30/2005 - Zarządzenie Nr 30/05 Głównego Inspektora Pracy z dnia 29 lipca 2005 r. w sprawie zasad analizowania przyczyn wypadków przy pracy, kontroli stosowania przez pracodawców środków zapobiegających tym wypadkom oraz udziału organów Państwowej Inspekcji Pracy w badaniu okoliczności wypadków przy pracy

Na podstawie § 2 ust. 2 Statutu Państwowej Inspekcji Pracy, stanowiącego załącznik do zarządzenia Marszałka Sejmu z dnia 25 października 2002 r. w sprawie nadania statutu Państwowej Inspekcji Pracy (M. P. Nr 54, poz. 740 z późn. zm.) w związku z art. 8 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1362 z późn. zm.), zarządza się, co następuje

§ 1.

1. Ustala się zasady analizowania przyczyn wypadków przy pracy, kontroli stosowania przez pracodawców środków zapobiegających tym wypadkom oraz udziału organów Państwowej Inspekcji Pracy w badaniu okoliczności wypadków przy pracy, stanowiące załącznik nr 1.

2. Ustala się wzory:

1) meldunku GIP - Mw, stanowiącego załącznik nr 2,

2) ankiety 01A/01B/01C, stanowiącej załącznik nr 3.

§ 2.

Traci moc zarządzenie nr 2/2004 Głównego Inspektora Pracy z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie zasad postępowania organów Państwowej Inspekcji Pracy przy ustalaniu okoliczności i przyczyn katastrof i zdarzeń potencjalnie wypadkowych oraz kontroli przestrzegania przez pracodawców obowiązków w zakresie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.

§ 3.

Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.

GŁÓWNY INSPEKTOR PRACY

Anna HINTZ

Załącznik nr 1

do zarządzenia nr 30/05

Głównego Inspektora Pracy

z dnia 29 lipca 2005 r.

Zasady analizowania przyczyn wypadków przy pracy, kontroli stosowania przez pracodawców środków zapobiegających tym wypadkom oraz udziału organów Państwowej Inspekcji Pracy w badaniu okoliczności wypadków przy pracy.

§ 1. Zasady analizowania przyczyn wypadków przy pracy, kontroli stosowania przez pracodawców środków zapobiegających tym wypadkom oraz udziału organów Państwowej Inspekcji Pracy w badaniu okoliczności wypadków przy pracy, zwane dalej zasadami, mają zastosowanie do realizacji przez organy Państwowej Inspekcji Pracy zadań określonych w art. 8 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1362 z późn. zm.²).

§ 2. 1. Ilekroć w zasadach jest mowa o:

1) "wypadku przy pracy" - rozumie się przez to zdarzenie określone w art. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 z późn. zm.);

2) "zdarzeniu potencjalnie wypadkowym" - rozumie się przez to niebezpieczne zdarzenie związane z wykonywaną pracą, podczas którego nie dochodzi do urazów lub pogorszenia stanu zdrowia pracujących;

3) "wypadku zbiorowym" - rozumie się przez to zdarzenie określone w art. 3 ust. 6 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 z późn. zm.);

4) "katastrofie" - rozumie się przez to w szczególności:

a) katastrofę budowlaną, określoną w art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 z późn. zm.),

b) poważną awarię, określoną § 2 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie poważnych awarii objętych obowiązkiem zgłoszenia do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2003 r. Nr 5, poz. 58),

c) wypadek kolejowy, na skutek którego wystąpiły ofiary w ludziach lub znaczne straty materialne, zgodnie z art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. Nr 86, poz. 789 z późn. zm.);

5) "zdarzeniu" - rozumie się przez to wypadek przy pracy, zdarzenie potencjalnie wypadkowe, a także katastrofę.

§ 3. Przepisy § 6, § 7 ust. 1 i 2, § 8-10 oraz § 12 stosuje się odpowiednio do lekkich wypadków przy pracy.

§ 4. Szczegółowe zasady reagowania na zgłoszenia wypadków przy pracy i informacje o zdarzeniach potencjalnie wypadkowych, zaistniałych na terenie objętym właściwością okręgowego inspektoratu pracy, określa okręgowy inspektor pracy.

