2461-IBPB-2-1.4514.498.2016.1.MZ - Umowa cash poolingu - skutki podatkowe.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 oraz art. 14r. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. , poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów, stwierdza, że stanowisko Zainteresowanych, przedstawione we wniosku wspólnym z 12 sierpnia 2016 r. (data wpływu do Biura - 2 września 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu-jest prawidłowe.

W dniu 2 września 2016 r. wpłynął do Biura ww. wniosek wspólny o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Zainteresowani - A Sp. z o.o., B Sp. z o.o., C Sp. z o.o., D Sp. z o.o. oraz E Sp. z o.o. Sp.k. (dalej łącznie: Spółki) są spółkami prawa polskiego należącymi do grupy kapitałowej - X (dalej: Grupa). Spółki są czynnymi podatnikami podatku od towarów i usług, a głównym przedmiotem ich działalności jest produkcja oraz sprzedaż żywności, w szczególności nabiału oraz przetworów rybnych.

W ramach Grupy funkcjonuje system kompleksowego zarządzania płynnością finansową (tzw. cash pooling, dalej: System), mający na celu zoptymalizowanie zarządzania środkami finansowymi w ramach Grupy poprzez koncentrację płynności finansowej oraz ograniczenie potrzeby finansowania zewnętrznego. System umożliwia podmiotom w nim uczestniczącym korzystanie ze środków finansowych udostępnionych przez innych uczestników. W szczególności, w ramach funkcjonowania Systemu, w przypadku gdy saldo konta danego uczestnika jest ujemne, na konto to przelewane są środki pochodzące od innych uczestników Systemu, tak aby saldo to wyrównane było do zera. Jeśli saldo uczestnika jest dodatnie, następuje przelew środków na konta innych uczestników, w wyniku czego saldo również wyrównywane jest do zera. W przypadku udostępniania kapitału lub korzystania z kapitału w ramach Systemu, każdy z jego uczestników będzie odpowiednio otrzymywał lub płacił odsetki.

System ma charakter cash poolingu rzeczywistego, tj. występują w nim faktyczne transfery środków (wraz z automatycznymi transferami zwrotnymi) pomiędzy jego uczestnikami. System prowadzony jest w tzw. formule zero balancing, co oznacza, że salda poszczególnych uczestników Sytemu na koniec każdego dnia wynoszą zero. System jest całościowo zarządzany przez tzw, lidera, który jest zagraniczną centralą Grupy (dalej: Lider). Lider nie otrzymuje odrębnego wynagrodzenia za zarządzanie Systemem (przy czym na skutek uczestnictwa w Systemie może osiągnąć korzyści finansowe).

Aktualnie do Systemu należą jedynie zagraniczne podmioty z Grupy, niemniej jednak planowane jest przyłączenie do niego także polskich Spółek, które mają brać udział w Systemie w roli uczestników. A Sp. z o.o. ma przy tym pełnić rolę tzw. pośredniego lidera, tj. na kontach A Sp. z o.o. konsolidowane będą salda kont pozostałych Spółek. Konta pośrednich liderów (w tym A Sp. z o.o.) będą następnie konsolidowane na wyższym poziomie - docelowo u Lidera. Dodatkowo A Sp. z o.o. będzie rozliczać i księgować odsetki wynikające z uczestnictwa poszczególnych Spółek w Systemie. A Sp. z o.o. nie będzie otrzymywała odrębnego wynagrodzenia za pełnienie powyższej funkcji (przy czym na skutek uczestnictwa w Systemie może osiągnąć korzyści finansowe).

Spółki, w ramach Systemu, będą korzystały z trzech walut, tj. PLN, EUR i USD. W dalszej przyszłości dopuszczalne jest rozszerzenie Systemu dla Spółek o kolejne waluty obce. W celu dołączenia do Systemu, Spółki podpiszą umowę z bankiem z siedzibą w Niemczech dla rachunków prowadzonych w EUR i USD oraz z bankiem w Polsce (dalej: Banki) - dla rachunków prowadzonych w PLN. W ramach Systemu prowadzonego dla rachunków w PLN rachunek bankowy A Sp. z o.o. prowadzony w banku w Polsce będzie konsolidowany z rachunkiem bankowym prowadzonym w PLN dla zagranicznego podmiotu przez bank z siedzibą w Niemczech. Banki nie są podmiotami powiązanymi ze Spółkami w rozumieniu przepisów polskiego prawa podatkowego. Rolą Banków w Systemie będzie zapewnienie jego funkcjonowania, tj. obsługa techniczna Systemu, zapewnienie infrastruktury informatycznej niezbędnej do jego funkcjonowania oraz dokonywanie transferów pomiędzy uczestnikami Systemu (w zautomatyzowany sposób, tj. za pomocą programów informatycznych).

Banki w ramach czynności świadczonych w zakresie cash poolingu pobierają opłaty. Część z tych opłat ponosić będą Spółki (np. opłata za prowadzenie rachunku bankowego).

