2720/2016 - Zmiany w ustawie o systemie oświaty w związku z informacją ministra o planowanych działaniach resortu.

Ad 1. Projekt nowelizacji ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r. poz. 2156, z późn. zm.), zakłada rezygnację od roku szkolnego 2016/2017 z przeprowadzania w klasie VI szkoły podstawowej sprawdzianu jako obowiązkowego egzaminu zewnętrznego przygotowywanego i przeprowadzanego przez Centralną Komisję Egzaminacyjną i okręgowe komisje egzaminacyjne.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami przystąpienie do sprawdzianu jest warunkiem ukończenia szkoły ?podstawowej, natomiast wyniki sprawdzianu nie wpływają na jej ukończenie 1 . Wyniki sprawdzianu nie są też brane pod uwagę przy przyjmowaniu do gimnazjów obwodowych (szkoły te są obowiązane przyjąć każde dziecko mieszkające w ich obwodzie).

Zgodnie z przepisami ustawy o systemie oświaty 2 , na pierwszym lub drugim etapie postępowania rekrutacyjnego odpowiednio do: klasy pierwszej publicznego gimnazjum dwujęzycznego, publicznego gimnazjum ogólnodostępnego z oddziałami dwujęzycznymi lub oddziałami międzynarodowymi, publicznego gimnazjum sportowego, publicznego gimnazjum mistrzostwa sportowego i gimnazjum ogólnodostępnego z oddziałami sportowymi, brany jest pod uwagę wynik sprawdzianu przeprowadzanego w klasie VI szkoły podstawowej. Zgodnie z projektem ustawy wynik sprawdzianu został zastąpiony nowym kryterium, tj. ocenami z języka polskiego, matematyki i języka obcego nowożytnego, wymienionymi na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej.

Jednocześnie informuję, że począwszy od roku szkolnego 2017/2018 Centralna Komisja Egzaminacyjna będzie udostępniać szkołom testy diagnostyczne, z których każda szkoła będzie mogła skorzystać w celu wstępnej oceny poziomu wiadomości i umiejętności uczniów rozpoczynających naukę na III etapie edukacyjnym. Testy diagnostyczne będą przygotowywane w zakresie analogicznym do obecnie przeprowadzanego sprawdzianu w klasie VI szkoły podstawowej. We wrześniu każdego roku Centralna Komisja Egzaminacyjna udostępni gimnazjom w postaci elektronicznej test diagnostyczny wraz z zasadami oceniania, a zainteresowane przeprowadzaniem takiego badania szkoły będą mogły z nich skorzystać, a następnie same sprawdzą prace uczniów 3 . Pozwoli to szkołom, które zdecydują się przeprowadzić diagnozę z wykorzystaniem narzędzi przygotowanych przez Centralną Komisję Egzaminacyjną, na dokonywanie pomiaru efektywności nauczania przez analizę Edukacyjnej Wartości Dodanej.

Ad 2. Obowiązujące przepisy ustawy o systemie oświaty dają absolwentowi, który przystąpił do egzaminu maturalnego, prawo wglądu do sprawdzonej i ocenionej pracy egzaminacyjnej w terminie 6 miesięcy od dnia wydania przez okręgową komisję egzaminacyjną świadectwa dojrzałości, aneksu do świadectwa dojrzałości albo informacji o wynikach egzaminu maturalnego 4 .

Po dokonaniu wglądu absolwent może złożyć wniosek o weryfikację sumy punktów przyznanych przez egzaminatora sprawdzającego pracę egzaminacyjną oraz uzyskanych z elektronicznego odczytu karty odpowiedzi. Dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej informuje na piśmie absolwenta o wyniku przeprowadzonej weryfikacji sumy punktów. Jeżeli w wyniku przeprowadzonej weryfikacji suma punktów została podwyższona, dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej ustala nowe wyniki egzaminu maturalnego oraz:

wydaje świadectwo dojrzałości, jeżeli absolwent spełnił wszystkie wymagane warunki otrzymania świadectwa (uzyskał minimum 30% możliwych do otrzymania punktów z egzaminów obowiązkowych i przystąpił do egzaminu maturalnego z co najmniej jednego wybranego przedmiotu dodatkowego) lub

anuluje dotychczasowe i wydaje nowe świadectwo dojrzałości, aneks do świadectwa dojrzałości lub zaświadczenie o wynikach egzaminu maturalnego z danego przedmiotu.

Analogiczne rozwiązanie zawierają obecnie również przepisy ustawy o systemie oświaty w zakresie dotyczącym egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie 5 .

Projekt ustawy o systemie oświaty wprowadza możliwość złożenia odwołania 6 od wyniku weryfikacji sumy punktów z części pisemnej: egzaminu maturalnego oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie do niezależnego Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego działającego przy dyrektorze Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Odwołanie składa się za pośrednictwem dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej w terminie 7 dni od dnia otrzymania informacji o wyniku weryfikacji sumy punktów.

