4620/2016 - Interpretacja przepisów ustawy o systemie oświaty oraz ustawy Karta Nauczyciela.

Czas pracy nauczycieli oraz organizacja zajęć rewalidacyjnych, pracy świetlicy i pomocy psychologiczno-pedagogicznej jest uregulowana w przepisach oświatowych, zatem wytyczne organu prowadzącego szkołę nie mogą być sprzeczne z ustawą oraz aktami wykonawczymi.

Stosownie do art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014 r. poz. 191 z późn. zm.), tygodniowy czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy wynosi do 40 godzin. W ramach tego czasu pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel jest obowiązany realizować trzy rodzaje zajęć, określone w art. 42 ust. 2 wymienionej ustawy.

Na mocy ustawy z dnia 18 marca 2016 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 668) od dnia 1 września 2016 r. przepis art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy - Karta Nauczyciela otrzyma następujące brzmienie:

2)"inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów;".

Zgodnie z nowym brzmieniem tego przepisu, nauczyciel, w ramach czterdziestogodzinnego tygodnia pracy oraz otrzymywanego wynagrodzenia, będzie zobligowany do realizacji m.in. innych zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły, w tym zajęć opiekuńczych i wychowawczych uwzględniających potrzeby i zainteresowania uczniów. Jednak obowiązek realizowania przez nauczycieli zajęć i czynności określonych w art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy - Karta Nauczyciela nie może być wykorzystywany przez dyrektora do wypełniania nimi godzin pracy objętych obowiązkowym tygodniowym wymiarem zajęć (pensum) ustalonym dla innego stanowiska.

Ponadto, ustalenie przez dyrektora szkoły określonych zadań nauczyciela w ramach innych czynności i zajęć wynikających z zadań statutowych szkoły musi umożliwić nauczycielowi realizację wszystkich rodzajów zajęć i czynności, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 1 - 3 ustawy - Karta Nauczyciela w ramach jego tygodniowego czasu pracy.

W okresie przejściowym, do czasu systemowego rozwiązania organizacji ww. zajęć, dyrektorzy powinni motywować nauczycieli do realizacji zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy - Karta Nauczyciela, w ramach ich tygodniowego czasu pracy, wykorzystując funkcję wspierającą dodatku motywacyjnego.

Odnosząc się do organizacji pracy świetlicy, należy zauważyć, że zgodnie z ustawą z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r. poz. 2156, z późn. zm.), zapewnienie uczniom możliwości korzystania ze świetlicy jest jednym ze statutowych zadań szkoły publicznej. W myśl ramowego statutu publicznej szkoły podstawowej oraz ramowego statutu publicznego gimnazjum, stanowiących załączniki nr 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624, z późn. zm.), dla uczniów, którzy muszą dłużej przebywać w szkole podstawowej lub gimnazjum, w tym specjalnych, ze względu na czas pracy ich rodziców (prawnych opiekunów), organizację dojazdu do szkoły podstawowej, gimnazjum w tym specjalnych lub inne okoliczności wymagające zapewnienia uczniowi opieki w szkole, szkoła organizuje świetlicę.

W świetlicy prowadzone są zajęcia w grupach wychowawczych. Liczba uczniów w grupie nie powinna przekraczać 25, z tym że w szkołach specjalnych liczba uczniów w grupach wychowawczych powinna odpowiadać liczbie uczniów określonej dla oddziału szkoły podstawowej specjalnej lub gimnazjum specjalnego. Uczniowie przebywający w świetlicy, muszą mieć stałą opiekę, w tym celu dyrektor szkoły zatrudnia wychowawców świetlicy, których tygodniowy, obowiązkowy wymiar zajęć, zgodnie z art. 42 ust. 3 lp. 6 ustawy - Karta Nauczyciela, wynosi 26 godzin. Godzinami pracy w świetlicy nauczyciele mogą mieć także uzupełniony tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych; w tym przypadku, ze względu na realizowanie obowiązków określonych dla stanowisk o różnym tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin, do określenia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć nauczyciela będzie miał zastosowanie art. 42 ust. 7 pkt 3 ustawy - Karta Nauczyciela.

Wychowawca świetlicy realizuje w ciągu roku szkolnego zajęcia zgodne z planem pracy świetlicy. Świetlica zapewnia dzieciom bezpieczeństwo przez stałą obecność wychowawcy. Świetlica szkolna pełni ważną rolę w realizacji zadań opiekuńczo-wychowawczych szkoły, wspomaga i uzupełnia pracę szkoły we wszystkich jej zakresach, tj. w zakresie opieki, wychowania, dydaktyki oraz w zakresie oddziaływań profilaktyczno-terapeutycznych.

