12912/2017 - Edukacja domowa dzieci polskich mieszkających za granicą

Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 59 z późn. zm.) w art. 36 ust. 8 stanowi, że obowiązek szkolny spełnia się poprzez uczęszczanie do szkoły podstawowej publicznej albo niepublicznej. Zgodnie z art. 36 ust. 9 po ukończeniu szkoły podstawowej obowiązek nauki spełnia się przez uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadpodstawowej lub realizowanie, zgodnie z odrębnymi przepisami, przygotowania zawodowego u pracodawcy.

Odnosząc się do kwestii spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą, czyli tzw. nauczania domowego, należy wyjaśnić, że stosownie do art. 37 ust. 2 ustawy - Prawo oświatowe dyrektor, odpowiednio szkoły podstawowej i szkoły ponadpodstawowej, do której zostało przyjęte dziecko, może zezwolić w drodze decyzji, na spełnianie przez dziecko odpowiednio obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą, jeżeli:

Egzaminy klasyfikacyjne są przeprowadzane przez szkołę, której dyrektor zezwolił na spełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą.

Zgodnie z art. 37 ust. 7 uczeń spełniający obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą, a także rodzic takiego ucznia, może korzystać ze wsparcia szkoły, której dyrektor zezwolił na spełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą, obejmującego m.in.:

Odnosząc się do kwestii spełniania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki przez uczniów polskich przebywających za granicą należy wyjaśnić, że stosownie do art. 36 ust. 10 pkt 1 ustawy - Prawo oświatowe uczniowie ci mogą spełniać obowiązek szkolny i obowiązek nauki przez uczęszczanie do szkoły za granicą, w tym na podstawie umów międzynarodowych lub porozumień o współpracy bezpośredniej zawieranych przez szkoły, jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej lub w ramach programów edukacyjnych Unii Europejskiej. Należy przy tym stwierdzić, że co do zasady, uczeń przebywający za granicą realizuje obowiązek szkolny i obowiązek nauki zgodnie z prawodawstwem państwa, na terenie którego dziecko zamieszkuje. Zasada ta dotyczy wszystkich mieszkających na terenie danego państwa dzieci w odpowiedniej grupie wiekowej, także cudzoziemców. W praktyce oznacza to obowiązek uczęszczania do szkoły należącej do systemu oświaty danego państwa, bądź akredytowanej w danym państwie szkoły realizującej pełny program nauczania innego państwa.

Przepisy zawarte w art. 36 ust. 11 ustawy - Prawo oświatowe wskazują, że obowiązek szkolny i obowiązek nauki mogą być spełniane przez uczniów polskich za granicą również przez uczęszczanie odpowiednio do szkoły lub zespołu szkół, o których mowa w art. 8 ust. 5 pkt 2 lit.c. 1 Stosownie do powyższego minister właściwy do spraw oświaty i wychowania może zakładać i prowadzić szkoły i zespoły szkół w Polsce, które prowadzą kształcenie dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą zgodnie z podstawą programową kształcenia ogólnego, określoną w przepisach wydanych na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy. Szkoły te powstały specjalnie z myślą o uczniach polskich za granicą, którzy w związku z brakiem stałego miejsca zamieszkania nie mogą realizować obowiązku szkolnego i obowiązku nauki za granicą, czy też wyjechali za granicę w wieku, który z uwagi na brak znajomości języka kraju zamieszkania uniemożliwia im realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, a tym samym kontynuowanie nauki i zdobycie wykształcenia w kraju zamieszkania. Nauczanie, o którym mowa realizowane jest w formie kształcenia na odległość przez szkoły im. Komisji Edukacji Narodowej wchodzące w skład Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą, jednostki podległej MEN, koordynującej zadania związane z kształceniem dzieci obywateli polskich za granicą.