W odwołaniu konieczne będzie wskazanie zadania lub zadań, w przypadku których zdający nie zgadza się z przyznaną za rozwiązanie tego zadania lub zadań liczbą punktów oraz przedstawienie w uzasadnieniu szczegółowej argumentacji, w której zdający wykaże, że rozwiązał dane zadanie lub zadania poprawnie i zgodnie z poleceniem do danego zadania egzaminacyjnego oraz instrukcją dla zdającego zamieszczoną w arkuszu egzaminacyjnym.

Dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej, po otrzymaniu odwołania, będzie mógł:

dokonać ponownej weryfikacji sumy punktów i uznać zasadność odwołania w całości - w tym przypadku dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej ustali nowy wynik egzaminu i nie przekaże odwołania do Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego;

uznać zasadność odwołania w części - w tym przypadku dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej przekaże do Centralnej Komisji Egzaminacyjnej odwołanie wraz z informacją, w jakim zakresie odwołanie zostało uwzględnione, a Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego rozpatrzy odwołanie w zakresie nieuwzględnionym przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej;

przekazać odwołanie do dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w celu rozpatrzenia go przez Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego.

Odwołanie wraz z dokumentami niezbędnymi do jego rozpatrzenia dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej przekaże do Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego w postaci zanonimizowanej, uniemożliwiającej identyfikację osoby składającej odwołanie.

Zadaniem Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego będzie rozstrzygnięcie zasadności odwołania w odniesieniu do poszczególnych zadań egzaminacyjnych, przy czym - w celu zapewniania porównywalności oceniania - członkowie Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego będą musieli przestrzegać ustalonych przez Centralną Komisję Egzaminacyjną zasad oceniania rozwiązań zadań 7 .

Rozstrzygnięcie Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego wraz z uzasadnieniem dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej będzie niezwłocznie przekazywał dyrektorowi okręgowej komisji egzaminacyjnej oraz osobie, która złożyła odwołanie. Rozstrzygnięcie Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego będzie ostateczne i nie będzie służyła na nie skarga do sądu administracyjnego.

Odwołanie będzie rozpatrywane w terminie 21 dni liczonych od dnia przekazania odwołania przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej do dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, z możliwością jego jednokrotnego przedłużenia, nie dłużej niż o 7 dni.

Proponuje się, aby zmiany w ustawie dotyczące możliwości złożenia odwołania od wyniku weryfikacji sumy punktów z części pisemnej egzaminu maturalnego i części pisemnej egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie weszły w życie z dniem 1 stycznia 2017 r.

Listy arbitrów, którzy będą rozpatrywać odwołania od wyniku weryfikacji sumy punktów odpowiednio z części pisemnej egzaminu maturalnego oraz z części pisemnej egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie, będzie prowadził minister właściwy do spraw oświaty i wychowania. Natomiast obsługę administracyjną i finansową Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego będzie zapewniała Centralna Komisja Egzaminacyjna.

Wpis na listę arbitrów będzie następował na wniosek osoby zainteresowanej. Projekt ustawy o systemie oświaty określa szczegółowe warunki, jakie będzie musiała spełnić osoba, która składa wniosek o wpis na listę arbitrów, w tym podmioty, których rekomendacja jest wymagana w przypadku ubiegania się o wpis na listę arbitrów. Projekt określa również przypadki, w jakich będzie następowało skreślenie arbitra z listy arbitrów.

Listy arbitrów będą zawierały imię i nazwisko arbitra, nazwę przedmiotu, z którego przeprowadzany jest egzamin maturalny, lub nazwę zawodu, zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego oraz oznaczenia wszystkich kwalifikacji wyodrębnionych w tym zawodzie, będący specjalnością arbitra, stopień lub tytuł naukowy, o ile arbiter taki stopień lub tytuł będzie posiadał, nazwę podmiotu, który udzielił rekomendacji oraz numer wpisu. Listy arbitrów będą publikowane na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej.

Uprzejmie informuję, że projekt ustawy o systemie oświaty przewiduje także możliwość wykonywania przez zdającego fotografii swojej pracy egzaminacyjnej podczas dokonywania wglądu oraz obowiązek wyznaczenia przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej egzaminatora do przeprowadzenia weryfikacji sumy punktów innego niż ten, który sprawdzał i oceniał pracę egzaminacyjną.

Proponuje się, aby projektowane przepisy dotyczące możliwości wykonywania fotografii pracy egzaminacyjnej i sporządzania z niej notatek oraz obowiązku wyznaczania do weryfikacji innego egzaminatora niż egzaminator, który sprawdzał i oceniał pracę weszły w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Celem szybkiego wejścia w życie tych przepisów jest umożliwienie jeszcze w obecnie trwającym roku szkolnym 2015/2016 zdającym, którzy przystąpią do egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie, możliwości skorzystania z tego prawa.

