BI/005/0221/04 - Umowy wzajemnie zobowiązujące a nieodpłatność świadczenia

STAN FAKTYCZNY

Podatniczka, prowadząc działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem dochodowym od osób fizycznych wg zasad ogólnych (podatkowa książka przychodów i rozchodów), zawarła ze szkołami umowy użyczenia gabinetów pielęgniarki szkolnej. Gabinety te oddane zostały do bezpłatnego użytkowania w zamian za nieodpłatne świadczenie opieki medycznej podczas imprez sportowych organizowanych na terenie szkoły.

PYTANIE

Czy zawarcie takiej umowy skutkuje koniecznością ustalenia przez Podatniczkę przychodu dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych?

ODPOWIEDŹ

Zgodnie z treścią art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.) przychodem z działalności gospodarczej jest również wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, z wyjątkiem otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn.

W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego przyjmuje się, że przez nieodpłatne świadczenie należy rozumieć te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności gospodarczej, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie w majątku tej osoby mające konkretny wymiar finansowy (np. wyrok NSA z 19 stycznia 2000 r., sygn. akt I SA/Wr 880/98 lub z 22 marca 2001 r., sygn. akt I SA/Gd 2027/98).

Nieodpłatne świadczenie występuje m.in. w przypadku zawarcia przez podatnika umowy użyczenia. Jak bowiem wynika z treści art. 710 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.), przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.

Tymczasem w niniejszej sprawie szkoły nieodpłatnie udostępniają Podatniczce gabinety pielęgniarki szkolnej, a Podatniczka zobowiązuje się do nieodpłatnego świadczenia opieki medycznej podczas imprez sportowych organizowanych na terenie tych szkół.

W świetle przedstawionego stanu faktycznego i prawnego sprawy nie można uznać, że podatniczka zawarła ze szkołami umowy użyczenia, bowiem umowy te przynoszą korzyści nie tylko Podatniczce, która nie musi płacić czynszu za wynajem tych pomieszczeń, ale także szkołom, które uzyskują nieodpłatną opiekę medyczną w czasie imprez organizowanych na ich terenie.

Również Ministerstwo Finansów w pismach z 1 kwietnia 1997 r., nr PO 4/GK-722-981/95 i z 27 lutego 1997 r., nr PO 4/N-802-201/97, stwierdziło, że nie ma charakteru nieodpłatnego m.in. umowa nazwana umową użyczenia, jeżeli wynika z niej świadczenie wzajemne.

A ponieważ w myśl postanowień art. 65 § 2 kodeksu cywilnego w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu, to zawarcie przez Podatniczkę z szkołami przedmiotowych umów nie powoduje powstania u Podatniczki dodatkowego przychodu w formie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.