3063-ILPB1-1.4511.221.2016.2.PP - Świadczenie pracy w zamian za wygaśnięcie zobowiązania pieniężnego - przychód w PIT.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 27 września 2016 r. (data wpływu 28 września 2016 r.), uzupełnionym w dniu 29 listopada 2016 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika - jest prawidłowe.

W dniu 28 września 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika.

Z uwagi na fakt, że wniosek nie spełniał wymogów formalnych, o których mowa w art. 14b § 4 Ordynacji podatkowej, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu pismem z dnia 22 listopada 2016 r. nr 3063-ILPB1-1.4511-221.2016.1.PP wezwał Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.

Wezwanie wysłano w dniu 22 listopada 2016 r., skutecznie doręczono w dniu 23 listopada 2016 r., natomiast w dniu 29 listopada 2016 r. wpłynęła do tut. Organu odpowiedź na ww. wezwanie.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą polegającą między innymi na wynajmie dzierżawionych przez siebie lokali mieszkalnych. Z uwagi na fakt, iż najemcy nierzadko posiadają znaczne zaległości z tytułu nieopłaconego czynszu a proces windykacji jest kosztowny i czasochłonny Wnioskodawca zamierza zaproponować najemcom, w tym także byłym najemcom, którzy na dzień zakończenia umowy najmu posiadali zaległości czynszowe - możliwość odpracowania posiadanych zaległości. Propozycja byłaby skierowana zarówno do obecnych najemców, jak i takich, z którymi umowa najmu została już rozwiązana.

Do prac ewentualnie świadczonych przez dłużnika (dłużników) należałyby w szczególności:

* prace porządkowe - sprzątanie terenu i klatki schodowej budynków dzierżawionych przez Wnioskodawcę,

* odśnieżanie terenu wokół budynków dzierżawionych przez Wnioskodawcę,

* drobne prace remontowe na klatce schodowej i na posesji wokół budynków dzierżawionych przez Wnioskodawcę,

* utrzymanie zieleni w najbliższym otoczeniu budynków dzierżawionych przez Wnioskodawcę.

Wnioskodawca do tej pory zlecał takie prace firmom zewnętrznym. Wnioskodawca zamierza stosować takie rozwiązanie tylko w wypadkach wyjątkowych, tj. wtedy gdy obiektywnie dłużnik nie ma innej możliwości spłaty długu, a ewentualna windykacja nie prowadzi do jego spłaty zadłużenia a jedynie powiększa zaległości dłużnika, z uwagi na jej koszty. Rodzaj, rozmiar i wartość prac wykonywanych przez dłużnika w ramach odpracowania długu byłyby określone w porozumieniu zawartym z dłużnikiem przed ich wykonaniem. Wartością przyjętą do wyceny byłaby rynkowa wartość danego świadczenia na terenie miasta (stawki godzinowe lub ryczałtowe).

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy u dłużnika (w związku z odpracowaniem zaległości czynszowych) powstaje przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z przepisami art. 11 ust. 1 lub art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w związku z tym, czy Wnioskodawca jako płatnik ma obowiązek poboru zaliczek i wystawienia informacji o dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy od osób fizycznych w roku podatkowym (PIT-11).

Zdaniem Wnioskodawcy, odpracowanie zaległości czynszowych przez dłużnika nie powinno być przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i w związku z tym Wnioskodawca nie ma obowiązku poboru zaliczek na podatek dochodowy PIT-11.

Zgodnie z art. 453 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa (...).

Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Celem niniejszego jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (w przedmiotowej sprawie powstałego z tytułu zaległego czynszu), poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określonego pierwotnie w umowie. Zobowiązanie wówczas wygasa tak jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Wnioskodawca uważa, że wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo. Fakt świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie zobowiązania ciążącego na dłużniku, w świetle obowiązujących przepisów art. 11 ust. 1 lub art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie daje prawa do twierdzenia, że dłużnik uzyskuje przychody. Dopuszczalna forma regulacji długów, zgodnie z przepisami prawa cywilnego, w innej formie niż pieniądz, nie powoduje na gruncie ustawy podatkowej dodatkowego obciążenia podatkowego z tytułu spłaty zobowiązania.

Wnioskodawca końcowo stwierdza, że w zdarzeniu przyszłym przedstawionym powyżej, u dłużnika nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu, a co za tym idzie Wnioskodawca nie będzie miał, jako płatnik, obowiązku poboru z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie w licznych interpretacjach indywidualnych wydanych w tożsamych lub zbliżonych stanach faktycznych, np.:

* IBPBII/1/415-464/MCZ - Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 1 sierpnia 2012 r.,

* ILPB2/415-600/12-2/AJ - Dyrektora izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 12 września 2012 r.,

* IPTPB1/415-358/11-2/DS - Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 28 lutego 2012 r.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z ogólną zasadą sformułowaną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca (osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą polegającą m.in. na wynajmie dzierżawionych przez siebie lokali mieszkalnych) zamierza zaproponować obecnym i byłym najemcom, którzy na dzień zakończenia umowy najmu posiadali zaległości czynszowe - możliwość odpracowania posiadanych zaległości. Do prac świadczonych przez dłużników należałyby przykładowo prace porządkowe, odśnieżanie, drobne prace remontowe, utrzymanie zieleni. Wnioskodawca zamierza stosować takie rozwiązanie tylko w przypadkach wyjątkowych, tj. wtedy gdy obiektywnie dłużnik nie ma innej możliwości spłaty długu, a ewentualna windykacja nie prowadzi do spłaty zadłużenia. Rodzaj, rozmiar i wartość prac wykonywanych przez dłużnika w ramach odpracowania długu byłyby określone w porozumieniu zawartym z dłużnikiem przed ich wykonaniem. Wartością przyjętą do wyceny byłaby rynkowa wartość danego świadczenia na terenie miasta według stawek godzinowych lub ryczałtowych.

Mając na uwadze powyższy opis sprawy zauważyć należy, że w myśl postanowień art. 659 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121), przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.

Z powyższego wynika, że wynajmujący jest zobowiązany do zapłaty czynszu najemcy, przy czym zapłata może być oznaczona w świadczeniach innego rodzaju niż pieniądze.

Zgodnie z brzmieniem art. 453 (zdanie pierwsze) Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Jej celem jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak jakby wygasło przez zwykłe jego wykonanie (np. poprzez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty czynszu), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Przechodząc do podatkowych aspektów opisanej wyżej czynności stwierdzić należy, że spłata istniejących długów jest dla dłużnika obojętna podatkowo, gdyż nie można z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik ten uzyskuje przysporzenie majątkowe stanowiące przychód podatkowy, o którym mowa w art. 11 ust. 1 albo w art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując, uznać należy, że na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odpracowanie przez byłego lub obecnego najemcę zaległości czynszowych nie będzie skutkowało powstaniem po jego stronie przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym, a co za tym idzie, na Wnioskodawcy nie będą ciążyły w związku z tym obowiązki płatnika, tj. obowiązek poboru zaliczek na podatek dochodowy i wystawienia informacji o dochodach oraz pobranych zaliczkach w roku podatkowym.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

W odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawcę rozstrzygnięć organów podatkowych, tut. Organ informuje, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Administracji Skarbowej w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.