Ad 3. W wyniku projektowanych zmian, dotyczących ustalania terminów postępowania rekrutacyjnego oraz postępowania uzupełniającego, a także terminów składania dokumentów 8 , ograniczono kompetencje ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania na rzecz rozszerzenia ustawowych kompetencji organów prowadzących przedszkola i szkoły oraz kuratora oświaty, a w szczególnych przypadkach nawet dyrektora szkoły, w zakresie określania terminów postępowania rekrutacyjnego oraz postępowania uzupełniającego, a także terminów składania dokumentów.

Zgodnie z obowiązującym brzmieniem upoważnienia zawartego w art. 20I ustawy o systemie oświaty, minister właściwy do spraw oświaty i wychowania jest obowiązany określić, w drodze rozporządzenia, m.in. terminy postępowania rekrutacyjnego oraz postępowania uzupełniającego

Projektowane zmiany są realizacją postulatu zgłaszanego przez jednostki samorządu terytorialnego w trakcie procedowania przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 listopada 2015 r. 9 Postulat ten wymaga zmiany upoważnienia zawartego w art. 20I ustawy o systemie oświaty.

W trakcie procedowania ww. rozporządzenia jednostki samorządu terytorialnego wskazały, że różnice demograficzne oraz specyfika sieci przedszkoli i szkół w poszczególnych gminach wymaga dostosowania terminów przeprowadzenia postępowania rekrutacyjnego lub postępowania uzupełniającego do potrzeb lokalnej społeczności.

W konsekwencji ulega zmianie upoważnienie ustawowe zawarte w art. 20I ustawy, zgodnie z którym minister właściwy do spraw oświaty i wychowania nie będzie już określał w drodze rozporządzenia terminów postępowania rekrutacyjnego oraz postępowania uzupełniającego, a także terminów składania dokumentów 10 . Powyższa zmiana wejdzie w życie z dniem 1 września 2016 r.

Obecnie reguluje to rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 listopada 2015 r.

Ad 4. W projekcie ustawy systemie oświaty przewidziano zmiany w ustawie o systemie informacji oświatowej, które związane są z wprowadzeniem od dnia 1 stycznia 2017 r. nowej definicji "wychowanka" 11 . Zgodnie z tą definicją nieletni staje się wychowankiem młodzieżowego ośrodka wychowawczego z dniem otrzymania przez dyrektora tego ośrodka, za pośrednictwem poczty, skierowania nieletniego do ośrodka, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich 12 . Planowany termin wejścia w życie tego przepisu to 1 stycznia 2017 r.

Proponowane regulacje umożliwią młodzieżowym ośrodkom wychowawczym wykazanie w systemie informacji oświatowej zarówno wychowanków, którzy zostali skierowani do ośrodka, a którzy jeszcze do niego nie przybyli, jak i wychowanków, którzy przybyli do ośrodka. Wprowadzane do Systemu Informacji Oświatowej dane będą zawierały datę otrzymania przez dyrektora ośrodka, za pośrednictwem poczty, skierowania wychowanka do ośrodka oraz datę przekazania informacji o niedoprowadzeniu wychowanka do ośrodka 13 .

W celu umożliwienia zebrania w Systemie Informacji Oświatowej danych 14 , które są podstawą do kalkulowania podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego na rok 2017, zaproponowano także przepis przejściowy umożliwiający ośrodkom wykazanie w systemie informacji oświatowej ww. danych w okresie od dnia 1 września 2016 r. do dnia 31 grudnia 2016 r.

Ad 5. Zmiany w projekcie ustawy o systemie oświaty w zakresie kształcenia uczniów przybywających z zagranicy, a dotyczące zapewnienia im dodatkowej bezpłatnej nauki języka polskiego 15 mają charakter doprecyzowujący i służą zapewnieniu spójności z przepisami dotyczącymi zapewniania dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego osobom, o których mowa w art. 94a ust. 4 i 4b ustawy o systemie oświaty. Dotychczasowe brzmienie przepisu wskazywało gminę, jako organ zapewniający dodatkową bezpłatną naukę języka polskiego dla osób niebędących obywatelami polskimi, którzy nie znają lub słabo znają język polski, realizujących obowiązek szkolny, jak i obowiązek nauki w szkołach publicznych. Zmiana spowoduje, że za zadanie w odniesieniu do obywateli polskich, realizujących obowiązek szkolny, jak i obowiązek nauki w szkołach publicznych, którzy nie znają lub słabo znają język polski, będzie odpowiedzialna zarówno gmina jak i powiat. Powiat będzie także realizował to zadanie w odniesieniu do cudzoziemców uczących się w publicznych szkołach ponadgimnazjalnych.