W szkole podstawowej, w tym specjalnej i integracyjnej, może być zatrudniony asystent wychowawcy świetlicy (art. 7 ust. 1e ustawy o systemie oświaty).

Do zadań asystenta należy wspieranie wychowawcy świetlicy. Asystent wykonuje zadania wyłącznie pod kierunkiem wychowawcy świetlicy i nie może zastępować lub pełnić roli wychowawcy świetlicy.

W kwestii uprzejmie informuję, że przepisy ustawy o systemie oświaty zapewniają uczniom możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej w jednostkach sytemu oświaty, zarówno publicznych, jak i niepublicznych 1 .

Publiczne przedszkola, szkoły i placówki są obowiązane do udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, która zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. poz. 532) polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych uczniów. Pomoc ta jest udzielana w trakcie bieżącej pracy z uczniem oraz w formach wskazanych w § 7 ww. rozporządzenia. Pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole udzielają uczniom m.in. nauczyciele, którzy w ramach zajęć i czynności wymienionych w art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy - Karta Nauczyciela, mogą prowadzić:

Natomiast w ramach zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 1 ustawy - Karta Nauczyciela, nauczyciele prowadzą:

Wymiar godzin poszczególnych form udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej ustala dyrektor szkoły, biorąc pod uwagę potrzeby i zainteresowania uczniów, zadania nauczycieli, w tym ich tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz posiadane przez nich kwalifikacje.

W przypadku np. szkół niepublicznych, pomoc psychologiczno-pedagogiczna może być organizowana w innych niż powyżej wymienione formach.

Odnosząc się do organizacji zajęć rewalidacyjnych, uprzejmie wyjaśniam, że zgodnie z przepisami: ustawy o systemie oświaty, rozporządzenia w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych 2 i rozporządzenia w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym 3 (Dz. U. poz. 1113), zajęcia rewalidacyjne organizowane są dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, objętych kształceniem specjalnym organizowanym na podstawie orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego. W przypadku dzieci i młodzieży posiadających ww. rodzaj orzeczenia, w ramach realizacji jego zaleceń powinny być organizowane przez każdy typ i rodzaj szkoły (lub placówki specjalnej) m.in. zajęcia rewalidacyjne.

Zajęcia rewalidacyjne powinny być uwzględnione w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym (IPET) opracowanym dla dziecka/ucznia niepełnosprawnego przez zespół nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów prowadzących z nim zajęcia, na podstawie wielospecjalistycznej oceny poziomu jego funkcjonowania (we współpracy z rodzicami ucznia lub pełnoletnim uczniem oraz - w zależności od potrzeb - z poradnią psychologiczno-pedagogiczną), z uwzględnieniem zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Zajęcia rewalidacyjne stanowią szerokie spektrum zajęć usprawniających zaburzone funkcje, o charakterze terapeutycznym, wspomagającym rozwój dzieci i młodzieży z różnymi rodzajami niepełnosprawności, a ich rodzaj powinien być dostosowany do rodzaju ich niepełnosprawności oraz indywidulanych potrzeb.

Podsumowując tę część wypowiedzi, zajęcia rewalidacyjne są zajęciami organizowanymi obligatoryjnie dla ucznia niepełnosprawnego posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na określony 4 rodzaj niepełnosprawności. Realizację tych zajęć powierza się nauczycielom w ramach ich tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć tzw. pensum lub godzin ponadwymiarowych.

Kurator oświaty, w zakresie sprawowanego nadzoru pedagogicznego, ocenia zgodność działalności szkoły z prawem i w razie potrzeby ma prawo zastosować środki zmierzające do zapewnienia stanu zgodnego z prawem (art. 34 ust. 1 ustawy o systemie oświaty).

W kwestii oddziałów przedszkolnych uprzejmie informuję, że stosownie do § 10 ust. 1 ramowego statutu publicznego przedszkola będącego załącznikiem nr 1 do rozporządzenia w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół przedszkole funkcjonuje przez cały rok szkolny, z wyjątkiem przerw ustalonych przez organ prowadzący. W organizacji przedszkola nie są zatem przewidziane ferie zimowe i letnie, a w konsekwencji zalicza się je do tzw. placówek nieferyjnych.

Tę samą zasadę należy stosować do oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej. Zastosowanie w tym oddziale organizacji pracy analogicznej do tej, jaka obowiązuje w szkole podstawowej, prowadziłoby do pogorszenia warunków kształcenia, wychowania i opieki w porównaniu z oddziałami działającymi w przedszkolach oraz skrócenia czasu realizacji podstawy programowej.