13034/2017 - Stan sanitarno-techniczny szkół

Zgodnie z prawem oświatowym za działalność szkoły odpowiada organ prowadzący szkołę 1 Do zadań organu prowadzącego należy w szczególności zapewnienie warunków działania szkoły, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki oraz wyposażenie w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej realizacji programów nauczania, programów wychowawczo-profilaktycznych oraz wykonywania innych zadań statutowych.

Nowa podstawa programowa 2 zawiera m.in. zapisy dotyczące elementów wyposażenia pracowni, które powinny wspomagać osiąganie efektów kształcenia ustalonych w podstawie programowej. Szkoła powinna organizować zajęcia w sposób, który umożliwi uczniom nabywanie doświadczeń poprzez wykonywanie eksperymentów naukowych, eksplorację, przeprowadzanie badań. Przestrzeń edukacyjna powinna być zorganizowana w sposób ergonomiczny, zapewniający bezpieczeństwo oraz możliwość osiągania celów edukacyjnych i wychowawczych. Jednocześnie powinna zapewniać aktywność ruchową i poznawczą, nabywanie umiejętności społecznych, właściwy rozwój emocjonalny itp. wynikające z programu nauczania oraz programu wychowawczo-profilaktycznego 3

W odniesieniu do organizacji nauczania przedmiotowego podstawa programowa wskazuje m.in., że:

* w procesie kształcenia biologicznego istotne jest zaplanowanie cyklu obserwacji i doświadczeń, stworzenie warunków umożliwiających uczniom zadawanie pytań weryfikowalnych metodami naukowymi, zbieranie, analizowanie i prezentowanie danych, konstruowanie odpowiedzi na zadane pytania,

* na zajęciach chemii uczeń powinien mieć szanse obserwowania, badania, dociekania, odkrywania praw i zależności, osiągania satysfakcji z samodzielnego zdobywania wiedzy. Zakres treści nauczania stwarza wiele możliwości pracy metodą projektu edukacyjnego, metodą eksperymentu chemicznego lub innymi metodami aktywizującymi,

* uczenie podstaw fizyki powinno odbywać się przy wykorzystaniu przykładów z codziennego życia oraz czynnego badania zjawisk i procesów. Eksperymentowanie, rozwiązywanie zadań problemowych oraz praca z materiałami źródłowymi winny stanowić główne obszary aktywności nierozerwalnie związaną z codzienną aktywnością człowieka.

Należy podkreślić, że w podstawie programowej wskazano, iż doświadczenia i obserwacje, np. w ramach przedmiotu biologia, powinny być proste do wykonania, niewymagające skomplikowanych urządzeń i drogich materiałów. Zalecono organizację zajęć terenowych, wycieczek do lasu, na łąkę lub pole, w eksperymentach wykorzystywanie substancji znanych uczniom z życia codziennego (np. naturalne wskaźniki kwasowo-zasadowe, ocet, mąkę, cukier), pokazując w ten sposób obecność chemii w ich otoczeniu.

Od roku szkolnego 2017/2018 - równolegle do podręczników do zajęć z zakresu edukacji polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej w klasach I szkół podstawowych zapewnianych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania - planowane jest uruchomienie dotacji na wyposażenie klas I w podręczniki lub materiały edukacyjne. W roku szkolnym 2018/2019 system dotacji obejmie klasy I i II szkół podstawowych, a docelowo od roku szkolnego 2019/2020 - obejmie klasy I-III szkół podstawowych. W związku z planowaną nową organizacją nauczania w klasach V-VIII szkoły podstawowej, od roku szkolnego 2018/2019 planowane jest zwiększenie kwoty dotacji na wyposażenie klas V-VI w podręczniki lub materiały edukacyjne. Przewidziano również dotację na wyposażenie w podręczniki lub materiały edukacyjne klas VII i VIII szkoły podstawowej - jak w obecnej I i II klasie gimnazjum.

Szkoła publiczna ma możliwość prowadzenia stołówki 4 Celem jej prowadzenia jest wspieranie prawidłowego rozwoju uczniów. Warunki korzystania ze stołówki szkolnej, w tym wysokość opłat za posiłki, ustala dyrektor szkoły w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę (art. 67a ust. 3) 5 Z posiłków w szkołach 6 korzysta ok. 43% uczniów szkół podstawowych oraz ok. 22% uczniów gimnazjów.

W porozumieniu z Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podjęte zostały działania, które mają na celu zapewnienie uczniom bezpłatnych posiłków w szkole. W chwili obecnej prowadzone są analizy zakresu potrzebnych zmian organizacyjnych, legislacyjnych oraz sposobu finansowania tego zadania. Wstępne określenie założeń w tym zakresie planowane jest jeszcze w bieżącym roku.

Od 2014 r. ze względu na zmianę systemu zbierania danych oświatowych, dane o stołówkach były jedynie szacowane, jednakże wskazują one na niewielki, ale dość systematyczny wzrost liczby stołówek szkolnych.

