20346/13 - Stanowisko MTBiG w sprawie popularyzacji budowy domów energooszczędnych w Polsce

W odpowiedzi na interpelację posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (...) z dnia 10 lipca 2013 r. otrzymaną przy piśmie wicemarszałka Sejmu (...) z dnia 19 sierpnia 2013 r., znak: SPS-023-20346/13, w sprawie popularyzacji budowy domów energooszczędnych w Polsce uprzejmie przedkładam informacje.

Na wstępie należy zaznaczyć, że w polskim porządku prawnym nie występuje definicja budynku pasywnego. W przyjętym projekcie założeń projektu ustawy o charakterystyce energetycznej budynków wprowadzono jedynie definicję budynku o niemal zerowym zużyciu energii, czyli budynku o bardzo wysokiej charakterystyce energetycznej, w którym wymagana energia do zapewnienia funkcji użytkowych pochodzi w dużym stopniu z energii ze źródeł odnawialnych, w tym energii wytwarzanej na miejscu lub w pobliżu. Z kolei jako budynek pasywny rozumie się budynek o bardzo niskim zapotrzebowaniu na energię do ogrzewania 15 kWh/ (m²*rok), w którym komfort cieplny zapewniony jest dzięki wykorzystaniu pasywnych źródeł ciepła (urządzenia elektryczne, promieniowanie słoneczne) oraz znacznemu ograniczeniu strat ciepła przez przenikanie i wentylację. Budynek taki nie potrzebuje konwencjonalnego systemu ogrzewania z grzejnikami, a niezbędna ilość ciepła jest dostarczana przez wentylację nawiewno-wywiewną z odzysku.

Ad 1. Uprzejmie informuję, iż działania resortu mające na celu wykorzystanie potencjału w zakresie racjonalizacji użytkowania energii w budynkach obejmują wdrożenie postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (Dz.Urz.UE.L 153 z 18.06.2010, str. 13-35) do krajowego porządku prawnego.

Implementacja ww. dyrektywy obejmuje dostosowanie istniejących oraz wprowadzenie nowych regulacji, których celem jest ekonomicznie uzasadniona poprawa charakterystyki energetycznej budynków nowo wznoszonych i istniejących - na skutek zmniejszenia zapotrzebowania na energię wykorzystywaną na potrzeby ogrzewania, chłodzenia, przygotowania ciepłej wody i oświetlenia, a także zapewnienie odpowiedniego standardu energetycznego budynków wznoszonych oraz przebudowywanych.

Osiągnięciu powyższych celów mają służyć przede wszystkim następujące działania:

W ramach wdrażania postanowień dyrektywy 2010/31/UE w resorcie zakończono już prace nad nowelizacją rozporządzeń w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, oraz w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego. Wprowadzone zmiany do ww. rozporządzeń objęły wymagania minimalne w zakresie parametrów cieplnych poszczególnych przegród w budynku, ogólny poziom standardu energetycznego budynków w postaci maksymalnego dopuszczalnego zapotrzebowania na energię oraz analizy możliwości wykorzystania alternatywnych dostaw energii do budynków.

Znowelizowane przepisy rozporządzenia ministra infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z późn. zm.), zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2014 r. Niniejsza regulacja objęła zmiany wymagań techniczno-budowlanych polegające na zaostrzeniu wymagań dotyczących izolacyjności cieplnej przegród, czyli m.in. na zmniejszeniu wartości granicznej współczynnika przenikania ciepła przegród, zaostrzeniu wymagań dotyczących instalacji oraz zmniejszeniu maksymalnej dopuszczalnej wartości wskaźnika zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną. W znowelizowanym rozporządzeniu określono harmonogram zmian wymagań techniczno-budowlanych dotyczących energooszczędności budynków. Jednostkowe wartości poszczególnych wskaźników będą zaostrzone stopniowo i zostały przedstawione w formie tzw. ścieżki dojścia, z podziałem na lata: 2014-2016, 2017-2020 (2017-2018 dla budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz będących ich własnością).

