zapomogi, które zostały wypłacone w związku z długotrwałą chorobą. Choroba musi zatem mieć charakter długotrwały i nie jest przy tym istotne czy zagraża życiu, wiąże się z pobytem w szpitalu lub nieobecnością w pracy. Z uwagi na to, iż pojęcie "długotrwała" nie zostało przez ustawodawcę sprecyzowane, zaś oparcie się o potoczne/słownikowe znaczenie tego terminu nie wyjaśnia jej charakteru jednoznacznie - każdy przypadek powinien być analizowany indywidualnie.

Niewątpliwie, należy uznać, iż wypadek drogowy jako indywidualne zdarzenie losowe oraz długotrwała choroba będąca jego wynikiem stanowią przesłanki do zaklasyfikowania przyznanych w związku z zaistnieniem tych zdarzeń zapomóg jako zwolnionych z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.

Ponadto, jak wynika z treści art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. wolne od podatku są "zapomogi otrzymane" (w stanie prawnym obowiązującym do 31.12.2003 r. fraza ta nosiła brzmienie "zapomogi wypłacone"). Ponieważ ustawa o podatku dochodowym nie zawiera definicji zapomogi, należy posłużyć się definicją słownikową, zgodnie z którą zapomoga to "pomoc finansowa udzielana komuś bezzwrotnie, np. osobom dotkniętym wypadkiem losowym; zasiłek, wsparcie", zaś wsparcie to "pomoc udzielona komuś, zwłaszcza pomoc materialna, pieniężna; zapomoga, zasiłek" (Słownik języka polskiego PWN, Warszawa 2002). Również wprowadzony przez ustawodawcę termin "otrzymane" (w miejsce "wypłacone") powoduje, iż zwolnienie przedmiotowe dotyczy zarówno zapomogi pieniężnej jak i rzeczowej (materialnej).

Tym samym, wsparcie finansowe i materialne udzielone osobom poszkodowanym w wypadkach drogowych, będących indywidualnymi zdarzeniami losowymi lub pozostającym w długotrwałej chorobie w wysokości do kwoty 2.280 zł w trakcie roku podatkowego będzie podlegało zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.

Reasumując powyższe, w przedstawionym stanie faktycznym:

a) otrzymane przez podatnika poszkodowanego w wyniku wypadku drogowego lub doświadczonego długotrwałą chorobą wsparcie pieniężne i rzeczowe do wysokości 2.280 zł w trakcie roku podatkowego, tj.:

- wsparcie finansowe w ramach akcji "Pogodne Święta",

- partycypacja w kosztach zakupu podręczników szkolnych w ramach akcji "Podręcznik",

- pomoc finansowa przeznaczona na zakup elementów wystroju nagrobków na dzień 1 listopada w ramach akcji "Znicz",

- wsparcie rzeczowe w postaci zakupu jednej tony węgla na zimę (ok. 480 zł),

- zwrot kosztów leczenia i rehabilitacji,

- zakup protez,

- wartość finansowanych przejazdów na leczenie i rehabilitację

b) jeżeli zostało przekazane wskutek zaistnienia konkretnych zdarzeń wymienionych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych tj. indywidualnego zdarzenia losowego lub długotrwałej choroby i śmierci - będzie zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych - na podstawie z art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.

Natomiast w przypadku, gdy świadczenia te zostały przekazane na skutek innych zdarzeń (np. trudnej sytuacji materialnej), wówczas będą stanowiły przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.;

- przychód z tytułu pomocy finansowej przeznaczonej na kolonie dla dzieci i młodzieży do lat 18 w wysokości do 760 zł (pkt 5) jest zwolniony z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych - na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 78 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.