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy czynności realizowane w ramach opisanego Systemu (w szczególności transfery środków pieniężnych pomiędzy Spółkami a innymi uczestnikami Systemu) będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Zdaniem Zainteresowanych, czynności realizowane w ramach opisanego Systemu (w szczególności transfery środków pieniężnych pomiędzy Spółkami a innymi uczestnikami Systemu) nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zainteresowani wskazali, że ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera w art. 1 ust. 1 pkt 1 zamknięty katalog czynności cywilnoprawnych, które podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Następnie Zainteresowani zacytowali treść ww. przepisu oraz stwierdzili, że wskazany w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych katalog nie zawiera umowy kompleksowego zarządzania płynnością finansową, czyli tzw. cash poolingu, która jest przedmiotem opisanego zdarzenia przyszłego (dalej: Umowa).

Zdaniem Zainteresowanych, opisany wyżej System nie wypełnia również znamion żadnej z czynności wymienionych w tym katalogu, w tym wymienionej w art. I ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku.

Zgodnie z art. 720 ustawy - Kodeks cywilny, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Zdaniem Zainteresowanych Umowa nie wypełnia wszystkich znamion umowy pożyczki, o których mowa powyżej, nie można jej zatem uznać za pożyczkę. W przypadku Systemu wyróżnić można następujące podmioty: podmioty posiadające dodatnie saldo, podmioty posiadające ujemne saldo oraz Lidera/lidera pośredniego występującego w roli pośrednika. Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi do zawarcia umowy pożyczki. Uczestnicy nie wiedzą przed przystąpieniem do Systemu, czy ich środki zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez który podmiot oraz czy sami będą korzystać ze środków innych podmiotów. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, ani też jej przedmiot. W rezultacie, zdaniem Spółek, Umowa nie powinna być uznana za umowę pożyczki.

Mając na względzie powyższe, zdaniem Spółek, przystąpienie do Systemu, jak i wykonywanie na podstawie Umowy czynności, w tym korzystanie ze środków pieniężnych należących do innych uczestników, nie wypełnia znamion żadnej z czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W szczególności nie będzie w tym przypadku dochodziło do zawarcia umowy pożyczki. W konsekwencji, przystąpienie Spółek do Systemu oraz wykonywanie na podstawie Umowy czynności, w tym korzystanie ze środków innych uczestników Systemu nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Podsumowując, zdaniem Spółek, czynności realizowane w ramach opisanego Systemu (w szczególności transfery środków pieniężnych pomiędzy Spółkami a innymi uczestnikami Systemu) nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Na potwierdzenie swojego stanowiska Zainteresowani powołali szereg interpretacji indywidualnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Zainteresowanych w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 223, z późn. zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

* umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

* umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

* umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

* umowy dożywocia,

* umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

* ustanowienie hipoteki,

* ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

* umowy depozytu nieprawidłowego,

* umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Należy stwierdzić, że umowa cash pooling pozostaje umową nienazwaną. Ustawa Kodeks cywilny - w księdze trzeciej zobowiązania - nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy.

Umowa cash poolingu jest najbardziej zbliżona swą konstrukcją do umowy pożyczki wymienionej w katalogu czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu, określonym w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Jednakże nie stanowi ona umowy pożyczki, bowiem w myśl art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.

- Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380, z późn. zm.), dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Przedstawiona we wniosku konstrukcja cash poolingu, jako sposobu zarządzania płynnością finansową uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Cash pooling polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej. Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków podmiotów należących do danej grupy nadwyżkami innych podmiotów należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżkę środków.

W przypadku cash poolingu mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz podmiotem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu.

Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik cash poolingu posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tak samo uczestnik, który posiada niedobory nie wie, środkami którego podmiotu zostaną one zniwelowane. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest - co do zasady - rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu lub też rachunek któregoś z uczestników, który posiada saldo dodatnie.

Przedstawiona we wniosku konstrukcja cash poolingu, jako sposobu gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestników (sposobu zarządzania płynnością finansową) niewątpliwie zawiera w sobie pewne elementy kredytowania jednych podmiotów przez drugie. Nie sposób jednak uznać, że wyczerpuje ona wszystkie elementy przedmiotowo istotne dla umowy pożyczki.

Czynności tego typu nie można wobec tego uznać jako umowy pożyczki.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że skoro zawarcie umowy cash poolingu nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych a czynności tego typu nie można zakwalifikować, np. jako umowy pożyczki czy też innej czynności tym katalogiem objętej, to tym samym - z powyższych przyczyn - czynności dokonywane w ramach umowy cash poolingu dotyczące zarządzania wspólną płynnością finansową nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych; nie mieszczą się bowiem w katalogu czynności ściśle wymienionych jako podlegające opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zatem umowa cash poolingu rzeczywistego czyli kompleksowa usługa zarządzania płynnością finansową oraz świadczone w jej ramach czynności (w szczególności transfery środków pieniężnych) nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. To oznacza, iż z tego tytułu po stronie Zainteresowanych nie powstanie obowiązek podatkowy na gruncie podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle powyższego stanowisko Zainteresowanych należało uznać za prawidłowe.

W odniesieniu do powołanych przez Zainteresowanych interpretacji organów podatkowych należy stwierdzić, że interpretacje te zostały wydane w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla Organu wydającego przedmiotową interpretację.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Zainteresowanych i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Zainteresowanym przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.