Nowelizacja rozporządzenia stanowiła również uzupełnienie istniejących przepisów techniczno-budowlanych dotyczących wyposażenia technicznego budynków, ochrony cieplnej oraz parametrów mających wpływ na energooszczędność budynków, stosowanych przy projektowaniu budynków, ich budowie, przebudowie oraz zmianie sposobu użytkowania.

Natomiast znowelizowane przepisy rozporządzenia ministra transportu, budownictwa i gospodarki morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz. U. poz. 462, z późn. zm.) będą obowiązywać od 3 października 2013 r. Nowelizacja ta objęła zmiany przepisów w zakresie opisu technicznego projektu budowlanego poprzez dodanie do niego analizy możliwości racjonalnego wykorzystania wysokoefektywnych systemów alternatywnych.

Zgodnie z nowym brzmieniem § 11 ust. 2 pkt 12 ww. rozporządzenia opis techniczny projektu architektoniczno-budowlanego powinien określać analizę możliwości racjonalnego wykorzystania wysokoefektywnych systemów alternatywnych zaopatrzenia w energię i ciepło, do których zalicza się zdecentralizowane systemy dostawy energii oparte na energii ze źródeł odnawialnych, kogenerację, ogrzewanie lub chłodzenie lokalne lub blokowe, w szczególności gdy opiera się całkowicie lub częściowo na energii ze źródeł odnawialnych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. poz. 1059, z późn. zm.), oraz pompy ciepła. Zastosowanie tych systemów ma być rozważane na etapie sporządzania projektu budowlanego, który jest zatwierdzany w decyzji o pozwoleniu na budowę lub decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego.

Niniejsze rozwiązania mają na celu upowszechnienie stosowania rozwiązań alternatywnych tam, gdzie ma to ekonomiczne, techniczne i środowiskowe uzasadnienie. Przeprowadzona analiza ma służyć inwestorowi do podjęcia właściwej decyzji, w jakie systemy źródeł energii zasili budynek. Przedmiotowa analiza może zostać przeprowadzona dla wszystkich znajdujących się na tym samym obszarze budynków o tym samym przeznaczeniu i o podobnych parametrach techniczno-użytkowych.

Wspomniany system oceny energetycznej budynków obejmujący obowiązki związane z wydawaniem i przekazywaniem świadectw charakterystyki energetycznej budynków w określonych sytuacjach prawnych oraz przeprowadzanie okresowych kontroli systemów ogrzewania i klimatyzacji w budynkach funkcjonują obecnie w oparciu o przepisy ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1643 z późn. zm.). Przez wzgląd na szerszy zakres oraz spójność regulacji zdecydowano się na stworzenie nowej ustawy regulującej ww. zagadnienia. Oznacza to, że przepisy z zakresu charakterystyki energetycznej budynków obecnie zawarte w ustawie - Prawo budowlane zostaną uchylone i zostaną ujęte w osobnym akcie prawnym, tj. w nowej ustawie o charakterystyce energetycznej budynków.

Obecnie na podstawie projektu założeń projektu ustawy o charakterystyce energetycznej budynków (przyjętych 16 kwietnia 2013 r. przez Radę Ministrów) w resorcie trwają prace legislacyjne nad projektem ustawy o charakterystyce energetycznej budynków. Celem projektowanej ustawy jest promocja poprawy charakterystyki energetycznej budynków, a także udoskonalenie istniejącego systemu oceny charakterystyki energetycznej budynków, przy uwzględnieniu dotychczasowego doświadczenia po blisko czteroletnim okresie funkcjonowania przepisów.

Należy podkreślić, iż celem sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej jest zapewnienie źródła informacji, dzięki któremu właściciele, najemcy oraz użytkownicy będą mogli określić orientacyjne roczne zapotrzebowanie na energię budynku lub jego części, na potrzeby związane z jego standardowym użytkowaniem, i tym samym będą mogli oszacować koszty związane z użytkowaniem budynku lub jego części. Ponadto dzięki tym dokumentom możliwe będzie dokonanie porównania i oceny charakterystyki energetycznej różnych budynków, co przyczyni się do promocji budownictwa energooszczędnego oraz zwiększania świadomości w zakresie możliwości uzyskania oszczędności energii.

