AP13/841/373/08/FAR/3114 - Egzekucja z praw z instrumentów finansowych.

W związku z zapewnieniem stosowania w szerszym zakresie środków egzekucyjnych - egzekucji z praw z instrumentów finansowych zapisanych na rachunkach papierów wartościowych lub innych rachunkach oraz wierzytelności z rachunków pieniężnych, a także egzekucji z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych uregulowanych w dziale II rozdziale 5 oddziale 2 i 3 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.) Ministerstwo Finansów wyjaśnia, co następuje:

Przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji przewidują trzy odrębne tryby zajęcia przez organy egzekucyjne instrumentów finansowych, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. Nr 183, poz. 1538 ze zm.), tj.:

Odnośnie do pkt 1 należy zauważyć, iż instrumentami finansowymi w rozumieniu przepisów art. 2 i art. 3 pkt 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi są:

Rachunkami papierów wartościowych są rachunki, na których zapisywane są zdematerializowane papiery wartościowe. Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi rachunki takie mogą prowadzić domy maklerskie, banki prowadzące działalność maklerską, zagraniczne firmy inwestycyjne i zagraniczne osoby prawne prowadzące działalność maklerską na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w formie oddziału oraz banki powiernicze, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. i Narodowy Bank Polski. Dodatkowo uprawnionymi do prowadzenia rachunków papierów wartościowych są inne podmioty będące uczestnikami Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych S.A. lub systemu rejestracji papierów wartościowych prowadzonego przez Narodowy Bank Polski, pośredniczące w zbywaniu papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub NBP (art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi). Należy mieć także na uwadze, że za rachunki papierów wartościowych uważa się również rachunki, na których są zapisywane niebędące papierami wartościowymi maklerskie instrumenty finansowe dopuszczone do obrotu zorganizowanego (instrumenty finansowe przywołane w pkt 2 ppkt a) do d) niniejszego pisma).

Przedstawiając powyższe, należy również zauważyć, iż wśród podmiotów uprawnionych do prowadzenia rachunków papierów wartościowych (a także powiązanych z nimi rachunków pieniężnych) znajdują się podmioty, które nie prowadzą działalności maklerskiej, tj. KDPW S.A., NBP, czy banki powiernicze, których działalność sprowadza się do prowadzenia rachunków papierów wartościowych. Ponadto podmiotem uprawnionym do prowadzenia rejestru uczestnika, na którym są zapisywane jednostki uczestnictwa funduszu inwestycyjnego, jest fundusz inwestycyjny lub agent transferowy, który nie prowadzi działalności maklerskiej.

Odnosząc się do trybu przewidzianego w art. 94 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, należy zauważyć, iż w odróżnieniu od art. 93 przepis ten ma zastosowanie do zajęcia instrumentów finansowych niebędących przedmiotem dokonywanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obrotu zorganizowanego, tj. instrumentów finansowych niebędących przedmiotem obrotu na rynku regulowanym (np. Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.) lub alternatywnym systemie obrotu (np. NewConnect rynek akcji GPW w Warszawie S.A.). Istotny jest również fakt, iż poza obrotem zorganizowanym mogą znajdować się zarówno instrumenty finansowe, które mogą być przedmiotem obrotu zorganizowanego, jednak nie trafiły ani na rynek regulowany, ani do alternatywnego systemu obrotu, np. niektóre z obligacji Skarbu Państwa, jak również instrumenty finansowe, które nie podlegają standaryzacji i w związku z tym nie mogą być przedmiotem obrotu zorganizowanego (np. umowy forwards czy swapy).

Kwestia, czy dany instrument finansowy jest lub nie jest przedmiotem obrotu zorganizowanego, pozostaje, co do zasady, bez wpływu na określenie zbioru podmiotów uprawnionych zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi do prowadzenia rachunków papierów wartościowych, gdyż podmioty te prowadzą rachunki papierów wartościowych zarówno będących przedmiotem obrotu zorganizowanego, jak i niebędących przedmiotem obrotu zorganizowanego. Należy jedynie zauważyć, iż na rachunkach papierów wartościowych zapisywane są zdematerializowane papiery wartościowe (niemające postaci papierowego dokumentu), będące wyłącznie zapisem w odpowiednim rejestrze.

Odrębny tryb prowadzenia egzekucji przewiduje art. 95 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji odnoszący się do papierów wartościowych mających postać zmaterializowaną (w formie dokumentu). Zgodnie z art. 95 ust. 2 tej ustawy zajęte papiery wartościowe niezapisane na rachunku papierów wartościowych organ egzekucyjny przekazuje do sprzedaży podmiotowi posiadającemu zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego na podejmowanie czynności związanych z obrotem takimi papierami, a w przypadku jego braku lub gdy sprzedaż w tym trybie wiązałaby się z poniesieniem zbyt dużych kosztów, sprzedaje je w trybie określonym przepisami działu II rozdziału 6 oddziału 2 tej ustawy, tj. w trybie regulującym sprzedaż ruchomości.

Do kategorii podmiotów uprawnionych do podejmowania czynności związanych ze sprzedażą papierów wartościowych należą, co do zasady, firmy inwestycyjne w rozumieniu art. 3 pkt 33 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, tj.:

Należy zauważyć, iż wskazany w pkt 4 zbiór obejmuje podmioty, dla których organem władzy publicznej udzielającym zezwolenia na podejmowanie czynności związanych z obrotem papierami wartościowymi nie była Komisja Nadzoru Finansowego, lecz właściwy organ nadzoru państwa członkowskiego. Jednak przyjmując interpretację niedyskryminującą podmiotów wspólnotowych, należy uznać, iż także te podmioty są uprawnione do sprzedaży papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych, o której mowa w art. 95 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.