§ 5.1. Okręgowy inspektor pracy zapewnia całodobowe dyżury inspektorów pracy, znających problematykę wypadkową, do przyjmowania zgłoszeń wypadków przy pracy i informacji o zdarzeniach potencjalnie wypadkowych oraz katastrofach.

2. Informację o numerach telefonów do kontaktu z pełniącymi dyżury, o których mowa w ust. 1, okręgowy inspektor pracy przekazuje do wiadomości właściwym organom Państwowej Straży Pożarnej, Inspekcji Transportu Drogowego, Prokuratury, Policji oraz administracji rządowej.

§ 6. Decyzję w sprawie badania okoliczności i analizy przyczyn innego zdarzenia niż wypadek przy pracy oraz kontroli zastosowanych w związku z tym zdarzeniem środków zapobiegających wypadkom przy pracy, podejmuje okręgowy inspektor pracy.

§ 7. 1. Okręgowy inspektorat pracy prowadzi rejestr zgłoszeń wypadków przy pracy i zdarzeń potencjalnie wypadkowych oraz katastrof. W rejestrze zamieszcza się następujące informacje:

1) data i godzina zgłoszenia,

2) rodzaj zdarzenia (wypadek przy pracy, zdarzenie potencjalnie wypadkowe, katastrofa),

3) nazwa i adres pracodawcy,

4) miejsce powstania zdarzenia (nazwa miejsca i jego adres),

5) data i godzina zdarzenia,

6) wydarzenie będące odchyleniem od stanu normalnego,

7) rodzaj wypadku (indywidualny/zbiorowy),

8) skutki zdarzenia (śmierć, ciężkie uszkodzenie ciała, pozostałe),

9) imię i nazwisko poszkodowanego,

10) źródło informacji o zdarzeniu (pracodawca, kontrola inspektora pracy Państwowej Inspekcji Pracy, inne organy, inny okręgowy inspektorat pracy, środki masowego przekazu, pozostałe),

11) imię i nazwisko inspektora wyznaczonego do zbadania okoliczności i analizy przyczyn zdarzenia,

12) data rozpoczęcia i zakończenia czynności przez wyznaczonego inspektora pracy,

13) uwagi (np. informacja dotycząca ostatecznej kwalifikacji prawnej zdarzenia).

2. O każdym wypadku śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym okręgowy inspektor pracy niezwłocznie zawiadamia Departament Prewencji, przekazując odpowiednią informację w formie meldunku GIP - Mw.

3. O każdej zgłoszonej katastrofie okręgowy inspektor pracy niezwłocznie zawiadamia Zastępcę Głównego Inspektora Pracy do Spraw Nadzoru i Dyrektora Departamentu Prewencji, przesyła faksem wstępną informację o okolicznościach i przyczynach tego zdarzenia oraz przekazuje do Departamentu Prewencji meldunek GIP- Mw.

4. Departament Prewencji prowadzi rejestr wypadków śmiertelnych przy pracy oraz zdarzeń o znamionach katastrofy. W rejestrze zamieszcza się następujące informacje:

1) data zdarzenia,

2) nr meldunku (GIP - Mw),

3) nazwa okręgowego inspektoratu pracy,

4) rodzaj zdarzenia (wypadek przy pracy, katastrofa),

5) nazwa i adres pracodawcy,

6) miejsce powstania zdarzenia (nazwa miejsca i jego adres),

7) wydarzenie będące odchyleniem od stanu normalnego,

8) rodzaj wypadku przy pracy (indywidualny, zbiorowy),

9) liczba poszkodowanych,

10) skutki wypadku przy pracy i katastrofy (śmierć, ciężkie uszkodzenia ciała, pozostałe),

11) szacunkowe straty materialne spowodowane katastrofą - w tys. zł (jedno miejsce po przecinku),

12) data zakończenia czynności przez wyznaczonego inspektora pracy,

13) data wpływu informacji o zdarzeniu do Departamentu Prewencji,

14) uwagi (np. informacja dotycząca ostatecznej kwalifikacji prawnej zdarzenia).