Z kolei celem kontroli systemów ogrzewania i klimatyzacji jest dokonanie oceny sprawności i odpowiedniego doboru elementów systemów technicznych, a także zapewnienie informacji użytkownikom dotyczącej regulacji lub elementów systemów ogrzewania i klimatyzacji oraz innych modyfikacji w tych systemach.

Ad 2. Odnosząc się do pytania w sprawie planowanego wprowadzenia udogodnień umożliwiających tańszą budowę domów energooszczędnych, pragnę poinformować, że w ramach nowej perspektywy finansowej funduszy europejskich na lata 2014-2020 jako jeden z celów strategicznych wskazano wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach. Oznacza to, że państwa członkowskie, przygotowując zasady podziału funduszy europejskich w latach 2014-2020, będą uwzględniać ten cel, w którym powinny być zawarte narzędzia wspomagające budowę budynków energooszczędnych.

Obecnie programy operacyjne wdrażane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej polegają na systemie dopłat na częściowe spłaty kredytów kapitału kredytów bankowych przeznaczonych na zakup i montaż kolektorów słonecznych dla osób fizycznych i wspólnot mieszkaniowych oraz częściowej spłaty kapitału kredytu bankowego zaciągniętego na budowę/zakup domu lub zakup mieszkania.

Niezależnie od powyższego należy podkreślić, że głównym czynnikiem wpływającym na decyzje inwestorów jest rachunek ekonomiczny, a także świadomość konieczności racjonalnego korzystania ze środowiska (wyczerpywanie się źródeł energii nieodnawialnej, emisja zanieczyszczeń do środowiska). Przede wszystkim jednak fakt, że wyższe koszty poniesione na wzniesienie budynku zrekompensują niskie koszty eksploatacji w całym czasie jego użytkowania, jest wystarczającym bodźcem dla inwestora do podjęcia decyzji o budowie czy zakupie budynku energooszczędnego. Ponadto na taki stan rzeczy ma również wpływ zwiększająca się świadomość społeczeństwa w zakresie konieczności ograniczenia wykorzystania zasobów naturalnych, redukcji emisji zanieczyszczeń, zmniejszenia kosztów eksploatacji budynków z uwagi na rosnące koszty energii. Na wzrost popularności tego rodzaju budownictwa mają również wpływ coraz bardziej dostępne i atrakcyjne projekty budynków energooszczędnych jednorodzinnych oraz wielorodzinnych, charakteryzujące się wysokim komfortem użytkowania oraz niskimi kosztami eksploatacji przy zachowaniu walorów estetycznych architektury zewnętrznej.

Ad 3. Szczegółowe informacje dotyczące warunków, które muszą zostać spełnione, aby uzyskać dofinansowanie na rzecz w ramach programów operacyjnych dla nowej perspektywy finansowej UE (lata 2014-2020), w tym określonego budżetu na poziomie kraju, a także główne kierunki wsparcia na lata 2017-2020 posiada NFOŚiGW.

NFOŚiGW według opracowanej strategii kierunków działań przyjął za priorytetowe kompleksowe wspieranie inwestycji na rzecz poprawy efektywności energetycznej - począwszy od energochłonnych procesów przemysłowych, poprzez poprawę zarządzania energią w budynkach użyteczności publicznej, a kończąc na rozwiązaniach dla polskich rodzin inwestujących w energooszczędne domy.

Dofinansowanie może mieć formę częściowej spłaty kapitału kredytu bankowego zaciągniętego na budowę/zakup domu lub zakup mieszkania w jednym z siedmiu banków, które podpisały umowę o współpracy z NFOŚiGW. Dotacja będzie wypłacana na konto kredytowe beneficjenta po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia i potwierdzeniu uzyskania wymaganego standardu energetycznego przez budynek.

Wysokość dofinansowania jest uzależniona od uzyskanego wskaźnika rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energię użytkową do celów ogrzewania i wentylacji (EUco), obliczanego zgodnie z wytycznymi NFOŚiGW, oraz od spełnienia innych warunków, w tym dotyczących sprawności instalacji grzewczej i przygotowania wody użytkowej.