AP5.054.2.2017 - Stanowisko MF w sprawie usuwania przez urzędy skarbowe firm z rejestru VAT.

W odpowiedzi na interpelację Pani (...) Poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej nr 9961 z dnia 16 lutego 2017 r. w sprawie usuwania przez urzędy skarbowe firm z rejestru VAT przekazuje poniżej odpowiedzi na pytania zawarte we wskazanej interpelacji.

1. Czy Pański resort posiada wiedzę dotyczącą powodów wykreślenia przez urzędy skarbowe firm z rejestru VAT. Chodzi oczywiście o przypadki wykreśleń, które nastąpiły od początku bieżącego roku.

Na dzień 28 lutego 2017 naczelnicy urzędów skarbowych dokonali wykreślenia 22 313 podmiotów. W większości (12 938) powodem było zwieszenie wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy.

Poniżej powody wykreśleń z rejestru podatników VAT:

- Art. 96 ust. 9 pkt 1 - podatnik nie istnieje,

- Art. 96 ust. 9 pkt 2 - mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem,

- Art. 96 ust. 9 pkt 3 - dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym okażą się niezgodne z prawdą,

- Art. 96 ust. 9 pkt 4 - podatnik albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej,

- Art. 96 ust. 9a pkt 1 - podatnik VAT zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy,

- Art. 96 ust. 9a pkt 2 - podatnik VAT będąc obowiązanym do złożenia deklaracji, o której mowa w art. 99 ust. 1, 2 lub 3, nie złożył takich deklaracji za 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały,

- Art. 96 ust. 9a pkt 3 - podatnik VAT składał przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracje, o których mowa w art. 99 ust. 1, 2 lub 3, w których nie wykazał sprzedaży lub nabycia towarów lub usług z kwotami podatku do odliczenia,

- Art. 96 ust. 9a pkt 4 - podatnik VAT wystawiał faktury lub faktury korygujące, dokumentujące czynności, które nie zostały dokonane,

- Art. 96 ust. 9a pkt 5 - podatnik VAT prowadząc działalność gospodarczą wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że dostawcy lub nabywcy biorący udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie tego samego towaru lub usługi uczestniczą w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej.

2. Czy prawdą jest, że niektóre firmy zostały wykreślone z rejestru VAT wyłącznie z powodu braku możliwości skontaktowania się z nimi? Czy tego rodzaju decyzję nie są w odczuciu Pana Ministra kontrowersyjne, budzące wiele wątpliwości?

Zgodnie z obowiązującym od 1 stycznia 2017 r. przepisem art. 96 ust. 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r. poz. 710, z późn. zm.) - dalej: "ustawa o VAT", wykreślenie podatnika z rejestru podatników VAT bez konieczności zawiadomienia go o powyższym, następuje gdy:

* podatnik nie istnieje, lub

* mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem (albo pełnomocnikiem), lub

* dane w zgłoszeniu rejestracyjnym okażą się niezgodne z prawdą, lub

* podatnik albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwanie organu podatkowego.

Przepisy ustawy o VAT w wymienionym zakresie zakładają zasadniczo wcześniejszy kontakt organu podatkowego z podatnikiem. Przed wykreśleniem podatnika z rejestru organ podatkowy powinien podjąć próbę kontaktu z nim w celu wyjaśnienia, czy zachodzą wymienione przesłanki do wykreślenia go z rejestru podatników.

3. Czy obawy ekspertów co do uznaniowości niektórych podejmowanych przez urzędników skarbowych w tym zakresie decyzji, mogą być uzasadnione?

Podkreślić należy, że obawy co do arbitralności organów podatkowych w stosowaniu wymienionych przepisów są nieuzasadnione. Wykreślanie podatników z rejestru będzie opierać się na uzasadnionych i udowodnionych przesłankach, każdy zaś przypadek będzie podlegał indywidualnej ocenie w kontekście całokształtu występujących okoliczności.

4. Czy zgadza się Pan Minister z opinią, że nieinformowanie przedsiębiorców o fakcie wykreślenia ich firm z rejestru VAT jest dla nich krzywdzące?

Nieinformowanie przedsiębiorców o fakcie wykreślenia z rejestru w sytuacjach braku kontaktu wydaje się bezzasadne (skoro de facto nie ma z nimi kontaktu). Uczciwi podatnicy nie mają powodu do obaw, że zostaną bezpodstawnie wykreśleni z przedmiotowego rejestru. Powinni oni jednak przy tym pamiętać o konieczności aktualizacji swoich adresów (podanych w zgłoszeniu rejestracyjnym). Wskazane jest też podawanie i aktualizacja numerów telefonów oraz adresów mailowych do kontaktu.

5. Jakie działania odwoławcze od decyzji urzędu skarbowego może podjąć przedsiębiorca, którego firma została w sposób nieuzasadniony wykreślona z rejestru VAT? Odpowiedź na to pytanie jest szczególnie istotna, ponieważ z daniem ekspertów w obowiązującym stanie prawnym nie istnieje przepis umożliwiający przedsiębiorcy przywrócenie rejestracji jego firmy.

Oprócz wskazanych w pkt 2 powodów, które mogą skutkować wykreśleniem podatnika, z godnie z art. 96 ust. 9a ustawy o VAT naczelnik urzędu skarbowego z urzędu wykreśla podatnika z rejestru podatników VAT, także w sytuacjach gdy:

* podatnik zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy, lub

* będąc obowiązanym do złożenia deklaracji, podatnik nie złożył takich deklaracji za 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały, lub

* podatnik składał przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracje, w których nie wykazał sprzedaży lub nabycia towarów lub usług z kwotami podatku do odliczenia (tzw. deklaracje "zerowe"), lub

* podatnik wystawiał faktury lub faktury korygujące, dokumentujące czynności, które nie zostały dokonane (tzw. "puste" faktury), lub

* prowadząc działalność gospodarczą podatnik wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że dostawcy lub nabywcy biorący udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie tego samego towaru lub usługi uczestniczą w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej.

Nowe przepisy ustawy o VAT w omawianym zakresie przewidują jednak również możliwość przywrócenia zarejestrowania wykreślonego podatnika bez konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego (w przypadkach, o których mowa w art. 96 ust. 9 i 9a pkt 2 - 4 ustawy o VAT), gdy udowodni on, że prowadzi działalność gospodarczą i złoży brakujące deklaracje bądź wykaże, że wystawienie przez niego "pustej" faktury było wynikiem pomyłki lub nastąpiło bez jego wiedzy.

Jeżeli w następstwie wezwania organu podatkowego podatnik udowodni, że przesłanki takie nie wystąpiły (przykładowo składanie deklaracji "zerowych" wynika ze specyfiki prowadzonej działalności, wystawianie "pustych" faktur związane było z pomyłką lub odbyło się bez wiedzy podatnika), podatnik nie zostanie z rejestru wykreślony (patrz: art. 96 ust. 9d-9f ustawy o VAT).

Natomiast gdy podatnik nie udowodni, że pomimo okoliczności, o których mowa w art. 96 ust. 9a ustawy o VAT, powinien nadal figurować w rejestrze podatników, zostanie z tego rejestru wykreślony i o powyższym fakcie powiadomiony.

Pragnę dodać iż celem wprowadzonych obecnie rozwiązań, jest poprawa ściągalności podatku VAT poprzez ograniczenie nadużyć i oszustw w tym podatku, co również przełoży się na poprawę warunków prowadzenia działalności gospodarczej dla wszystkich podatników poprzez przywrócenie uczciwej konkurencji na rynku.