6362/2016 - Priorytety polityki oświatowej na rok szkolny 2016/2017

Wychowanie jest procesem, który odbywa się w każdym momencie życia dziecka: w domu, w szkole, na wakacjach, tam, gdzie młody człowiek przebywa - wszystko co się dzieje wokół dziecka ma znaczenie wychowawcze.

Nauczanie i wychowanie są ze sobą integralnie powiązane. Treści poszczególnych przedmiotów i sposoby ich realizacji, poziom wymagań, sposób kontrolowania i oceniania, mają duży potencjał wychowawczy.

Ad.1. Na podstawie art. 35 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r. poz. 2156, z późn. zm.) Minister Edukacji Narodowej co roku ustala kierunki realizacji polityki oświatowej państwa.

W roku szkolnym 2016/17 zostały ustalone następujące kierunki:

Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa są również wytycznymi dla publicznych placówek doskonalenia nauczycieli przy tworzeniu planów pracy tych jednostek. Od 1 stycznia 2013 r. do zadań publicznych placówek doskonalenia prowadzonych przez samorząd województwa, powiat lub gminę należy organizowanie i prowadzenie doskonalenia zawodowego nauczycieli w zakresie wynikającym z kierunków polityki oświatowej państwa.

Ad.2. Jednym z kierunków realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2016/2017 jest wychowanie do wartości. Przez wartość rozumieć będziemy wszystko to, co cenne i ważne dla jednostki i społeczeństwa oraz godne człowieka, co prowadzi do integralnego rozwoju, do pełni człowieczeństwa, a także stanowi podstawę lub istotny punkt odniesienia w uznaniu czegoś za dobre lub złe 1 .Wychowanie do wartości zakłada przede wszystkim podmiotowe traktowanie dziecka. Wartości stanowią fundament procesu wychowania. Istotą wychowania powinno być bowiem ukazanie młodym pokoleniom przez rodziców, nauczycieli i wychowawców tego co wartościowe, przybliżenie i uzasadnienie tych wartości. Wartości są potrzebne człowiekowi, aby otwierały go na możliwości pełniejszego urzeczywistniania siebie. Stanowią one podstawę każdego systemu, programu czy pojedynczego działania wychowawczego.

Podstawa programowa kształcenia ogólnego podaje konkretne cechy i wartości, ku którym zmierza proces wychowawczy w szkole, uwzględniane w programach wychowania przedszkolnego oraz w programach nauczania. Zadaniem szkoły jest kształtowanie u uczniów postaw sprzyjających ich dalszemu rozwojowi indywidualnemu i społecznemu, takie jak: uczciwość, wiarygodność, odpowiedzialność, wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacunek dla innych ludzi, ciekawość poznawcza, kreatywność, przedsiębiorczość, kultura osobista, gotowość do uczestnictwa w kulturze, podejmowanie inicjatyw do pracy zespołowej. W rozwoju społecznym bardzo ważne jest kształtowanie postawy obywatelskiej, postawy poszanowania tradycji i kultury własnego narodu, a także postawy poszanowania dla innych kultur i tradycji.

Ad.3. Realizowanie zadań przez szkoły priorytetów polityki oświatowej państwa jest sprawdzane poprzez: ewaluację, kontrolę, wspomaganie i monitorowanie.

Każdego roku Minister Edukacji Narodowej wskazując podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa określa także zadania z zakresu nadzoru pedagogicznego, w tym:

* tematy kontroli planowych,

* zakresy ewaluacji,

* zakresy monitorowania.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2015 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego celem kontroli prowadzonej przez organ nadzoru pedagogicznego jest ocena stanu przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły.

W podstawowych kierunkach realizacji polityki oświatowej państwa na rok szkolny 2016/2017 nie wskazano tematu kontroli, w wyniku której ocenie miałyby podlegać działania szkół i placówek dotyczące kształtowania postaw i wychowania do wartości.

Natomiast regulacje prawne określają wymagania 2 dla szkół i placówek, których realizacja jest obowiązkiem szkoły. Jednym z wymagań wobec szkół i placówek jest wymaganie pn.: Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne, w którego charakterystyce wskazano, że pożądanym działaniem jest, aby w szkole lub placówce, wspólnie z uczniami i rodzicami, analizować podejmowane działania wychowawcze i profilaktyczne, w tym mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań, a także oceniać ich skuteczność oraz, w razie potrzeby, modyfikować. W ramach nadzoru pedagogicznego kuratorzy oświaty w roku szkolnym 2016/2017, stosownie do wskazań zawartych w podstawowych kierunkach realizacji polityki oświatowej państwa na ten rok szkolny, realizują w szkołach podstawowych, gimnazjach, szkołach ponadgimnazjalnych, placówkach kształcenia ustawicznego oraz ośrodkach dokształcania i doskonalenia zawodowego ewaluacje problemowe w zakresie wymagań:

* "Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne";

* "Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji".

W trakcie ww. ewaluacji pracownicy kuratoriów oświaty m.in. badają, czy:

* szkoła lub placówka realizuje działania wychowawcze i profilaktyczne, które są dostosowane do potrzeb uczniów i środowiska;

* działania szkoły lub placówki zapewniają uczniom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne, a relacje między wszystkimi członkami społeczności szkolnej są oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu;

* zasady postępowania i współżycia w szkole lub placówce są uzgodnione i przestrzegane przez uczniów, pracowników szkoły i placówki oraz rodziców;

* w szkole lub placówce są realizowane działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność szkoły lub placówki;

* w szkole lub placówce, wspólnie z uczniami i rodzicami, analizuje się podejmowane działania wychowawcze i profilaktyczne, w tym mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań, czy ocenia się ich skuteczność oraz, w razie potrzeb, modyfikuje.

Ad.4. Ministerstwo Edukacji Narodowej przygotowało dwa projekty ustaw, które w dniu 16 września 2016 r. zostały przekazane do uzgodnień resortowych i konsultacji społecznych. W projekcie ustawy - Prawo Oświatowe połączono dotychczas odrębnie opracowywane programy - szkolny program wychowawczy i szkolny program profilaktyki - w jeden spójny dokument zawierający działania wychowawcze i profilaktyczne. Program wychowawczo-profilaktyczny będzie określał sposób realizacji celów kształcenia i zadań wychowawczych zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego. Program ten będzie obejmował treści i działania zarówno o charakterze wychowawczym skierowane do uczniów, jak i skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców treści i działania o charakterze profilaktycznym.

Nowa podstawa programowa kształcenia ogólnego zgodnie z definicją będzie zawierała zadania wychowawcze określone dla poszczególnych typów szkół, w tym zagadnienia do realizacji w ramach zajęć z wychowawcą.

Ad.5. Odnośnie wykazu lektur uprzejmie informuję, że jest on zawsze integralną częścią podstawy programowej języka polskiego. Powołany przez Ministra Edukacji Narodowej zespół ekspertów, który pracuje nad przygotowaniem projektu podstawy programowej języka polskiego, przygotuje jednocześnie propozycję wykazu lektur. Przewiduje się, że projekt podstawy zostanie przekazany do konsultacji publicznych jeszcze w tym roku kalendarzowym. Projekt będzie zamieszczony na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej i wszyscy zainteresowani będą mogli się z nim zapoznać, jak również zgłosić ewentualne uwagi i propozycje.