Zgodnie z harmonogramem wdrażania nowego systemu zbierania danych oświatowych do 31 grudnia 2017 r. organy prowadzące szkoły przekażą dane m.in. o funkcjonujących stołówkach szkolnych. Ponieważ prowadzenie stołówki szkolnej i jej finansowanie, w tym konieczne remonty i modernizacje są zadaniem własnym samorządów, Ministerstwo Edukacji Narodowej nie prowadzi statystyk dotyczących ich stanu technicznego.

Zadaniem samorządów jest również zapewnienie szkołom wymaganej infrastruktury sportowej, zaopatrzenia w urządzenia i sprzęt sportowy niezbędny do zdobycia przez uczniów wiedzy, umiejętności oraz rozwijania sprawności fizycznej, określonych w podstawie programowej.

Wychowanie fizyczne powinno być prowadzone w sali sportowej w specjalnie przygotowanym pomieszczeniu zastępczym bądź na boisku szkolnym. Ważne są zajęcia ruchowe na zewnątrz budynku szkolnego, w środowisku naturalnym również w okresie jesienno-zimowym. Zajęcia wychowania fizycznego mogą być realizowane w obiektach sportowych znajdujących się w otoczeniu szkoły (np. korzystanie z hal sportowych i boisk ogólnodostępnych).

Zgodnie z przepisami prawa oświatowego, wychowanie fizyczne dla uczniów klas IV-VIII szkół podstawowych jest realizowane w formie zajęć klasowo-lekcyjnych i zajęć do wyboru przez ucznia, w tym: zajęć sportowych, zajęć rekreacyjno-zdrowotnych, zajęć tanecznych lub aktywnej turystyki, które powinny być realizowane poza szkołą.

Jednocześnie, zgodnie z wyliczeniami przedstawionymi w ocenie skutków regulacji do ustawy - Prawo oświatowe 7 oraz ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe 8 poziom finansowania przewidziany dla roku 2017 jest wystarczający, aby pokryć wydatki bieżące systemu oświaty w nowym jej ustroju oraz wystarczający, aby pokryć wydatki bieżące w trakcie transformacji ustroju. W zakresie koniecznych dostosowań do nowego systemu, należy stwierdzić, że pozostają możliwe do wykorzystania środki zarówno w części oświatowej subwencji ogólnej (przy założeniu jej podobnego udziału w wydatkach bieżących jednostek samorządu terytorialnego objętych subwencją), jak i wynikające ze zmniejszonego finansowania dowożenia uczniów oraz zmniejszonych wydatków w przeliczeniu na ucznia w liceach ogólnokształcących. W roku 2017 jest to 347 mln zł, w roku 2018 - 317 mln zł, w roku 2019 - 487 mln zł. Środki te mogą zostać wykorzystane na dokonanie niezbędnych zmian w zakresie dostosowania budynków i ich wyposażenia do potrzeb nowej struktury szkół. Do kompetencji rady gminy należy ustalenie sieci publicznych szkół podstawowych w taki sposób, aby jak najlepiej wykorzystać zarówno obecną infrastrukturę szkolną (boiska, baseny), jak i kadrę pedagogiczną (w tym wygaszanych gimnazjów) oraz zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki nauki, wychowania i opieki wszystkim dzieciom objętym obowiązkiem szkolnym.

Regulacje wprowadzone rozporządzeniem w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli 9 przeciwdziałają "zagęszczaniu" klas szkolnych poprzez określenie maksymalnej dopuszczalnej liczby uczniów w klasach I-III szkoły podstawowej (25), w oddziale szkoły integracyjnej i w oddziale integracyjnym szkoły ogólnodostępnej (20, w tym nie więcej niż 5 dzieci lub uczniów niepełnosprawnych), a także w oddziale szkoły specjalnej i w oddziale specjalnym szkoły ogólnodostępnej (z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności uczniów). Przywołane rozporządzenie zawiera również regulacje dotyczące dopuszczalnych form organizacji obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w tym możliwości organizowania zajęć edukacyjnych w grupach, a także wskazuje na których zajęciach w poszczególnych typach szkół podział na grupy jest obowiązkowy.

Wprowadzenie standardów dotyczących liczby uczniów w oddziałach oraz określenie zasad podziału na grupy na zajęciach edukacyjnych jest bardziej celowe z punktu widzenia zapewnienia odpowiednich warunków higieniczno-zdrowotnych w szkole, aniżeli ustalenie minimalnej powierzchni sali dydaktycznej, jaka powinna przypadać na jednego ucznia. Wprowadzenie normy dotyczącej wymaganej powierzchni dydaktycznej w odniesieniu do szkół nie wydaje się też zasadne, w szczególności z uwagi na zróżnicowane potrzeby psychoruchowe uczniów uzależnione od wieku i ich poziomu rozwoju psychofizycznego.