BI/005/0808/03 - Czy od przychodów z najmu Podatnik może odliczyć koszty związane z utrzymaniem wynajętego lokalu ? Czy w przypadku, gdy umowa użyczenia dotyczy tylko Podatnika, jego małżonka z którą posiada wspólność majątkową może złożyć stosowne oświadczenie, że cały przychód z tego tytułu opodatkuje mąż , czy też musi w związku z najmem składać deklaracje PIT-5?

Podatnik na podstawie umowy użyczenia zawartej z rodzicami jest dysponentem lokalu mieszkalnego. W świetle postanowień zawartej umowy Podatnikowi przysługuje prawo wynajmu tego lokalu osobom trzecim. Umowa przewiduje, że Podatnik zobowiązany jest do ponoszenia całości kosztów eksploatacyjnych związanych z tym mieszkaniem.

W lipcu 2003 roku Podatnik zawarł umowę najmu tego lokalu z inną osobą. Umowa ta przewiduje miesięczny czynsz najmu w kwocie 1.500,- zł, obejmujący także całość kosztów eksploatacyjnych związanych z utrzymaniem mieszkania (koszty te w dalszym ciągu ponosić będzie Podatnik). Oprócz przychodów z najmu Podatnik osiąga przychody z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Podatnik pozostaje w związku małżeńskim i z żoną łączy go ustrój małżeńskiej wspólności majątkowej.

Stan prawny:

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52 i 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym r. podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 3, art. 28-30 i art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów.

Stosownie do przepisu art. 10 ust. 1 pkt 6 tej ustawy najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą stanowią odrębne źródło przychodów.

Przychody z udziału w spółce nie będącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku oraz łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe - o czym stanowi art. 8 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r.

Zasady wyrażone w powyższym przepisie mają również zastosowanie do małżonków, między którymi istnieje wspólność majątkowa, osiągających ze źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 6 (najem, podnajem itp.) przychody ze wspólnej własności, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy, chyba że złożą pisemne oświadczenie o opodatkowaniu całości dochodu osiągniętego z tego źródła przez jednego z nich. - art. 8 ust. 3 ww. ustawy.

Oświadczenie, (...), należy złożyć we właściwym urzędzie skarbowym najpóźniej do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został otrzymany, ze źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 6, pierwszy przychód ze wspólnej własności, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy - art. 8 ust. 4 powyższej ustawy.

Wybór zasady opodatkowania całości dochodu przez jednego z małżonków wyrażony w oświadczeniu, o którym mowa w ust. 3, obowiązuje przy zapłacie zaliczek i składaniu deklaracji za cały dany rok podatkowy oraz składaniu zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty), chyba że w wyniku rozwodu albo orzeczenia przez sąd separacji nastąpił podział majątku wspólnego małżonków i przedmiot umowy przypadł temu z małżonków, na którym nie ciążył obowiązek zapłaty zaliczek i składania deklaracji - o czym stanowi art. 8 ust. 5 ustawy z 26 lipca 1991 r.

Zgodnie z treścią art. 31 ustawy z 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.) z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek (wspólność ustawowa). Przedmioty majątkowe nie objęte wspólnością stanowią majątek odrębny każdego z małżonków. A jak wynika z treści art. 32 § 1 k.r.o. dorobkiem małżonków są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.

Jak wynika z przedstawionego wyżej stanu prawnego, w niniejszej sprawie nie ma znaczenia, że umowa użyczenia lokalu mieszkalnego zawarta została tylko z jednym z małżonków. Na gruncie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w przypadku istnienia wspólności majątkowej małżonków pożytki osiągane z najmu stanowić będą ich wspólny dorobek majątkowy, na gruncie zaś przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - będą to przychody z wspólnego użytkowania rzeczy, o którym stanowi art. 8 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r.

Zatem, jeżeli małżonkowie nie złożą oświadczenia o opodatkowaniu całości przychodów z najmu tylko przez jednego z nich, to będą zmuszeni rozliczać podatek na zasadach ogólnych określonych w ustawie z 26 lipca 1991 r., tzn. z chwilą powstania obowiązku zapłaty zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych będą zmuszeni oboje składać deklaracje podatkowe PIT-5 i uwzględniać w nich po 50 % przychodów i kosztów uzyskania przychodów. Oczywiście Podatnikom przysługuje w zakreślonym w art. 8 ust. 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. terminie, określone w art. 8 ust. 3 tej ustawy prawo wyboru opodatkowania całości przychodów z najmu tylko przez jednego z nich.

W przypadku wyboru opodatkowania całości przychodów z najmu przez prowadzącego działalność gospodarczą męża - z uwagi na treść art. 6 ust. 1a ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 z późn. zm.) przychody z tego tytułu mogą być opodatkowane wyłącznie na zasadach ogólnych. Natomiast w przypadku wyboru opodatkowania całości przychodów przez nie prowadzącą pozarolniczej działalności gospodarczej żonę - możliwe jest także opodatkowanie przychodów z tego tytułu na podstawie przepisów ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, co jednoznacznie wynika z art. 6 ust. 1a i art. 12 ust. 6 tej ustawy.

Odnośnie kosztów uzyskania przychodów, przy opodatkowaniu przychodów z najmu na zasadach ogólnych zastosowanie ma przepis art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. wyrażający generalną zasadę, że kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. Tak więc wydatki Podatników związane z utrzymaniem wynajmowanego lokalu stanowić będą koszty uzyskania przychodów z tego najmu.