Jednocześnie uprzejmie wyjaśniam, że dzieci realizujące obowiązek szkolny i obowiązek nauki w szkołach w systemie oświaty kraju zamieszkania mają możliwość uczęszczania na zajęcia z języka polskiego i wiedzy o Polsce oraz inne zajęcia prowadzone w języku polskim w ww. szkołach, szkołach organizacji Polaków, szkołach przy parafiach oraz szkolnych punktach konsultacyjnych przy placówkach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych RP w kraju zamieszkania. Uczniowie, którzy nie mają dostępu do nauki języka polskiego i w języku polskim w formie stacjonarnej w kraju zamieszkania, mogą uczestniczyć w kształceniu uzupełniającym w zakresie języka polskiego i wiedzy o Polsce prowadzonym na odległość przez szkoły im. Komisji Edukacji Narodowej, wchodzące w skład Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą. W związku z dążeniem do zapewnienia jak najliczniejszej grupie uczniów polskich za granicą dostępu do nauki języka polskiego, kształcenie to będzie przez Ośrodek upowszechniane.

Ponadto, uprzejmie wyjaśniam, że odpowiednio do przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 września 2016 r. w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw (Dz. U. z 2016 r. poz. 1453) uczeń polski spełniający obowiązek szkolny i obowiązek nauki w szkole za granicą, powracający do Polski przyjmowany jest do szkoły na podstawie:

Dla uczniów przybywających z zagranicy, podlegających obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, którzy nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, organ prowadzący szkołę organizuje w szkole dodatkową, bezpłatną naukę języka polskiego w formie dodatkowych zajęć lekcyjnych z języka polskiego. Dodatkowe zajęcia lekcyjne z języka polskiego są prowadzone indywidualnie lub w grupach w wymiarze pozwalającym na opanowanie języka polskiego w stopniu umożliwiającym udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych, nie niższym niż 2 godziny tygodniowo przez 12 miesięcy. Tygodniowy rozkład oraz wymiar godzin dodatkowych zajęć lekcyjnych z języka polskiego ustala, w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę, dyrektor szkoły, w której są organizowane te zajęcia.

Dla uczniów, o których mowa powyżej, w odniesieniu do których nauczyciel prowadzący zajęcia edukacyjne z danego przedmiotu stwierdzi konieczność uzupełnienia różnic programowych z tego przedmiotu, organ prowadzący szkołę organizuje w szkole dodatkowe zajęcia wyrównawcze w formie dodatkowych zajęć lekcyjnych z tego przedmiotu. Dodatkowe zajęcia wyrównawcze są prowadzone indywidualnie lub w grupach w wymiarze jednej godziny tygodniowo przez okres nie dłuższy niż 12 miesięcy. Dodatkowe godziny języka polskiego i zajęć wyrównawczych nie mogą przekraczać 5 godz. tygodniowo.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że uczniowie polscy za granicą spełniają obowiązek szkolny i obowiązek nauki w szkole w systemie oświaty kraju zamieszkania. W uzasadnionych przypadkach obowiązek ten może być spełniany w szkołach w Ośrodku Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą. Uczniowie spełniający obowiązek szkolny i obowiązek nauki w szkołach kraju zamieszkania mogą uczestniczyć w nauczaniu języka polskiego i wiedzy o Polsce prowadzonym przez szkoły w systemie oświaty kraju zamieszkania, organizacje Polaków, parafie i szkolne punkty konsultacyjne. W przypadku braku dostępu do nauczania prowadzonego przez te podmioty uczniowie mogą uczestniczyć w kształceniu na odległość oferowanym przez szkoły w Ośrodku Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą. W celu ułatwienia uczniom polskim powracającym z zagranicy adaptacji w szkole w Polsce, organy prowadzące szkołę mogą organizować dodatkowe zajęcia z języka polskiego oraz dodatkowe zajęcia lekcyjne z danego przedmiotu nauczania. W odniesieniu do ucznia polskiego przebywającego za granicą, nie znajdują zastosowania przepisy oświatowe dotyczące realizacji obowiązku szkolnego i obowiązku nauki poza szkołą.