§ 8. 1. Czynności podejmowane przez organy Państwowej Inspekcji Pracy w związku z badaniem okoliczności i analizą przyczyn wypadków przy pracy oraz zdarzeń potencjalnie wypadkowych powinny obejmować w szczególności:

1) dokonanie oględzin miejsca zdarzenia, w tym zbadanie warunków wykonywania pracy i innych okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie zdarzenia, oraz sporządzenie szkiców, dokumentacji fotograficznej itp.,

2) przesłuchanie poszkodowanych i świadków zdarzenia,

3) zebranie dowodów z dokumentów, w tym: dokumentacji projektowej, dokumentacji technicznej i eksploatacyjnej, procedur i instrukcji procesów pracy, dokumentacji związanej ze stosunkiem pracy,

4) zasięgnięcie opinii specjalistów,

5) analizę dokumentacji powypadkowej, w tym ocenę ustaleń dotyczących okoliczności i przyczyn zdarzenia oraz jego kwalifikacji prawnej,

6) ocenę doboru i realizacji środków profilaktycznych oraz wniosków, w szczególności wynikających z oceny ryzyka zawodowego,

7) ustalenie czy w przeszłości miały miejsce w podobnych lub takich samych okolicznościach wypadki przy pracy lub zdarzenia potencjalnie wypadkowe i czy były wówczas zastosowane adekwatne środki profilaktyczne,

2. Wykonujący czynności, o których mowa w ust. 1, powinien posługiwać się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do zebrania dowodów i udokumentowania ustaleń, w szczególności korzystać z materiałów zgromadzonych już przez inne organy badające zdarzenie oraz z dokumentacji powypadkowej. Czynności wymienione w ust. 1 pkt 1, 2, 3 i 4 wykonuje się, jeśli jest to konieczne.

3. W czasie pobytu na miejscu zdarzenia przedstawiciele Państwowej Inspekcji Pracy zobowiązani są do stosowania odpowiednich środków ochrony indywidualnej, a w razie wykonywania czynności w miejscach publicznych lub udziału w ustalaniu okoliczności katastrofy, dodatkowo kamizelek służbowych Państwowej Inspekcji Pracy.

4. Okręgowy inspektor pracy zapewnia niezwłoczne udanie się inspektora pracy na miejsce zdarzenia.

§ 9. 1. Do badania okoliczności, analizy przyczyn wypadków przy pracy i zdarzeń potencjalnie wypadkowych oraz kontroli stosowania przez pracodawców środków zapobiegających wypadkom przy pracy, okręgowy inspektor pracy wyznacza inspektorów posiadających do tego odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe.

2. W przypadku, gdy na terenie danego okręgowego inspektoratu pracy nie zatrudnia się inspektorów pracy, którzy spełniają warunki określone w ust. 1, na wniosek okręgowego inspektora pracy do udziału w czynnościach może być włączony inspektor odpowiedniej specjalności z innego okręgowego inspektoratu pracy.

§ 10. 1. Jeżeli zdarzenie miało miejsce na terenie innego okręgowego inspektoratu pracy niż właściwy ze względu na siedzibę pracodawcy, to:

1) czynności prowadzi inspektor pracy wyznaczony przez okręgowego inspektora pracy właściwego ze względu na miejsce zdarzenia i przekazuje dokumentację pokontrolną do okręgowego inspektoratu pracy właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy,

2) zdarzenie podlega zarejestrowaniu zarówno w okręgowym inspektoracie pracy właściwym ze względu na miejsce wystąpienia, jak i właściwym ze względu na siedzibę pracodawcy,

3) dalsze czynności prowadzi inspektor wyznaczony przez okręgowego inspektora pracy właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy.

