1471/NUR2/443-6/05/BZ - Opodatkowanie sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa

Pytanie podatnika

1. Czy sprzedaż zorganizowanej części przedsiębiorstwa, na którą składają się:

a) wartość aktywów, czyli majątek trwały i prawa wykorzystywane przez sprzedającego dla celów działalności.

b) goodwill, czyli przekazani pracownicy, zobowiązania, kontrakty i obciążenia związane z prowadzoną przez Sprzedającego działalnością w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych

podlega opodatkowaniu?

2. Czy w sytuacji, gdy sprzedający wystawił dwie odrębne faktury na udokumentowanie powyższej sprzedaży, służy nabywcy prawo obniżenia podatku należnego o podatek naliczony?

Z przedstawionego przez Stronę stanu faktycznego wynika, iż zawarła ona umowę, na podstawie której jest nabywcą zorganizowanej części przedsiębiorstwa. W przedmiotowej umowie określono, iż tytułem ceny zostanie zapłacona kwota, na którą składają się:

- wartość aktywów, czyli majątek trwały i prawa wykorzystywane przez sprzedającego dla celów działalności.

- goodwill, czyli przekazani pracownicy, zobowiązania, kontrakty i obciążenia związane z prowadzoną przez Sprzedającego działalnością w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Zgodnie z postanowieniami zawartymi w przedłożonej umowie nabyta część przedsiębiorstwa była zorganizowana w formie niezależnego oddziału. Na potrzeby tego oddziału nie było jednak prowadzonych oddzielnych rejestrów księgowych ani nie był sporządzany odrębny bilans i sprawozdanie finansowe w odniesieniu do jego aktywów, praw, zobowiązań oraz pracowników.

Początkowo obydwie strony umowy oceniły, iż opodatkowaniu podlega jedynie sprzedaż aktywów i sprzedający pierwotnie wystawił fakturę obejmującą jedynie cenę aktywów wraz z należnym podatkiem. Później jednakże sprzedawca wystawił fakturę obejmującą także goodwill wraz z należnym podatkiem.

W ocenie Podatnika zbycie części przedsiębiorstwa niebędącej oddziałem samodzielnie sporządzającym bilans nie podlega wyłączeniu z zakresu VAT a zatem podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Ponadto najistotniejszym argumentem przemawiającym przeciw potraktowaniu sprzedanych aktywów i goodwill za przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część jest fakt, iż dotyczą one jedynie niewielkiego zakresu działalności Sprzedawcy a po dokonaniu zbycia nadal prowadzi on działalność w pozostałym, ale podstawowym - z jego punktu widzenia - zakresie.

Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest według podatnika kwalifikowanie przedmiotowej transakcji jako dostawy składników majątkowych - towarów - w przypadku aktywów. Natomiast sprzedaż goodwill powinna być potraktowana jako świadczenie usług czyli świadczenie niebędące dostawą towarów. Reasumując opisana sprzedaż podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, co oznacza, iż Spółka wykorzystując nabyte składniki do do działalności podatkowanej ma prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktury dokumentującej tą transakcję, zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.).

Stosownie do art. 6 ust. 1 przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans. Zapis ten oznacza, iż transakcje zbycia oddziału nie podlegają opodatkowaniu pod warunkiem, iż oddział ten samodzielnie sporządza bilans. Zarówno z treści wniosku jak i dołączonej do niego umowy wynika, iż oddział będący przedmiotem transakcji nie sporządzał samodzielnie bilansu. Zatem w opisanym stanie faktycznym przedmiot transakcji nie jest objęty dyspozycją cytowanego przepisu. Oznacza to, iż przedmiotowa transakcja podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Naczelnik Urzędu zauważa jednak, iż zgodnie z art. 55¹ ustawy z dnia 23.04.1963 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przedsiębiorstwo jest to zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej. Wymienione w pkt 1-9 cyt. przepisu składniki, które w szczególności składają się na przedsiębiorstwo pokrywają się z wymienionymi w umowie za wyjątkiem przekazanych pracowników. Wszystkie pokrywające się składniki były zorganizowane w postaci oddziału, który prowadził działalność niezależnie od reszty przedsiębiorstwa i, oceniając na podstawie przedłożonej umowy, posiadał własną nazwę. Ponadto określenie składników przedsiębiorstwa sformułowaniem "w szczególności" oznacza, iż katalog ten jest otwarty, a ustawodawca określił jedynie rzeczy niezbędne do uznania pewnej struktury za przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część. Nie można się zatem zgodzić z zawartym we wniosku stwierdzeniem, iż przedmiotem sprzedaży była część przedsiębiorstwa nie zaś zakład lub oddział. Fakt, iż po dokonaniu sprzedaży sprzedający nadal prowadzi działalność pozostaje w sprawie bez znaczenia, podobnie jak definicje oddziału zawarte w innych ustawach podatkowych.

Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy o VAT pod pojęciem towarów rozumie się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty. W skład przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części wchodzą składniki, które mogą być uznane za towar w świetle cytowanego przepisu oraz takie, które na podstawie definicji zawartej w art. 8 ust. 1 są usługą jako świadczenie niemające charakteru dostawy towarów. Stąd trudno jest jednoznacznie określić sprzedaż przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) jako dostawę towarów lub świadczenie usług. Jednak bez względu na kwalifikację tej czynnosći, o ile nie dotyczy ona przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielne sporządzającego bilans podlega opodatkowaniu i jako taka powinna być potwierdzona fakturą. W obowiązującym stanie prawnym nie ma zaś przepisu, zgodnie z którym przedmiotowa faktura dokumentującą jedną transakcję powinna zawierać odrębne pozycje na każdy ze składników przedsiębiorstwa lub część transakcji spełniającą definicję dostawy towarów oraz część transakcji spełniającą definicję świadczenia usług.

Podatnicy otrzymujący fakturę dokumentującą czynności podlegające opodatkowaniu mają prawo uwzględnić wynikający z niej podatek na zasadach określonych w art. 86 ustawy o VAT. Zgodnie z ust. 1 powołanego przepisu w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Kwotę podatku naliczonego stanowi m.in., zgodnie z ust. 2 pkt 1 lit. a, suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług. Otrzymanie zatem przez podatnika, dokonującego m.in. czynności opodatkowanych, faktury dokumentującej zakup towarów i usług podlegających opodatkowaniu, uprawnia go do obniżenia kwoty podatku należnego o taką część podatku naliczonego, która jest związana z tymi czynnościami. Obniżenie podatku należnego o podatek naliczony może zostać dokonane w rozliczeniu za mieisąc, w którym Podatnik otrzymał od kontrahenta fakturę lub w miesiącu następnym. Zgodnie bowiem z art. 86 ust. 10 prawo do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę (...) natomiast zgodnie z ust. 11 jeżeli podatnik nie dokonał tego obnizenia w miesiącu otrzymania faktury może go dokonać w rozliczeniu za miesiąc następny.