BD-F/415-19/05/z - Odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy o pracę.

"Dokonana przez podatniczkę kwalifikacja - w kontekście przepisów art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.) - odszkodowania określonego w przedstawionej sytuacji faktycznej nie znajduje żadnego uzasadnienia, a zatem jest nieprawidłowa.

Wbrew opinii podatniczki bowiem kwestie ewentualnych roszczeń wobec pracodawcy związanych z wypowiedzeniem albo rozwiązaniem umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego, zostały uregulowane i to w sposób jednoznaczny w przepisach Kodeksu pracy. Przepisy art. 177 cytowanego Kodeksu pracy wyraźnie ustanawiają zakaz wypowiadania oraz rozwiązywania umowy o pracę w okresie ciąży i w przypadku naruszenia tego zakazu pracownicy przysługują na zasadach ogólnych określonych w przepisach art. 45 i nast. powołanego Kodeksu Pracy, ewidentne roszczenia z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę, tak odszkodowawcze, jak i o wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Przepisy te określają także zasady ustalania wysokości należnego odszkodowania.

W tym miejscu przywołać należy przepis art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi, że wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód.

W przedstawionej sytuacji faktycznej i prawnej zatem, skoro zasady ustalania wysokości wypłaconego odszkodowania wynikają wprost z przepisów rangi ustawowej, to tego rodzaju świadczenie należy kwalifikować zgodnie z ww. przepisem art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym, a nie przepisem art. 21 ust. 1 pkt 3b tej ustawy.

Nadmienić należy, iż zawarte w tym przepisie zwolnienie przedmiotowe w swoim zakresie nie obejmuje odszkodowania wynikającego z ugody (każdej ugody, a zatem także sądowej) - lit. g) tego przepisu. Wskazać również należy, iż co do zasady podobne stanowisko zostało wyrażone przez Ministerstwo Finansów w piśmie z dnia 30 grudnia 2004 r., nr PB3 46-415/245/2004.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, iż stanowisko organu podatkowego pierwszej instancji zawarte w zaskarżonym postanowieniu jest prawidłowe, gdyż uzyskane przez podatniczkę odszkodowanie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wypłacone odszkodowanie, jako związane ze stosunkiem pracy, należy zakwalifikować do przychodów, o których mowa w przepisie art. 12 ust. 1 cytowanej ustawy o podatku dochodowym, od których płatnik tj. zakład pracy jest zobowiązany odprowadzić zaliczki na poczet podatku na zasadach określonych w art. 31 i nast. tej ustawy.

Końcowo, wobec podnoszonych przez podatniczkę argumentów, stwierdzić jeszcze należy zgodnie z przepisem art. 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2004 r., iż wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymywane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań otrzymywanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą a także dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z treści wyżej powołanego przepisu jednoznacznie wynika, iż ze zwolnienia od podatku dochodowego mogą korzystać inne odszkodowania (inne niż określone w wyżej powołanym art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy podatkowej), które wynikają z wyroku lub ugody sądowej, o ile nie odnoszą się do utraconych korzyści.

Szkoda w postaci utraconych korzyści, do której nawiązują ww. przepisy podatkowe, została określona w art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego. W świetle tego przepisu uszczerbek dotykający poszkodowanego może wystąpić w dwóch postaciach:

- straty, którą poniósł w wyniku zdarzenia szkodzącego, wyrażającej się w rzeczywistej zmianie stanu majątku polegającej albo na zmniejszeniu jego aktywów, albo na zwiększeniu pasywów,

- utraty przez niego korzyści polegającej na niepowiększeniu się czynnych pozycji majątku, które byłyby się pojawiły, gdyby nie zdarzenie wyrządzające szkodę.

Właśnie odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę, o którym mowa w przepisach art. 45 Kodeksu pracy, należy rozpatrywać w kontekście szkody polegającej na nieuzyskanych korzyściach, szkodą bowiem jest utrata spodziewanych zarobków spowodowana bezprawnym wypowiedzeniem umowy o pracę".