2. Przepis § 7 ust. 2 stosuje się odpowiednio, przy czym okręgowy inspektor pracy właściwy ze względu na miejsce zdarzenia sporządza projekt meldunku Meldunek GIP - Mw ze zdarzenia, o którym mowa w ust. 1 i niezwłocznie przekazuje go okręgowemu inspektorowi pracy właściwemu ze względu na siedzibę pracodawcy, który, po uzupełnieniu wymaganych danych, sporządza meldunek GIP - Mw i przekazuje go do Departamentu Prewencji.

§ 11. Do udziału w czynnościach, o których mowa w § 8 ust. 1, mogą być włączeni pracownicy Departamentu Prewencji i Departamentu Warunków Pracy. Decyzję w tych sprawach podejmuje Zastępca Głównego Inspektora Pracy do Spraw Nadzoru na wniosek Dyrektora Departamentu Prewencji.

§ 12. 1. Ustalenia dotyczące kontroli przestrzegania przez pracodawcę obowiązków w zakresie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku dokumentuje się w protokole kontroli (notatce urzędowej). Na podstawie dokonanych i udokumentowanych ustaleń inspektor pracy właściwy ze względu na siedzibę pracodawcy sporządza ankietę:

1) 01A - dla wypadków przy pracy,

2) 01B - dla wypadków, do których doszło w czasie wykonywania pracy na innej podstawie niż stosunek pracy,

3) 01C - dla zdarzeń potencjalnie wypadkowych,

2. Na wniosek Dyrektora Departamentu Prewencji okręgowy inspektor pracy przekazuje do Departamentu Prewencji dokumentację dotyczącą wybranych zdarzeń, w szczególności wypadków śmiertelnych.

3. Okręgowe inspektoraty pracy są obowiązane przekazywać miesięczne informacje zawierające wstępne dane z rejestru wypadków oraz ankiet 01A/01B/01C, na serwer Głównego Inspektoratu Pracy - w terminie do 10 dnia następnego miesiąca.

§ 13. 1. O podjęciu kontroli związanej z ustalaniem okoliczności i przyczyn katastrofy, zdarzenia potencjalnie wypadkowego, a także kontroli pracodawcy w zakresie obowiązku ustalania okoliczności i przyczyn wypadku, okręgowy inspektor pracy lub upoważniony przez niego inspektor pracy może powiadomić środki masowego przekazu.

2. Po zakończeniu kontroli, o których mowa w ust. 1, okręgowy inspektor pracy, upoważniony przez niego inspektor pracy lub inny pracownik wyznaczony przez Głównego Inspektora Pracy informuje środki masowego przekazu o przyczynach zdarzenia, podjętych przez organy Państwowej Inspekcji Pracy działaniach nadzorczych i uzyskanych w ich wyniku efektach.

§ 14.1. Ustalenia okoliczności i przyczyn katastrofy dokonuje zespół powołany przez Zastępcę Głównego Inspektora Pracy do Spraw Nadzoru.

2. W skład zespołu, o którym mowa w ust. 1, wchodzą inspektorzy pracy oraz specjaliści z Państwowej Inspekcji Pracy. Do udziału w pracach zespołu mogą być również zapraszani eksperci spoza Państwowej Inspekcji Pracy. Pracą zespołu kieruje przewodniczący zespołu, który reprezentuje Państwową Inspekcję Pracy w kontaktach z innymi organami i instytucjami zainteresowanymi zdarzeniem.

3. Przewodniczący zespołu jest odpowiedzialny za rzetelne ustalenie okoliczności i przyczyn katastrofy, sprawny przebieg prowadzonego postępowania oraz warunki pracy zespołu, a w szczególności ma obowiązek zapewnić:

1) pomoc w zorganizowaniu członkom zespołu wizji lokalnej na miejscu zdarzenia,

2) dostęp do materiału dowodowego,

3) środki niezbędne do przeprowadzenia postępowania,

4) kontakty członków zespołu z właściwymi organami i urzędami w celu wyjaśnienia wszystkich okoliczności i przyczyn katastrofy,

5) sporządzenie raportu zgodnie z wymaganiami określonymi w ust. 8,

6) opracowanie projektów wniosków legislacyjnych i wystąpień niezbędnych do realizacji wniosków zawartych w raporcie.

4. Przewodniczący zespołu ma obowiązek na bieżąco informować Dyrektora Departamentu Prewencji o przebiegu postępowania prowadzonego przez zespół.

5. Sekretarz zespołu odpowiada za skompletowanie dokumentacji z przeprowadzonego postępowania i techniczną obsługę zespołu.

6. Do badania okoliczności i przyczyn katastrofy zespół przystępuje niezwłocznie.

§ 15. 1. Ustalenia z badania okoliczności i przyczyn katastrof dokumentuje się w formie raportu, składającego się z następujących części:

1) opis okoliczności katastrofy;

2) przyczyny katastrofy;

3) wnioski prewencyjne;

4) działalność organów Państwowej Inspekcji Pracy;

5) współpraca z innymi organami nadzoru nad warunkami pracy oraz z organami Policji i Prokuratury.

2. Część raportu "Opis okoliczności katastrofy" zawiera w szczególności:

1) zwięzły opis zakładu, w tym stosowanych technologii pozostających w związku z pracami, przy których doszło do katastrofy;

2) opis przebiegu zdarzenia ze wskazaniem jego miejsca i mechanizmu oraz skutków (ofiar w ludziach i strat materialnych);

3) możliwy do wyobrażenia rozwój wydarzeń w przypadku aktywizacji zagrożeń mogących przynieść najtragiczniejsze skutki, tzw. czarny scenariusz.

3. Część raportu "Przyczyny katastrofy" zawiera w szczególności informację o:

1) wszystkich przyczynach, które doprowadziły do katastrofy;

2) sprawcach zdarzenia w kontekście przypisanych im obowiązków (działania lub zaniechania).

4. Część raportu "Wnioski prewencyjne" zawiera opis środków i działań prewencyjnych, jakie należy podjąć w celu wyeliminowania lub ograniczania zagrożeń, których aktywizacja doprowadziła do katastrofy. Wnioski prewencyjne powinny być sformułowane precyzyjnie i określać odpowiedzialnych za ich realizację.

5. Część raportu "Działalność organów Państwowej Inspekcji Pracy" zawiera w szczególności:

1) informację o zastosowanych środkach prawnych przez inspektora pracy przeprowadzającego w związku z katastrofą czynności kontrolne;

2) wyniki kontroli interwencyjnych prowadzonych w związku z katastrofą, jeżeli zostały zakończone;

3) informację o efektach działalności nadzorczej organów Państwowej Inspekcji Pracy.

6. Część raportu "Współpraca z innymi organami nadzoru nad warunkami pracy oraz z organami Policji i Prokuratury" zawiera w szczególności informacje o:

1) działaniach podejmowanych przez Państwową Inspekcję Pracy w ramach współpracy z innymi organami nadzoru nad warunkami pracy, w tym o wspólnie przeprowadzonych kontrolach;

2) ewentualnych powiadomieniach prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez sprawców katastrofy;

3) nałożonych mandatach karnych i skierowanych do właściwych sądów wnioskach o ukaranie sprawców wykroczeń przeciwko prawom pracownika.

7. Do raportu załącza się:

1) dokumentację pokontrolną inspektora (inspektorów) pracy;

2) informację o zastosowanych środkach prawnych przez okręgowego inspektora pracy i Głównego Inspektora Pracy;

3) dokumentację fotograficzną, filmową, szkice, rysunki itp.;

4) inne dokumenty związane z prowadzonym postępowaniem;

5) wycinki prasowe dotyczące katastrofy;

6) projekty wniosków legislacyjnych.

8. Raport wraz z załącznikami, podpisany przez wszystkich członków i przewodniczącego zespołu przedstawia się za pośrednictwem Dyrektora Departamentu Prewencji do zatwierdzenia przez Zastępcę Głównego Inspektora Pracy do Spraw Nadzoru.

Załącznik nr 2 do niniejszego zarządzenia dostępny jest wyłącznie w postaci pliku pdf Załącznik nr 3 do niniejszego zarządzenia dostępny jest wyłącznie w postaci pliku pdf.